Misteri i vjedhjes së pikturave të Leon Kossoff-it dhe mafia italiane

Edhe pasi fitoi famë si një nga artistët më të rëndësishëm britanikë të shekullit XX, Leon Kossoff nuk e kapërceu kurrë shqetësimin nga humbja e 14 pikturave dhe gjashtë vizatimeve pas një vjedhjeje të pazgjidhur.

Një portret shumë i dashur i nënës së tij ishte në mesin e fotografive, të cilat u plaçkitën nga një kamion, rrugës për nga Londra në Itali, në 1972-n. Disa spekulonin se përgjegjëse ishte mafia.

Deri në vdekjen e tij dy vjet më parë, ai ishte i fiksuar për t’i rimarrë ato një ditë, por nuk i pa më kurrë.

Tanimë imazhet e veprave të humbura do të shfaqen si pjesë e një studimi përfundimtar, “Leon Kossoff: Catalog Raisonné of the Oil Paintings”, që do të botohet në muajin shtator.

Andrea Rose, ish-drejtoresha e arteve pamore në Këshillin Britanik, kuroi ekspozitën e Kossoff-it në Bienalen e Venecias në 1995-n, kur ky i fundit përfaqësoi Britaninë.

Rose ishte gjithashtu shoqe e ngushtë e artistit, i cili u nda nga jeta në moshën 92-vjeçare, në vitin 2019.

Në një prononcim për “Observer”, ajo u shpreh se ai ishte shumë i mërzitur nga vjedhja e veprave të tij.

Mes tyre, gjendej edhe një portret i gruas së artistit, Peggy, nudo në një shtrat të kuq, dimër 1971.

Karriera e Kossoff-it

Kossoff ishte djali i një furrxhiu. Ai u rrit në lindje të Londrës dhe u bë një ndër piktorët figurativë, si Lucian Freud dhe Frank Auerbach, të cilët ishin pjesë e Shkollës së Londrës.

Frymëzuar nga mjeshtërit e vjetër, ai kapi jetën urbane në piktura ekspresioniste, me pjesë ngjyrash të trasha impasto dhe një gamë të zymtë.

Një herë, artisti u shpreh: “Londra, ashtu si bojërat që përdor, duket se është në gjakun tim”.

Subjektet e tij përfshinin bomba dhe vende ndërtimi të pasluftës, pishina të mbushura me njerëz dhe portrete të familjes dhe miqve.

Me gjithë ekspozitat e mëdha në Tate dhe Galerinë Kombëtare në Londër, si dhe shfaqjet ndërkombëtare, kurrë nuk i harroi veprat e vjedhura.

Disa ishin piktura të rëndësishme dhe ishin shfaqur në ekspozitën e tij personale në Galerinë Whitechapel në Londër, para se të dërgoheshin në Itali, në “Galleria del Girasole në Udine”, në gusht 1972.

Rose shpjegon sesi të gjitha pikturat dhe vizatimet e Kossoff u plaçkitën.

“Kamioni arriti deri në Romë. Më pas veprat u zhdukën, pasi mjeti u la gjatë natës në një park makinash, me shoferin që qëndronte në një shtrat dhe mëngjes aty pranë”.

“Të nesërmen në mëngjes, kamioni ishte zhdukur dhe më vonë u gjet 17 kilometra larg… Bllokimet në derën e pasme ishin thyer dhe të gjitha kutitë e kartonit qenë hapur”, thotë ajo.

Gruaja, e ulur në një kolltuk, është portreti i vjedhur i nënës së artistit (1965).

Më tej, ajo shpjegon se në kamion “kishte disa sende të tjera, mes tyre një skulpturë bronzi dhe një pikturë e shekullit XVI. Asnjë nga këto nuk ishte hequr”.

Lidhur me ngjarjen, ish-drejtoresha e arteve pamore u shpreh se pati mjaft spekulime, “duke përfshirë mafien italiane në Londër”.

Mirëpo asnjë nga këto hipoteza nuk u provua.

“Kur ndodhi vjedhja, Kossoff ishte një yll në rritje i botës së pikturës britanike, por veprat e tij nuk ishin shfaqur në Itali më parë dhe për këtë arsye ai nuk ishte një emër i njohur në Itali”.

Pikturat ishin të rënda, pjesërisht sepse Kossoff përdorte bojë plumbi në atë kohë.

“Do të duheshin dy burra për t’i mbajtur ato. Një kamion tjetër duhet të ketë qenë i përfshirë”, thotë Rose.

Asnjëra prej punimeve nuk është parë që atëherë, pavarësisht hetimeve nga policia dhe siguruesit. Përveç portretit të nënës së tij, Gruaja e ulur në një kolltuk, e cila u pikturua në 1965-n, veprat e tjera të vjedhura përfshijnë nudo në një shtrat të kuq, dimër 1970-‘71, pjesë e një serie pikturash të gruas së tij Peggy-të përshkruara nga Rose si një imazh “jo sentimental, por shumë i dashur”.

Portreti i Davidit, verë 1970, një portret i djalit të artistit, bën gjithashtu pjesë te veprat e vjedhura.

Në të përshkruhej djali i artistit, i cili ishte adoleshent atëherë.

David u shpreh për babanë e tij: “Zhdukja misterioze e këtyre pikturave dhe vizatimeve – d.m.th veçanërisht piktura e madhe e nënës së tij, e cila ai mendoi se ishte ndër veprat e tij më të mira – e shqetësoi atë gjatë gjithë jetës së tij”.

Ekspozita italiane ishte organizuar nga Lou Klepac, i cili u bë kurator dhe zëvendësdrejtor i Galerisë së Arteve të Australisë Perëndimore.

Ai mbetet i habitur nga vjedhja, pasi Kossoff nuk ishte i njohur në Itali dhe, madje edhe në Britani, veprat e tij ndryshuan duart atëherë për vetëm disa qindra paund.

Shumica e veprave të vjedhura ishin fotografuar para se të zhdukeshin, duke bërë të mundur riprodhimin e tyre në katalogun raisonné, i cili do të botohet nga Modern Art Press, më 30 shtator.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.