Brenda trurit të shefit tuaj psikopat

Ndonjëherë duket sikur shefat e botës ndajnë disa tipare të personalitetit që ne të tjerët i konsiderojmë të padëshirueshme.

Ata mund të magjepsin bashkëmoshatarët dhe eprorët e tyre, por megjithatë i trajtojnë punonjësit e tyre si mbeturina.

Ata mund të duken plotësisht të pavëmendshëm ndaj dëshirave dhe nevojave personale të njerëzve përreth tyre.

Në aspektin klinik, ata janë psikopatë.

Termi “psikopat” përdoret mjaft lirshëm në shoqëri, por psikopatia është një çrregullim aktual i sjelljes me një grup specifik simptomash dhe shkaqesh neurologjike.

Është vlerësuar se rreth 1 përqind e popullsisë së përgjithshme klasifikohet si psikopat, ose 1 në 100, ndërsa në burgje dhe mjedise të tjera kriminale shkalla mund të rritet në 30, 50 apo edhe 80 përqind.

Është shumë më e vështirë të matet psikopatia në një mjedis korporativ, me vlerësime që variojnë nga 3 përqind deri në 12 përqind.

Pavarësisht nga prevalenca e tyre, këta të ashtuquajtur “psikopatë të suksesshëm” do ta gjejnë veten të përfituar nga tiparet e tyre psikopatike – ata janë simpatikë, karizmatikë, imun ndaj stresit dhe frikës dhe marrin rreziqe.

Këto janë disa nga ato që quhen tipare të “faktorit 1”, të cilat përfshijnë gjithashtu sjellje ndërpersonale si gënjeshtra, manipulimi dhe mungesa e ndjeshmërisë për njerëzit e tjerë. Nëse këto tipare rezultojnë në mizori ndryshon nga personi në person: vetëm sepse dikush është psikopat nuk do të thotë se është i keq.

“Ata nuk janë të gjithë ngacmues”, thotë Josanne van Dongen, një neuroshkencëtare mjeko-ligjore në Universitetin Erasmus në Roterdam. “Ata janë shumë inteligjentë për të gjetur rrugën e tyre drejt majës”.

Shefi juaj psikopat

Organizatat me një psikopat në krye mund të vuajnë. Shkalla e lartë e ngacmimit mund të çojë në tërheqjen e stafit dhe qarkullim të lartë të punonjësve, gjë që nga ana tjetër mund të rezultojë në rënie të kreativitetit, inovacionit dhe në fund të ardhurave.

Dhe përveç ndikimit të një shefi në moral, është zakonisht e dëmshme për një kompani që të ketë një psikopat në krye. Edhe pse ata janë shpesh shumë inteligjentë, mungesa e ndjenjës së përgjegjësisë personale mund t’i bëjë ata të prirur për t’u çlodhur ose për të shmangur përgjegjësitë e tyre.

Një meta-analizë e kohëve të fundit zbuloi se psikopatët kishin pak më shumë gjasa të gjenin veten në udhëheqje, por pak më pak të ngjarë të ishin liderë efektivë.

Shpresa për psikopatët?

“Shumica e njerëzve do të thonë se ju nuk mund t’i ndihmoni ata”, shpjegon van Dongen. Pjesa më e madhe e kërkimit të vetë van Dongen është në sistemet e burgjeve, duke punuar me psikopat që kanë kryer krime të rënda.

“Është e vështirë sepse është një tipar personaliteti dhe personaliteti është më i vështirë për t’u ndryshuar”.

Psikopatët kanë më shumë gjasa të pranojnë ndihmën sa më shumë të kenë hyrë në telashe, pasi duan të mësojnë se si të qëndrojnë larg telasheve.

Por psikopatët e suksesshëm, si në një mjedis korporativ, shohin vetëm sukseset e tyre dhe nuk do ta shohin problemin.

Megjithatë, edhe ndëshkimi nuk ka gjithmonë një efekt.

“Disa hulumtime tregojnë se ndëshkimi nuk po ndihmon për shkak të mënyrës sesi truri i tyre është i lidhur”, thotë ajo.

“Edhe pse ne i ndëshkojmë me një dënim me burg për shembull, kjo nuk ndihmon në parandalimin e tyre që të bëjnë [krime] përsëri”.

Përpjekjet e ndërhyrjes që synojnë ndjeshmërinë, janë të ndërlikuara. Vite më parë, thotë van Dongen, njerëzit mendonin se përpjekja për t’i mësuar një psikopati se si të jetë empatik, në fakt mund t’i bënte ata më të rrezikshëm – që thjesht t’i mësonte se si të manipulonin më mirë njerëzit e tjerë.

Megjithatë, tani duket se “mësimi” i empatisë është sfidues – nëse është e mundur.

“Ata janë mjaft të zgjuar për të thënë, ‘ai person është i trishtuar’, por ata nuk e ndiejnë atë, dhe ky është problemi. Është ajo pjesë tjetër e ndjeshmërisë që na bën të përgjigjemi me kujdes dhe simpati. Kjo është pjesa që ata nuk e kanë”, thotë van Dongen.

Në mjedisin e korporatës, e vetmja mënyrë për t’i mbajtur psikopatët jashtë pozicioneve të pushtetit është t’i kontrolloni ata gjatë punësimit, gjë që mund të jetë e ndërlikuar. Pasi qw shumica e dinë se si duhet t’i përgjigjen një pyetjeje gjatë një interviste.

Megjithatë, ka mënyra. “Disa pyetësorë janë më inteligjentë në mënyrën se si po bëjnë [pyetje që lidhen me psikopatinë]. Ata janë më të fshehtë”, thotë van Dongen.

Po për punonjësit që vuajnë? 

“Varet nëse duan të qëndrojnë në kompani”, thotë van Dongen.

Bashkohuni me kolegë të tjerë për mbështetje dhe përpiquni të mos e bëni veten një objektiv individual.

“Ata janë aq inteligjentë dhe manipulues saqë është shumë, shumë e vështirë për një punonjës individual që ta zbulojë atë… dhe mund ta bëjnë jetën tuaj të mjerueshme”.

“Por nëse mund të gjesh të tjerë që mendojnë në të njëjtën mënyrë [si ti], në fund mund të tregosh se menaxheri po tregon sjellje jo të përshtatshme”, thotë ajo.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.