FT: Treshja ballkanike dhe ‘mini-Shengeni’

E përditshmja britanike “Financial Times” (FT) i ka dedikuar një artikull Shengenit Rajonal të nismëtuar nga Shqipëria, Serbia dhe Maqedonia e Veriut. Kjo, pas ritmit të ngadaltë të Bashkimit Evropian (BE) për t’u zgjeruar në Ballkan.

Krerët e tre shteteve janë zotuar të vazhdojnë me zonën e tyre të udhëtimit pa kufij dhe zonën e tyre tregtare, ndërsa presin që blloku evropian t’i pranojë ato.

“Edi Rama, kryeministri i sapozgjedhur i Shqipërisë”, shkruan FT-ja, “e krahasoi punën me Brukselin me shfaqjen ekzistencialiste të Samuel Beckett, “Duke pritur Godonë”, në të cilën dy burra përfshihen në një seri bisedash shpesh absurde, pasi parashikojnë ardhjen e dikujt që nuk vjen kurrë”.

“Ne e dimë se ka lodhje nga zgjerimi në BE”, tha Aleksandër Vuçiç, presidenti i Serbisë, në një intervistë.

Sipas presidentit serb, “ne duhet të shohim se çfarë mund të bëjmë për veten tonë, çfarë mund të bëjmë për njerëzit tanë, si mund t’i zgjerojmë tregjet tona”.

Zoran Zaev, kryeministri i Maqedonisë së Veriut, shprehu zhgënjimin që “BE-ja nuk i përmbushi” premtimet e saj, duke shtuar se “ne duhet të përshpejtojmë përfitimet praktike për qytetarët tanë”.

29 korriku

Zona e udhëtimit dhe biznesit së Ballkanit, ose ndryshe “mini-Shengen” – e modeluar në marrëveshjen e BE-së për udhëtime të lira – do të zbulohet zyrtarisht të enjten. Ai do të përfshijë një lehtësim gradual të kufizimeve të udhëtimit, “korsi të gjelbra” më të shpejta në kufij, kohë të reduktuara të pritjes për ngarkesa, si dhe qasje më të lehtë për lejet e punës.

Zona, për të cilën Vuçiç u shpreh se duhet të ekzistonte para fundit të vitit, përfundimisht do të përfshijë Malin e Zi dhe Bosnjë dhe Hercegovinën, ndërsa ajo mbetet gjithashtu e hapur për Kosovën, e cila ka një status të diskutueshëm.

Udhëheqësi serb tha se rajoni i Ballkanit nuk mund të priste më që BE-ja ta bashkonte atë, pasi ishte ndeshur me konflikte etnike dhe fetare dhe nënvlerësim ekonomik që kur ish-Jugosllavia u shpërbë pas vitit 1991.

Vendet kanë bërë përparime të rëndësishme përpara se BE-ja t’i pranojë ato; të tilla si reformat zgjedhore, gjyqësore dhe ekonomike, por ata gjithashtu mendojnë se rruga zyrtare është bërë shumë e pavolitshme. Vuçiç erdhi në pushtet në një platformë pro-BE, por njësoj si kolegët e tij e sheh bllokun me zhgënjim në rritje.

Reagimi i krerëve

Qëllimi i zonës mini-Shengen ishte të ndryshonte rrëfimin e rajonit, si nga brenda, për të lehtësuar tensionet etnike dhe nga jashtë, për të apeluar për anëtarësim në BE dhe më shumë investime, tha Vuçiç.

“Kur njerëzit kanë paga më të larta… ata do të mendojnë për jetë më të mira dhe jo për hijet e së kaluarës”, shpjegoi ai.

Maqedonia e Veriut ndryshoi emrin e saj për të respektuar ndjeshmërinë e anëtarit të BE-së, Greqisë, por sipas kryeministrit Zaev, Brukseli “dështoi” në rajon. Maqedonia e Veriut u pranua në NATO vitin e kaluar, menjëherë pas ndryshimit të emrit, por BE-ja ende nuk ka hapur bisedimet e pranimit me vendin.

“Qëllimi përfundimtar është të jemi një vend anëtar i BE -së”, tha Zaev.

Kryeministri maqedonas shtoi se, derisa BE-ja të vendosë, “ne – referuar vendeve të rajonit – kemi nevojë që të gjejmë mënyra për të vazhduar procesin e evropianizimit”.

Sipas FT-së, Rama tha se ata po ecin përpara pa shtetet e tjera të Ballkanit “për të udhëhequr nga shembulli dhe për të mos u mbërthyer në një karikaturë të vogël të BE-së, ku për gjithçka ju duhet konsensusi dhe të gjithë mund të bllokojnë përmes vetos”.

Komisioni Evropian (KE), i cili drejton procesin e vlerësimit të përparimit drejt anëtarësimit në BE, tha se mbështeti përpjekjet për integrimin e të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor në një treg të përbashkët rajonal, duke pasqyruar tregun e vetëm të BE -së dhe duke zbatuar rregullat dhe standardet e bllokut.

Qëllimi përfundimtar nuk ndryshon

“Qëllimi përfundimtar, pranimi në BE nuk ka ndryshuar”, tha një zëdhënës i komisionit.

Sa i përket ritmit të ngadaltë në bashkimin me BE-në, komisioni tha se po u kërkonte qeverive kombëtare të shkojnë përpara me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut “sa më shpejt të jetë e mundur”.

Të dy vendet duhet të kishin filluar bisedimet e anëtarësimit në BE vitin e kaluar, por ky hap është ende duke u bllokuar nga Bullgaria.

Edhe nëse fillojnë negociatat, oreksi politik për zgjerimin e BE-së është shumë i ulët në fuqitë e bllokut, veçanërisht pasi kancelarja gjermane, Angela Merkel – një mbështetëse e integrimit në Ballkan – po tërhiqet pas zgjedhjeve në shtator.

Të tre udhëheqësit ballkanikë vunë në dukje se, ndërsa ata prisnin hyrjen në BE, SHBA-të kishin dhënë mbështetjen e plotë për përpjekjet e tyre.

“Ballkani që kemi sot mund të jetë shembulli më i shndritshëm – në mos i vetmi i ndritshëm – i politikës së jashtme amerikane”, tha Rama.

Sipas kryeministrit shqiptar, “liritë që ne gëzojmë sot në Ballkan… është para së gjithash pjellë e tyre”.

Analistët paralajmëruan gjithashtu se me kalimin e kohës – Maqedonia e Veriut, dhe para kësaj Maqedonia, ka qenë një kandidate e BE-së për 18 vjet, Serbia për nëntë dhe Shqipëria për shtatë vite – tërheqja e partnerëve të tjerë të mundshëm mund të rritet.

“Përveç Kinës dhe Rusisë, Turqia dhe Emiratet e Bashkuara Arabe janë gjithashtu aktive në rajon”, tha Ivan Vejvoda, një anëtar në Institutin për Shkencat Humane në Vjenë. Kjo duhet ta bëjë “BE-në të vetëdijshme se u ka lënë hapësirë këtyre vendeve që të hyjnë dhe duhet të koordinojë bashkëveprimin e saj”, shtoi ai.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.