Korrupsioni, plagë e një Evrope të tërë

Korrupsioni në Shqipëri vijon të mbetet një dukuri shqetësuese me pasoja në funksionimin e institucioneve shtetërore, duke u renditur ndër vendet me nivel të lartë korrupsioni dhë ndëshkueshmeri të ulët të zyrtarëve të lartë.

Ndërkohë që Bashkimi Evropian nga ana tjetër u testua thellësisht me skandalin masiv të korrupsionit në Parlamentin Evropian.

Por nëse ligjvënësit e lartë të Bashkimit Evropian u dakordësuan pak muaj më parë për të vazhduar më tej me një rregullim të madh të rregullave të lobistëve, çfarë po bën vendi ynë nga krahu tjetër për të matur dëmin që po shkakton ky fenomen me humbje të konsiderueshme për shoqërinë.

Pavarësisht përpjekjeve me ngritjen e Prokurorisë Kundër Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit (SPAK) në fund të vitit 2019, si pjesë e reformës në drejtësi, sërish korrupsioni mbetet një fushë serioze shqetësimi.

Disa skandale të njëpasnjëshme, si arrestimi i ish-zyrtares Alda Klosi, që ka mbajtur funksione të rëndësishme publike, nën akuzën e pastrimit të parave, apo të punonjëses së Agjencisë Kombëtare të Shoqërisë së Informacionit, Erisa Fero, për trafikim të lëndëve narkotike, ngrenë dyshime të forta për shkallën e gjerë të përhapjes së korrupsionit në institucionet shtetërore.

Apo, për mënyrën e rekrutimit të nëpunësve si dhe mbi punën e institucioneve përgjegjëse për parandalimin e tij.

Raporte jo shifra

Një ditë më parë, organi antikorrupsion i Këshillit të Evropës, Greco, zbuloi se vendi ynë ka zbatuar ose ka trajtuar në mënyrë të kënaqshme vetëm pesë nga njëzet e katër rekomandime në luftën kundër korrupsionit.

Performancë pozitive e Shqipërisë u evidentua pak a shumë edhe në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit Ndërkombëtar të Transparencës 2022 me një rritje të një pike në krahasim me një vit më parë.

Por asnjë hallkë si institucionale ashtu edhe e shoqërisë civile nuk ka asnjë të dhënë statistikore se sa e dëmton ekonominë shqiptare ky fenomen i shpërndarë gjerësisht në Evropë.

Në Shqipëri, nisma të rregullave antikorrupsion filluan me një shpallje në tetor të vitit 2021.

Asokohe u krijua e para Drejtori e Përgjithshme kundër Korrupsionit pranë Koordinatorit Kombëtar kundër Korrupsionit.

Kryeministri Edi Rama, në konferencën e parë kombëtare të Antikorrupsionit, e cila u zhvillua më 13 qershor të vitit të kaluar, deklaroi se Shqipëria është ndarë nga një periudhë ku korrupsioni ishte sistem i marrëdhënies mes shtetit dhe qytetarit.

“Kush e mendonte se do të ndëshkoheshin figura të rangut më të lartë nga drejtësia? Kush e mendonte se do të vinte dita që askush nuk do të ndihej më i paprekshëm – anëtarë qeverie, përfaqësues të pushtetit vendor, deputetë – do të merreshin nën hetim dhe do të akuzoheshin nga një prokurori e ndarë krejtësisht nga politika?”, ravijëzoi kryeministri.

BE-ja

Ndryshe nga raportet vetëm institucionale, vitin e kaluar u zbulua se 53 përqind e qytetarëve evropianë, mesatarisht, mendojnë se interesat e ngushta private, dhe jo ato të përgjithshme, kontrollojnë qeverinë e tyre.

Kështu thotë një raport nga Barometri Global i Korrupsionit Global Transparency International Survey.

Në gjysmën më të varfër të Evropës, e cila ka mbajtur zgjedhje vetëm pas vitit 1989, parlamentet dhe partitë politike perceptohen si më të korruptuarit.

Në demokracitë më të vjetra dhe më të pasura, ku ryshfeti mund të zbritet si shpenzime biznesi nga lista e taksave të një kompanie vetëm 30 vjet më parë, qytetarët i konsiderojnë bankat si promovuesit kryesorë të korrupsionit.

Një sondazh i fundit i Eurobarometrit në vitin 2022 zbuloi se 68 për qind e njerëzve brenda BE-së u shprehën se korrupsioni mbetet i përhapur në vendin e tyre.

Vetëm një e treta mendoi se qeveritë e tyre po bënin diçka në lidhje me të.

Në Greqi, Qipro, Hungari, Kroaci dhe Portugali, më shumë se 90 për qind e të anketuarve thanë se ishte e përhapur.

Perceptimet ishin vetëm nën shenjën 50 për qind në Estoni, Luksemburg, Suedi, Finlandë dhe Danimarkë.

Hungaria perceptohet se ka rekordin më të keq të korrupsionit të sektorit publik në BE, sipas raportit të fundit të Transparency International.

Me rezultate që variojnë nga 42 deri në 46 nga 100, Hungaria, Bullgaria dhe Rumania janë shumë larg tre të parave skandinave të BE-së në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të OJQ-së Anti-Korrupsion 2022.

Kostot

Por sa u kushtojnë qytetarëve evropianë në terma konkretë këto humbje për shkak të fenomenit të korrupsionit.

Grupi i të Gjelbërve Evropianë bazuar në analizat e kryera nga OJQ-ja amerikane RAND vlerësoi koston kumulative të korrupsionit në prokurimin publik në BE midis viteve 2016 dhe 2021 në 29.6 miliardë euro.

Kostoja totale e rrezikut të korrupsionit në kontratat e prokurimit publik që përfshijnë fondet e BE-së vlerësohet të arrijë në 4.3 miliardë euro në të njëjtën periudhë.

Vlerësimet e fundit në lidhje me koston e korrupsionit në të gjithë BE i vendosin humbjen e PBB -së si rezultat diku midis 179 miliardë euro dhe 950 miliardë euro çdo vit.

Sidoqoftë, korrupsioni dhe kostot e tij shpesh janë të vështira për t’u kuptuar për qytetarin e zakonshëm, i cili ende vuan pasojat e mungesës së investimeve në shërbimet thelbësore publike, një mjedis të padrejtë biznesi dhe një elitë abuzive dhe të pamatur.

Në një nivel kombëtar, dëmi i bërë nga korrupsioni në PBB-në e Shteteve Anëtare të BE -së varion nga 15 për qind në Rumani (38.6 miliardë euro) në 0.76 për qind në Hollandë (ende duke shtuar megjithatë në mbi 4,4 miliardë euro).

Italia e thyen rekordin në terma absolutë, duke humbur 236.8 miliardë euro çdo vit nga korrupsioni.

Franca vjen e dyta, duke humbur 120.2 miliardë euro çdo vit nga korrupsioni, ndërsa Gjermania merr një goditje në PBB prej mbi 104 miliardë euro çdo vit.

Në një nivel më personal, nëse imagjinojmë se këto para mund të shpërndahen në mënyrë të barabartë midis më shumë se 510 milionë njerëzve që jetojnë në Evropë në vitin 2016, secili person do të merrte mesatarisht 1 mijë e 772 euro në vit.

Krisjet

Këto shifra të publikuara nga RAND nuk janë e gjitha vëmendja dhe shtrirja e efekteve të korrupsionit që “shkundën” Evropën përgjatë viteve të fundit.

Tetorin e kaluar, Sebastian Kurz ishte i detyruar të jepte dorëheqjen si kancelar austriak mbi përdorimin e pretenduar të fondeve të qeverisë për të blerë mbulim të favorshëm të mediave.

Rreth të njëjtës kohë, votuesit çek u siguruan që Andrej Babis nuk arriti të fitojë një mandat tjetër si kryeministër, pjesërisht për shkak të akuzave të gjata se konglomerati i tij i gjerë kishte marrë në mënyrë të paligjshme subvencionet e BE-së.

Janez Jansa – i cili u dënua me dy vjet burg për korrupsion në 2013 – humbi postin e kryeministrit të Sllovenisë në qershor.

Në vitin 2020, sllovakët zgjodhën një qeveri të re të koalicionit, partia më e madhe e së cilës fushohej në mënyrë të veçantë në një biletë anti-shartim.

Protestat u zhvilluan që nga vrasja në vitin 2018 të një gazetari të ri hetimor i cili shkroi për lidhjet midis manjakëve të vendit dhe partisë dikur dominuese Smer -SD.

Njëmbëdhjetë ditë para Krishtlindjes së kaluar, programi francez i radios “Les Matins de France” i kushtoi një segment “Qatargate”, skandali i korrupsionit në Parlamentin Evropian që sapo ishte thyer.

Autoritetet belge arrestuan katër persona me akuzën e korrupsionit, pastrimit të parave dhe pjesëmarrjes në një organizatë kriminale, me dyshimin se ata morën para nga Katari dhe përfaqësuesit e Marokut për të ndikuar në vendimmarrjen në Parlament.

Ligjvënësit dhe zyrtarët pranojnë se është ndoshta skandali më i madh i korrupsionit të BE-së ndonjëherë.

Katari dhe Maroku mohuan me forcë çdo përfshirje, por asambleja ka ndaluar punën në dosjet e lidhura me All-Katar derisa të përfundojë një hetim.

Shumë nga të dyshuarit ishin të lidhur me socialistët e qendrës së majtë dhe demokratët.

Sidoqoftë, ka mësime tashmë të rëndësishme që mund të tërhiqen nga Qatargate.

Një mësim është se Parlamenti Evropian, i cili ka rregulla më të shkujdesura të lobimit dhe integritetit sesa Komisioni Evropian, duhet të hedhë mollët e tij të kalbura nga shporta menjëherë dhe të ndërmarrë veprime të shpejta për të parandaluar më shumë skandale ryshfeti.

Institucionet e tjera evropiane, edhe nëse ato mbeten të paprekura nga Qatargate, gjithashtu duhet të hedhin një vështrim të freskët në rregullat ekzistuese antikorrupsion.

Qatargate edhe një herë vuri në dukje që metastazat e korrupsionit janë të shtrira kudo e ndoshta rregullat për ta luftuar duhen riparë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com