Pse marrja e vendimeve, në një botë zgjedhjesh të pafundme është kaq e lodhshme?

Marrja e vendimeve përdor energjinë mendore. Sa më shumë vendime që merrni, aq më të varfëruar bëheni. Ndërsa lodhja e vendimit prek të gjithë, ekspertët thonë se është e mundur të forconi aftësinë tuaj për të vendosur.

Pavarësisht nëse jeni duke kërkuar nëpër dollap diçka për të veshur, duke shikuar restorantet për të gjetur një vend të mirë për të ngrënë ushqim ose duke u munduar të gjeni se çfarë të shihni në TV – jeta e përditshme është e mbushur me shumë vendime. Dhe të jetosh në një botë me zgjedhje të pafundme në majë të gishtave mund të jetë vërtet rraskapitëse.

Ekspertët thonë se kjo ndjenjë, ka një emër: lodhje vendimi. Ashtu si energjia juaj fizike mund të jetë e ulët pas një stërvitje, energjia juaj mendore për të bërë zgjedhje të mira mund të mbarojë kur jeni shumë të ngarkuar nga barra e një numri të madh vendimesh. Kur kjo ndodh, është e vështirë të shmangësh tundimet dhe je i prirur të marrësh njërën nga dy vendimet në vend që të peshosh me zell opsionet: të zgjedhësh diçka në mënyrë impulsive ose të shmangësh zgjedhjen krejtësisht.

Sa më shumë zgjedhje të ketë gjatë ditës, aq më e vështirë bëhet secila për trurin tuaj për tu përpunuar. Dhe ndërsa fenomeni na prek të gjithëve, si i marrim në fakt vendimet?

Si merr truri vendime?

Kur bëjmë ndonjë zgjedhje, truri ynë kalon nëpër një proces vendimmarrës. Të gjitha vendimet përshtaten në dy lloje të proceseve: vendimmarrje perceptuese ose e bazuar në vlerë.

Vendimet perceptuese bazohen në informacione shqisore, të tilla si të vendosësh nëse ke kohë të mjaftueshme për të ecur nëpër rrugë para se të kalojë një makinë. Nga ana tjetër, vendimet e bazuara në vlera ekzistojnë kur asnjëra prej opsioneve nuk është domosdoshmërish e keqe – për shembull, të vendosësh midis ngrënies së një molle ose një portokalli.

Kur merrni vendime të bazuara në vlerë, zgjedhja është e lehtë nëse ka një ndryshim të madh midis opsioneve. Por kur zgjedhjet janë të ngjashme, vendimmarrja bëhet më komplekse dhe kërkon kohë.

Për të vlerësuar avantazhet dhe disavantazhet e opsioneve, truri ynë kryen llogaritjet duke përdorur një lloj logjike të caktuar të quajtur përfundim kalimtar. Është një formë arsyetimi e përdorur kur krahasojmë dy objekte të pa krahasuar më parë, duke u mbështetur në përvojat dhe kujtimet e kaluara për të përdorur informacionin e mësuar për të formuar vendime. Ky proces është më i vështirë kur zgjedhjet janë të ngjashme, sepse ne kemi nevojë të përdorim më shumë kujtime.

Dhe sapo kjo energji mendore të jetë shterur, ju bëheni të gatshëm për të bërë kompromise, të cilat përfshijnë një formë vendimtare veçanërisht dërrmuese: kompromis. Në përpjekje për të ruajtur energjinë, ju jeni të prirur ose të shikoni vetëm një aspekt, si çmimin, dhe të zgjidhni koston më të ulët. Ose në vend të kësaj kënaqeni duke parë cilësinë, duke zgjedhur më të mirën.

Kjo gjendje e varfërimit mendor bën që aktiviteti të rritet në disa pjesë të trurit ndërsa të bjerë në të tjerat. Ndërsa truri merr më shumë informacion, korteksi paraballor, rajoni përgjegjës për planifikimin dhe vendimmarrjen strategjike, bëhet më aktiv. Sidoqoftë, në një pikë të caktuar, truri nuk mund të trajtojë më asnjë informacion, dhe kështu aktiviteti në korteksin paraballor pushon kur mbingarkohet. Truri juaj nuk pushon së punuari, por i përgjigjet më fort shpërblimeve të menjëhershme dhe i kushton më pak vëmendje vlerës afatgjatë.

Studiuesit janë ende duke hetuar mekanizmat e saktë nervorë prapa marrjes së vendimeve. Ne ende nuk e kemi kuptuar rrugën nga marrja e informacionit në marrjen e vendimeve dhe më pas marrjen e veprimeve, sepse edhe vendimet më të zakonshme përfshijnë shumë zona të trurit.

Mënyrat për të shmangur lodhjen e vendimit

Lodhja e vendimit nuk është gjithmonë e lehtë për tu zbuluar. Ndryshe nga lodhja fizike, ju nuk jeni domosdoshmërish të vetëdijshëm se sa të lodhur jeni. Sidoqoftë, nëse vëreni që po vononi, veproni në mënyrë impulsive ose po shmangni zgjedhjet, shenjat mund të tregojnë lodhjen e vendimit si fajtor.

Përtej ushtrimeve të vullnetit, ka disa strategji të tjera që funksionojnë për të lehtësuar ngarkesën e vendimmarrjes. Marrja e vendimeve të rëndësishme herët gjatë ditës kur ka më shumë energji mendore, duke krijuar një rutinë të qëndrueshme për të ulur numrin e vendimeve të përditshme dhe rregullisht gjumi dhe ngrënia funksionon për të shmangur lodhjen e vendimit.

Dhe ndërsa është e pamundur të maksimizoni absolutisht vullnetin tuaj për çdo moment dhe vendim, njohja e lodhjes së vendimit dhe bërja e ndryshimeve të vogla mund të ndihmojë në lehtësimin e zgjedhjeve të përditshme.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.