Rritja e qirave dhe çmimet e larta të pronave rrezikojnë të shndërrohen në një fushë beteje kyçe të politikës evropiane pasi partitë e ekstremit të djathtë dhe populiste fillojnë të shfrytëzojnë zemërimin në rritje të publikut mbi krizën e banesave në kontinent, thonë ekspertët.
Javë përpara zgjedhjeve të Parlamentit Evropian, në të cilat partitë e ekstremit të djathtë parashikohet të përfundojnë të parat në nëntë shtete anëtare të BE-së dhe të dytat ose të tretat në nëntë të tjera, strehimi ka potencialin të bëhet një nxitës i fuqishëm i mbështetjes së ekstremit të djathtë sa emigracioni.
“Partitë e ekstremit të djathtë përparojnë kur mund të shfrytëzojnë boshllëqet sociale që dalin nga investimi i pamjaftueshëm dhe planifikimi joadekuat i qeverisë dhe kur mund të fajësojnë të huajt”, ka thënë raportuesi special i OKB-së për të drejtën për strehim të përshtatshëm.
“Kjo është situata në të cilën ndodhen tani shumë vende të BE-së”, ka thënë Balakrishnan Rajagopal për The Guardian.
Sipas tij, kriza e strehimit nuk po prek më vetëm personat me të ardhura të ulëta, emigrantët, familjet me një prind, por shtresat e mesme.
“Kjo është çështja sociale e shekullit të XXI”, ka theksuar ai.
Mungesa e banesave të përballueshme kanë shkaktuar protesta në Lisbonë, Amsterdam, Pragë, Milano dhe – jashtë BE-së – Londër, me të rinjtë në veçanti të tërbuar kundër qirave që gëlltitin gjysmën e të ardhurave të tyre dhe hipotekat 10 herë më shumë se paga mesatare.
Çështja ishte një shqetësim kryesor për votuesit në zgjedhjet holandeze të vitit të kaluar, të fituara nga partia e ekstremit të djathtë Freedom (PVV) e Geert Wilders anti-islamike dhe ajo luajti rol në rritjen e mbështetjes për Chega-n e Portugalisë.
Për Catherine Fieschi, nga Instituti i Universitetit Evropian, ka thënë se është “e lehtë ta cilësosh atë si një çështje elitash kundër popullit – dhe të pretendosh se emigrantët po trajtohen më mirë se shtetasit”.
Të dhënat e Eurostat tregojnë se në të gjithë bllokun 27 anëtarësh, çmimet e banesave u rritën me 47% midis viteve 2010 dhe 2022, me qiratë që u rritën me 18% gjatë së njëjtës periudhë.
Në disa vende më shumë se një e pesta e familjeve shpenzojnë 40% ose më shumë të të ardhurave të tyre neto për strehim.
Hulumtimet e fundit kanë krijuar një lidhje të qartë midis rritjes së qirave dhe votave për të djathtën ekstreme – edhe pa mesazhe të forta kundër imigracionit.
Tarik Abou-Chadi, specialist i politikës në BE, ka thënë se “frika nga humbja e statusit” është një faktor kyç.
“Këto të dhëna tregojnë se strehimi tani është pjesë e një pakete më të gjerë të kërcënimeve ekonomike dhe sociale dhe pasigurive që nxisin ankthin”, ka thënë ai.
Hulumtimi kombinoi të dhëna të detajuara të qirasë me përgjigjet lokale ndaj anketës vjetore të opinionit të familjeve të Panelit Socio-Ekonomik të Gjermanisë për të treguar se rritja e qirave shoqërohej me mbështetje më të madhe për AfD-në e ekstremit të djathtë, veçanërisht në mesin e qiramarrësve me të ardhura të ulëta.
Pjesa më e madhe e mbështetjes së AfD-së është në rajonet rurale më të majta, ku qiratë kanë mbetur relativisht të ulëta dhe efekti ishte edhe më i fortë në zonat urbane, sipas Abou-Chadi.
“Ajo që është interesante është se marrëdhënia ekziston edhe kur qiratë e njerëzve mund të mos jenë rritur në të vërtetë”, ka thënë Abou-Chadi.
“Nuk ka të bëjë vetëm me vështirësitë aktuale, por edhe me shqetësimin – atë kërcënim ndaj statusit social dhe ekonomik”.
Deri më tani, AfD ka bërë pak përpjekje për të luajtur një kartë strehimi, ndërsa në Portugali, Chega u përqendrua më shumë në korrupsion sesa në një krizë të rënduar.
“Por mundësia që strehimi të bëhet një faktor shumë domethënës në votimin e së djathtës ekstreme është shumë e qartë dhe do të rritet vetëm në të ardhmen”, sipas Vicente Valentim, specialist i Universitetit të Oxford-it për të djathtën ekstreme të Evropës.
Sakaq, partitë kryesore kanë filluar të zgjohen ndaj kërcënimit.
Në janar, kryebashkiakët e qyteteve të mëdha kërkuan një fokus urgjent në strehim më të përballueshëm, cilësor dhe të qëndrueshëm, ndërsa eurodeputetët dhe ministrat kërkuan që strehimi të bëhet një prioritet kryesor i BE-së.
Rajagopal, i cili kohët e fundit raportoi për krizën holandeze të strehimit, ka thënë se hapi i parë duhet të jetë forcimi i strehimit të përballueshëm, të përshtatshëm dhe të sigurt si një e drejtë ligjore.
“Vendet e BE-së kanë një traditë të gjatë dhe të lavdërueshme të mbrojtjes sociale, të mirëqenies. Por kur bëhet fjalë për njohjen e strehimit si një e drejtë ligjore e njeriut, Evropa ka mbetur prapa ligjit ndërkombëtar. Qytetarët e BE-së nuk mund të shkojnë në gjykatat e tyre kombëtare për strehimin. Vendet evropiane e njohin këtë, por nuk po bëjnë asgjë për të.”
Përtej kësaj, kriza e strehimit në Evropë është produkt i “trajtimit të banesave si çdo mall tjetër, për t’u blerë dhe shitur”, dhe i braktisjes së planifikimit shtetëror.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
