Familja afgane që i ‘hap derën’ sundimit taleban

Gazetari Jeremy Bowen i të përditshmes BBC, që mbulon çështjet e Lindjes së Mesme, vjen me një rrëfim nga bota afgane.

Ai ka prekur nga afër një copëz realiteti, duke dëgjuar historinë e një familjeje afgane, që lirshëm pranon sundimin taleban.

I mirëpritur nga një burrë vendas dhe nëna e tij, gazetari Bowen ka rrëfyer:

“Brendia e shtëpisë së bërë me tulla balte ishte e ftohtë. Por, e qetë.

Një burrë, i quajtur Shamsullah, i cili kishte një djalë të vogël pas vetes, i futi vizitorët në dhomën ku priten mysafirët.

Një qilim mbulonte dyshemenë dhe jastëkët qëndronin përgjatë mureve që ishin të paktën dy metra të trashë.

Familja është e varfër dhe çdo pasuri që ata kishin u shkatërrua ose u plaçkit gjatë 20 viteve të fundit të luftës.

Shtëpia ishte një strehë nga dielli i nxehtë dhe ajri i pluhurosur jashtë. Ishte e rrethuar me mure të larta baltë, si të gjitha përbërjet e familjes në fushat që u bënë fusha beteje në Marjah, provincën Helmand.

Brenda mureve ata ishin gati për të korrur edhe disa copëza pambuku për t’i shtuar shtresës që Shamsullahu kishte marrë tashmë nga fushat.

Shamsullah futi edhe nënën e tij në dhomë. Quhej Goljuma. Ai tha se ajo ishte 65-vjeçare. Ishte mbështjellë me një shall të gjatë që mbulonte kokën dhe trupin deri në gjunjë, me një hapësirë të vogël, në mënyrë që të mund të shikonte.

Teksa fliste, Goljuma e kishte zërin të fortë. Kjo fliste për një jetë plot trishtim dhe një luftë që shkatërroi jetën e saj dhe vrau katër djemtë e saj më të mëdhenj.

Shamsullah, më i riu, ishte i vetmi që kishte mbetur. Ai ishte 24 vjeç, por fytyra e tij tregonte për 10 vjet më shumë.

Djali i parë që vdiq, 11 vjet më parë, ishte Zia Ul Huq. Ai ishte një luftëtar për talebanët. ‘Djali im u bashkua me talebanët, sepse e kuptoi që amerikanët donin të shkatërronin Islamin dhe Afganistanin’, tha ajo.

Tre djemtë e tjerë vdiqën brenda pak muajsh në vitin 2014. Quadratallah u vra në një sulm ajror. Dy vëllezërit e tjerë, Hayatullah dhe Aminullah, u arrestuan në një bastisje të policisë në shtëpinë e familjes.

Shamsullah tha se vëllezërit e tij u detyruan të regjistroheshin për ushtrinë, ku dhe u vranë. Si i mbijetuari i vetëm, Shamsullah tha se Zoti vendosi që ai duhej të merrte përgjegjësitë e familjes.

Detyrat e tij përfshijnë sigurimin e mirëqenies së vejushës së vëllait të tij më të madh, Zia, luftëtarit taleban.

‘Më mungojnë vëllezërit e mi. Gruaja e vëllait tim të madh u martua me vëllain pasardhës kur ai vdiq. Kur ky u vra, vëllai tjetër u martua me të. Kur edhe ky u vra, vëllai i katërt u martua me të. Pastaj, u martova unë me të, kur edhe ky vëlla u vra’, tha Shamsullah.

Në vitin 2010, Marjah u zgjodh si operacioni i parë i vendosur i ‘rritjes’ së trupave amerikane të urdhëruar nga presidenti Barack Obama.

Ideja ishte që përforcimet do të jepnin goditje që do të ndryshonin rrjedhën e luftës, në mënyrë vendimtare në favor të qeverisë në Kabul dhe forcave amerikane, britanike dhe aleatëve të tjerë që e mbështetën atë.

‘Teksa i shtyjmë talebanët jashtë, nuk ka asgjë tjetër përveç një të ardhme të ndritur përpara: shkolla të mira, klinika të mira shëndetësore, një treg me rrjedhje të lirë’, parashikoi një deklaratë për shtyp e ushtrisë amerikane atë vit.

Fushat e pambukut dhe lulëkuqeve të opiumit në Marjah u shndërruan në një makth për trupat e huaja që luftuan kundër kryengritësve talebanë.

Tre muaj nga operacioni i zgjatur prej kohësh, komandanti amerikan gjeneral Stanley McChrystal e quajti Marjah ‘një ulçerë gjakderdhëse’. Ajo u godit shumë herë në 10 vitet e ardhshme.

Goljuma ishte përbuzëse ndaj udhëheqësve perëndimorë, të cilët thanë se po përpiqeshin ta bënin Afganistanin një vend më të mirë për njerëzit. ‘Nuk di asgjë për misionin e tyre. Ata shkatërruan vendin’, tha ajo.

Për të, ‘shumë nga njerëzit tanë vuajtën shumë teksa ishin këtu. Ata vranë burrat tanë, vëllezërit tanë dhe djemtë tanë. Më pëlqejnë talebanët sepse ata respektojnë Islamin. Gratë si unë nuk janë si gratë në Kabul’.

Ajo tha se, para se talebanët të fitonin luftën, të gjithë kishin frikë prej tyre. Tanimë, ata janë lehtësuar se ka mbaruar.

Megjithatë, se sa lirshëm po fliste ajo, kjo ende vihet në pikëpyetje.

Zyra e mediave talebane këmbënguli që ekipi i ‘BBC’-së të udhëtonte me një truprojë të armatosur dhe një përkthyes që e miratoi si kusht i pranisë sonë në Helmand.

Nëse ata nuk do të kishin qenë atje, ne mund të kishim dëgjuar më shumë për frikën që talebanët përçuan ndër shumë afganë.

Por nuk dyshova në sinqeritetin e Goljuma-s, kur ajo dënoi shkatërrimin e shkaktuar në komunitetin bujqësor tradicional të Helmand-it nga ushtritë më të fuqishme në botë.

Po ashtu, edhe pikëllimin e saj për katër djemtë e saj të vdekur.

Në vitin 2001, menjëherë pas sulmeve të 11 shtatorit në Amerikë, SHBA-të, Britania e Madhe dhe aleatët e tyre pushtuan Afganistanin me një mision të qartë: të shkatërronte alQaida-n dhe të ndëshkonte talebanët për strehimin e tyre.

Çka ndodhi më pas është shumë më e vështirë të kuptohet dhe të justifikohet, një luftë e pamposhtur, që preu gjithçka që ata u përpoqën të bënin për të përmirësuar jetën e afganëve.

Zhvillimi, ashtu si demokracia, nuk mund të vijë nga tyta e një arme.

Perëndimi pati fitore gjatë rrugës. Në të vërtetë, një brez burrash dhe grash të qytetit, u arsimuan dhe iu transformuan horizontet. Por ato përfitime nuk arritën te njerëzit e varfër dhe pak të arsimuar në fshat si familja e Goljuma-s.

Kur talebanët morën pushtetin për të parën herë në vitin 1996, ata ushtruan dhunë për të zbatuar bindjet e tyre fetare dhe kulturore. Tani, shumica e afganëve janë shumë të rinj për të kujtuar vitet para 11 shtatorit dhe pushtimit.

Në Lashkar Gah, talebanët e rinj reaguan ndaj kamerave të “BBC”-së, duke nxjerrë celularët e tyre, duke na filmuar dhe duke bërë selfie me të huajt.

Të dhënat celulare janë të lira këtu. Bota është e hapur për ta. Kjo në një mënyrë që nuk ishte në vitet 1990, kur talebanët ndaluan fotografinë.

Luftëtarët e grupit të tyre nuk janë më djem që u rritën pa njohuri për botën e jashtme. Pra, a do t’i detyrojnë ata luftëtarët e tyre, e lëre më pjesën tjetër të popullsisë, të heqin dorë nga telefonat inteligjentë, internetin dhe një botë që i bën thirrje?

Këtë herë mund të jetë më e vështirë të përkulësh dhe të thyesh një vend”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.