Shqipëria “rrezikon përkeqësimin” e rezultateve në testin PISA – Intervistë e Albanian Post me Irida Xhurën, specialiste arsimi

Ekzistojnë ndasi të forta mes ekspertëve të arsimit në lidhje me fuqinë e testit PISA për të vlerësuar njohuritë e nxënësve.

Një pjesë e tyre e shohin problemin te arsimi në vend. Të tjerë, argumentojnë se problemi është te vetë testi.

Albanian Post ka kontaktuar me specialisten e arsimit, Irida Xhura, e cila përmes një interviste ka qartësuar ‘dritëhijet’ e këtij testi ndërkombëtar dhe rëndësinë e rezultateve të tij për arsimin në vend.

Teksa ka bërë me dije se çfarë qëndron në thelb të testit, ajo ka theksuar se rezultatet e nxënësve shqiptarë dëshmojnë nevojën e forcimit të sistemit arsimor dhe të rishikimit të politikave të ndërmarra.

Duke ravijëzuar se testi nuk merr parasysh që nxënësit vijnë nga sfonde të ndryshme kulturore dhe sociale, Xhura dallon se rezultatet mund të vijnë duke u përkeqësuar për shkak të përfshirjes së fushës inovative në testet e ardhshme, njohuri të cilat janë në cunguara pasi mungojnë mjetet e nevojshme digjitale në shkolla.

Intervista e plotë e Irida Xhurës me Albanian Post:

Albanian Post: Flitet rëndom lidhur me përfundimet që dalin nga testi i PISA-s, se cili vend doli në krye e cili në fund të renditjes. Çfarë është në thelb testi i PISA-s dhe përse konsiderohet si një matës i rëndësishëm i njohurive të nxënësve?

Irida Xhura: PISA (Programi për Vlerësimin Ndërkombëtar të Studentëve) është një studim ndërkombëtar, i cili synon të vlerësojë sistemet arsimore në mbarë botën duke testuar aftësitë dhe njohuritë e nxënësve 15-vjeçarë të vendeve pjesëmarrëse në shkencë, matematikë dhe lexim. Ky testim kryhet çdo tre vjet.

Është i rëndësishëm, pasi vjen si vlerësim i jashtëm, i paanshëm dhe i strukturuar për të matur njohuritë e nxënësve njëkohësisht për të vlerësuar suksesin e punës së mësimdhënësve.

Albanian Post: Ekspertët e arsimit thuajse janë të ndarë në dy pozicione sa i takon interpretimit të rezultateve të testit. Ka nga ata që e shohin problemin te arsimi në vend, duke thënë se rezultatet relativisht të ulëta tregojnë ‘rrënimin’ e arsimit. E të tjerë, të cilët argumentojnë se problemi është te vetë testi. Kush ka të drejtë, nëse mund ta ngremë në këtë formë pyetjen për të dalë edhe te pozicioni juaj.

Irida Xhura: Testi PISA është një matës i cilësisë së arsimit në vend dhe rezultatet tona në këtë test dëshmojnë nevojën e menjëhershme të forcimit të sistemit arsimor dhe të rishikimit të politikave të ndërmarra.

Ne jemi përballur me faktin se nxënësit tanë lexojnë, por nuk kuptojnë, mësojnë, por nuk zbatojnë. Kjo do të thotë se praktikat arsimore në vend duhet të përfshijnë më shumë eksperimentin dhe kërkimin shkencor, mendimin kritik dhe zgjidhjen e problemeve, sesa të mësuarit përmendsh, çka është një metodë e vjetëruar dhe e pafrytshme.

Albanian Post: Nga rezultatet e “PISA 2022” Shqipëria është renditur në vendin e 62, ndër 80 vende. Në rezultatet e “PISA 2018”, u pozicionua në vendin e 61. Nga ndarja e vlerësimeve për perfomancën e nxënëseve në 3 fasha, Shqipëria u rendit në fashën e tretë, ku u kategorizuan vendet me performancë të ulët nën mesataren e OECD. Si i lexoni këto rezultate? Çfarë na tregojnë ato përtej shifrave?

Irida Xhura: Testi PISA nuk merr parasysh se nxënësit e testuar vijnë nga sfonde të ndryshme kulturore, me nevoja të ndryshme sociale, me ndryshime në kurrikula e në mësimdhënie.

Për shembull, “Pisa 2025” do të përfshijë një fushë inovative, të mësuarit në botën digjitale, duke synuar matjen e aftësisë së studentëve për t’u përfshirë në mësim të vetë-rregulluar me përdorim të mjeteve digjitale, ndërkohë që Shqipëria ka mungesë të theksuar të mjeteve digjitale në shkolla në raport me numrin e nxënësve dhe të mësuesve.

Edhe aty ku janë vendosur pajisjet digjitale, mungon trajnimi i mësuesve për përdorimin e tyre. Duhen shtuar laboratorët dhe duhet trajnuar stafi për mësimdhënie të digjitalizuar.

Theksoj se ekspertë të huaj të arsimit shprehen se “Shqipëria rrezikon përkeqësimin e rezultateve të nxënësve për shkak të dobësisë së kërkimit shkencor dhe mungesës së plotë të mësimit digjital në arsimin parauniversitar”.

Albanian Post: Meqenëse ju mbuloni edhe fushën e gjuhë-letërsisë. Në lexim Shqipëria u vlerësua me 358 pikë nga 476 pikë që është mesatarja e pikëve të mundshme. Cilat mund të jenë në këtë rast shkaqet që mund t’i lidhni me rezultatin e ulët përpos mangësive të përshtatjes së testit për vendin tonë. Në një këndvështrim më të gjerë, a po i largohen letërsisë nxënësit?

Irida Xhura: Po. Nxënësit e sotëm po përqafojnë gjithnjë e më shumë teknologjinë dhe kanë reduktuar ndjeshëm kohën e leximit të librave. Gjithashtu letërsia shihet si një lëndë pasioni dhe kulture, por nuk lidhet drejtpërdrejtë me qëllimet e tyre për studimet universitare.

Si rrjedhojë ata priren ta vlerësojnë gjithnjë e më pak librin artistik, mirëpo mungesa e të lexuarit sjell edhe rënie të përqendrimit, kufizim të fjalorit, të mendimit kritik e krijues.

Mendoj se duhet të pranojmë se biblioteka digjitale është një mënyrë për të qëndruar pranë interesave të të rinjve dhe për t’i joshur ata të lexojnë qoftë edhe nga mjetet digjitale, të cilat nuk i heqin nga duart.

Albanian Post: Duke marrë shkas nga kjo frazë e fundit, si e parashikoni të ardhmen afatshkurtër të arsimit në Shqipëri. Çfarë gjasash apo premisash ka? A është e zymtë panorama e përgjithshme?

Irida Xhura: Arsimi është i lidhur pazgjidhshmërisht me ekonominë dhe me çështjet sociale të vendit.

Unë parapëlqej të mendoj pozitivisht, vlerësoj përpjekjet për përmirësimin e mësimdhënies dhe të infrastrukturës së shkollave në vend, por realiteti na dëshmon disa problematika.

Gjithnjë e më shumë po ulet numri i studentëve në lëndët fizikë, matematikë veçanërisht; pagat dhe statusi i mësuesit nuk është në raport të drejtë me rolin, rëndësinë dhe vështirësinë e punës së tyre; të rinjtë kanë ndryshuar qasjen për shkollimin dhe paraqesin problematika sociale që lidhen me bullizmin, varësinë nga mjetet digjitale, vetminë, demotivimin etj.

Gjithashtu lipset një forcim i menjëhershëm i marrëdhënieve shkollë-familje, të krijohen vlera të vërteta bashkëpunimi për edukimin e të rinjve.

Albanian Post: Çfarë do t’iu vinte në ndihmë nxënësve të kuptonin më shumë për prirjet e tyre dhe mundësitë për t’i zhvilluar ato, përpos testeve?

Irida Xhura: Problemet dhe zgjidhjet nuk mund të shterohen me këtë intervistë, pasi janë të shumta, por unë uroj që çdo mësues që ka marrë përsipër këtë profesion, ta shohë atë si mision dhe të arrijë të zgjojë te nxënësit dashurinë për dijen, të jetë model edukativ; politikat e institucioneve të përparojnë duke pasur parasysh të vërtetën, realitetin; prindërit të besojnë e të vlerësojnë më shumë mësuesit dhe aktorët e tjerë në shkollë.

Përkrah rezultateve të testit Pisa, nuk duhet të harrojmë se rezultati më i madh që mund të arrijmë është edukimi me vlerat qytetare, morale dhe atdhetare.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.