Bisedimet kushtetuese të Sirisë dështojnë sërish në Gjenevë

Me invazioni rus në Ukrainë mundësitë për një zgjidhje të çështjes së Sirisë vazhdon të jetë më e largët se kurrë, pasi bisedimet mes qeverisë siriane dhe opozitës janë ndërprerë sërish.

Kombet e Bashkuara pritën në Gjenevë të premten përpjekjen e fundit për të hartuar një kushtetutë të re siriane, por bisedimet përfunduan pa përparim thelbësor.

Komiteti kushtetues, një organ që përfshin anëtarët e regjimit, opozitës dhe shoqërisë civile, u formua në vitin 2019 dhe u ngarkua me gjetjen e bazës së përbashkët për çështje si identiteti shtetëror, qeverisja dhe struktura e autoriteteve publike.

Por, anëtarët e opozitës fajësuan përfaqësuesit e qeverisë së presidentit sirian Bashar al-Assad për dështimin e raundit të fundit.

“Ne jemi të pakënaqur me angazhimin e qeverisë, nuk ka pasur ndonjë përparim domethënës”, tha për Al Jazeera Hadi al-Bahra, zëdhënësi i kreut të opozitës.

Komiteti kushtetues ende nuk ka vendosur nëse do të ndryshojë kushtetutën ekzistuese apo do të prodhojë një të re.

Analistët, megjithatë, thonë se debati i zgjatur rreth kushtetutës, pavarësisht nga rëndësia e reformës kushtetuese, po pengon përparimin në rrugë të tjera të rëndësishme dhe po rrezikon të gjithë procesin e paqes.

“Komiteti nuk ishte menduar të ishte në vetvete ‘procesi politik’, ai synonte të ishte një hapje e portës për më shumë pista politike. Në vend të kësaj, ajo ka qenë rruga e vetme për bisedimet ndër-siriane”, shtoi Khalifa.

“Nuk ka shenja të dukshme të ngushtimit të hendekut midis Damaskut dhe opozitës”, tha për Al Jazeera Andrej Kortunov, Drejtor i Përgjithshëm i Këshillit të Çështjeve Ndërkombëtare Ruse. “Megjithatë, është e rëndësishme të mbash rrugën e Gjenevës të hapur dhe, aq sa është e mundur, aktive. Koha e procesit kushtetues do të vijë herët a vonë”.

Mungesa e angazhimit serioz të qeverisë së Asadit, ndarjet brenda opozitës dhe mungesa e palëve kryesore të interesit dhe autoriteteve de-fakto në tryezën e Gjenevës, kanë minuar besueshmërinë e komitetit dhe efektivitetin e tij.

“OKB-ja vazhdon të propozojë një format tradicional, të dyanshëm të bisedimeve, qeveri dhe opozitë, që nuk pasqyron kompleksitetin në terren. Ata duhet të zgjerohen si në çështje ashtu edhe në përfaqësim”, tha Khalifa.

Për dy vitet e fundit, konflikti ushtarak në terren ka qenë kryesisht i ngrirë, duke e ndarë Sirinë midis katër entiteteve kryesore. Nga njëra anë regjimi i Bashar al-Assad, i cili ka rimarrë kontrollin e më shumë se 70 për qind të territorit të vendit, dhe nga ana tjetër, opozita ndaj regjimit, me Forcat Demokratike Siriane (SDF) të udhëhequra nga kurdët në në verilindje, ish-grupi Hay’et Tahrir al-Sham (HTS) i lidhur me Al-Kaedën në Idlib dhe veriperëndim, dhe grupet rebele të mbështetura nga Turqia që kontrollojnë xhepat e territorit përgjatë kufirit veriperëndimor të Sirisë me Turqinë.

Asadi kthehet në grupin arab?

Regjimi sirian duket se beson se koha është në anën e tij. Njëmbëdhjetë vjet pas konfliktit, ndryshimi i regjimit në Siri mbetet i pakapshëm dhe ideja e një normalizimi të mundshëm të lidhjeve me al-Asadin po fiton konsensus midis disa liderëve arabë.

Al-Assad fluturoi për në Emiratet e Bashkuara Arabe javën e kaluar, vendi i parë arab që rihapi ambasadën e tij në Damask në vitin 2018.

Pas shtypjes së tij të përgjakshme të protestave civile në vitin 2011, shumica e vendeve arabe vendosën të mbështesin opozitën dhe e dëbuan Sirinë nga Liga Arabe, duke e trajtuar presidentin e saj si një pabesë. Megjithatë, me qeverinë që tani kontrollon pjesën më të madhe të vendit dhe opozitën e dobësuar për shkak të luftimeve të brendshme, vendet arabe kanë filluar të rishqyrtojnë pozicionin e tyre.

Ndërsa pranimi i al-Asadit në Ligën Arabe mund të jetë i parakohshëm, dhe liderët arabë mund të kenë ende frikë të sfidojnë pozicionin e SHBA-së për Sirinë, udhëtimi i al-Asadit në Gjirin Persik nuk është i mirë për opozitën.

“Ne nuk jemi as të befasuar dhe as të lumtur, por Emiratet e Bashkuara Arabe nuk janë saktësisht një vend nga i cili do të prisnim ndonjë miratim të përpjekjeve dhe parimeve demokratike”, i tha Al Jazeera një anëtar opozitar i komitetit kushtetues.

Frika humanitare

Mbështetja ushtarake e Rusisë ishte një pjesë e madhe e arsyes pse al-Assad ishte në gjendje të mbijetonte në Siri, dhe deri më tani, lufta në Ukrainë nuk ka ndikuar në aftësinë e Moskës për të ruajtur praninë e saj ushtarake dhe politike në Siri.

Megjithatë, nëse pushtimi i Ukrainës zgjatet, situata mund të ndryshojë.

“Rusisë mund t’i duhet të optimizojë burimet e saj dhe ta shtyjë Asadin të kërkojë mbështetje nga partnerët e tjerë,” tha Kortunov.

Lufta në Ukrainë, dhe armiqësia e shoqëruar në rritje midis Rusisë dhe Perëndimit, ka ngritur gjithashtu frikën se Moska mund të veprojë si dekonstruktiv në raundin tjetër të negociatave për Sirinë.

“Rusia mund të përpiqet të mbyllë të vetmen vendkalim kufitar për ndihmë humanitare dhe kjo do të ndikonte në miliona sirianë”, tha Khalifa.

Rreth një mijë kamionë të OKB-së me ushqime dhe ilaçe kalojnë çdo muaj në vendkalimin Bab al-Hawa midis Turqisë dhe Sirisë, duke përfaqësuar të vetmen rrugë shpëtimi për rreth tre milionë sirianë në zonën e Idlibit, e cila mbetet jashtë kontrollit të Damaskut.

Çdo pengesë për këtë fluks ndihme mund të përkeqësojë një krizë tashmë të tmerrshme humanitare. 90 për qind e sirianëve jetojnë në varfëri, sipas OKB-së, me 12 milionë njerëz të pasigurt ushqimor dhe rreth 14.6 milionë që kanë nevojë për ndihmë humanitare.

“Popullsia po përballon varfërinë dërrmuese,” tha Paulo Pinheiro, kryetar i Komisionit të KB-së për Hetimin e Sirisë. “[Sirianët] janë kapur mes palëve ndërluftuese dhe kudo duke u shtypur dhe shfrytëzuar nga aktorë të armatosur”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.