Beta karoten ngadalëson plakjen, mbron lëkurën dhe forcon sistemin imunitar

Beta karoteni është një provitaminë e vitaminës A e cila, së bashku me vitaminat D, E dhe K, është një nga vitaminat e tretshme në yndyrë.

Ndryshe nga vitaminat që treten në ujë, teprica e të cilave eliminohet nga trupi, vitaminat e tretshme në yndyrë ruhen në trup.

Roli i tyre kryesor është në funksionet strukturore.

Grupi i vitaminës A përfshin substanca që janë të ndryshme në përbërje dhe strukturë kimike, por që veprojnë në mënyrë identike në trupin tonë.

Vitamina A vjen në dy forma

Si formë aktive (Axerophthol) gjendet në ushqimet me origjinë shtazore, ndërsa në ushqimet me origjinë bimore gjendet si provitaminë (karoten) nga e cila shndërrohet në formë aktive në zorrën e hollë.

Deri më sot njihen rreth 600 karotenoidë të ndryshëm, nga të cilët vetëm 50 mund të shndërrohen në vitaminë A. Më e rëndësishmja është B-karoteni.

Një molekulë B karoten jep dy molekula vitaminë A, ndërsa provitamina të tjera vetëm një molekulë vitaminë A. Është interesant fakti që karotenat si likopeni, luteina p.sh. nuk mund të shndërrohet në vitaminë A.

Vitamina A është e nevojshme për rritjen e kockave, të gjitha qelizave dhe indeve të tjera të trupit. Merr pjesë në krijimin, mbrojtjen dhe rigjenerimin e epitetit të lëkurës dhe mukozave në riprodhim.

Ngadalëson plakjen, rregullon sekretimin e djersës dhe gjëndrave dhjamore, stimulon sintezën e kolagjenit dhe përmirëson qëndrueshmërinë e lëkurës, si dhe është i rëndësishëm për imunitetin e mirë.

Vitamina A quhet edhe “vitamina anti-infektive”, megjithëse mekanizmi i veprimit është ende i panjohur. Për shkak të efektit antioksidant, po studiohet roli i saj në mbrojtjen kundër disa sëmundjeve malinje.

Kur marrja e yndyrës është e mjaftueshme, rreth 80 përqind e kësaj vitamine përthithet në përbërjen e kilomikroneve në mëlçi ku ruhet. Stoqet në kushte fiziologjike arrijnë nga gjashtë muaj deri në një vit.

Për shkak të varfërimit të tyre me marrjen e zgjatur të pamjaftueshme të vitaminave ose provitaminave të tyre – karotenit, ose si pasojë e çrregullimeve në përthithje ose metabolizëm, shfaqet vitamina A.

Për shkak të mungesës së kësaj vitamine, ka një shqetësim në rigjenerimin e rodopsinës dhe për këtë arsye shikimi i dobët në muzg dhe në dritë të ulët. Përveç syve, ka ndryshime në lëkurë që bëhet e thatë, e ashpër, zbokth, joelastike. Flokët humbasin shkëlqimin, thyhen dhe bien.

Me marrjen e tepërt të vitaminës A, lëkura bëhet e ashpër, ka të përziera, të vjella, dobësi, dhimbje koke, humbje peshe, dhimbje në muskuj dhe kyçe, dëmtim të mëlçisë. Përdorimi i dozave të larta të vitaminës A është veçanërisht i rrezikshëm gjatë shtatzënisë, sepse mund të ketë një efekt negativ në fetus.

Për të ruajtur statusin optimal të vitaminës A në trup dhe për të parandaluar deficitin, por edhe për të siguruar rezervat e nevojshme të vitaminës A, është e nevojshme të merret parasysh marrja e sasive të rekomanduara.

Sa janë këto sasi varet nga disa faktorë, si mosha, pesha trupore, aktivitetet metabolike dhe tek gratë, kushtet e veçanta fiziologjike si shtatzënia dhe ushqyerja me gji.

Burime të mira ushqyese të vitaminës A me origjinë shtazore janë mëlçia, gjalpi, qumështi, peshku yndyror, vaji i peshkut, të verdhat e vezëve.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.