Si e përpunon truri juaj refuzimin?

Jeni shkëputur nga grupi juaj i shoqërisë. Pa pritur shihni në rrjetet sociale se si një mik i juaji organizoi një festë dhe nuk ju ftoi. Pastaj shihni ish-partnerin tuaj në restorant duke shijuar një darkë romantike me dikë tjetër. Sipas shkencës të gjitha këto janë forma të dhimbjes sociale.

Studimet kanë identifikuar se truri përpunon dhimbjen sociale në mënyrë të ngjashme me dhimbjen fizike, dhe ata besojnë se kjo është një përgjigje evoluvionare.

Për njerëzit e hershëm, të qenit pjesë e  një grupi nënkuptonte akses në sigurinë dhe burimet më të larta. Refuzimi nga grupi e la një person të vetëm dhe të pambrojtur. Kështu, njerëzit evoluan për të kërkuar pranim social ndërsa e perceptojnë refuzimin social si një kërcënim për mirëqenien.

Shoqërimi i përjashtimit me dhimbjen shërbeu për të motivuar njerëzit për të shmangur kërcënimet ndaj lidhjeve të tyre shoqërore. Kjo do të thotë se dhimbja nga një ndarje, pushimi nga puna ose shpërbërja e një miqësie është shumë reale.

Ngjashëm me rastet e dhimbjes fizike, të njëjtat rajone të trurit regjistrojnë dhimbje sociale dhe shkencëtarët kanë identifikuar një mbivendosje të qartë midis dhimbjes fizike dhe dhimbjes sociale.

Në të dyja rastet,  aktivizimi i dhimbjes  ka për qëllim të nxisë arratisjen tonë, ose në rastet e dhimbjes së vetë-induktuar, për të ndaluar sjelljen e dëmshme. Më pas, kujtimi i dhimbjes shërben si një paralajmërim kundër përsëritjes së sjelljes së rrezikshme në të ardhmen.

Dhe megjithëse kujtesa e  dhimbjes fizike mund të zbehet, studimet kanë zbuluar se nuk është e njëjta gjë me dhimbjen sociale, e cila mund të mbetet me kalimin e kohës dhe të riaktivizohet me nxitësit e kujtesës.

Harta e llojeve të ndryshme të dhimbjes

Studiuesit përdorin termin “përjashtim social” për të përshkruar refuzimin dhe izolimin. Refuzimi zakonisht përkufizohet si i padëshiruar, një skenar i trishtuar që mund të ndodhë në marrëdhëniet romantike dhe personale, si dhe në përpjekjet profesionale.

Ostracizimi, ndërkohë, përfshin të qenit i përjashtuar, injoruar ose shkëputur nga një grup. Brenda këtyre dy kategorive, shkencëtarët socialë shohin gjithashtu nënkategori për diskriminim, dehumanizim dhe izolim social.

Shkencëtarët socialë në fillim të shekullit të njëzetë vunë re se njerëzit shpesh përdornin gjuhën e  dhimbjes fizike për të artikuluar përvojat e tyre me përjashtimin social: një ndarje u përshkrua si një zemër e thyer, një tradhti ishte si të goditeshin me thikë në shpinë ose të shkelmoheshin në stomak.

Ardhja e makinerive funksionale të imazhit të rezonancës magnetike (fMRI) në fillim të viteve 1990 i lejoi shkencëtarët të hartonin aktivitetin e trurit duke matur rrjedhën e gjakut.

Rritja e fluksit të gjakut tregoi se një pjesë e trurit ishte në përdorim dhe kjo i lejoi studiuesit të shihnin se cilat pjesë të trurit aktivizoheshin gjatë dhimbjes fizike.

Nga vitet 2000, shkencëtarët eksperimentuan me mënyrat e ndryshme të aktivizimit të trurit gjatë përjashtimit social dhe ata konfirmuan se përshkrimet e ndjenjave të dhimbshme nuk ishin thjesht melodramë.

Zonat e trurit të aktivizuara gjatë dhimbjes fizike u aktivizuan gjithashtu gjatë rasteve të përjashtimit social.

Mjetet virtuale, dhimbje e vërtetë

Hulumtimet e vazhdueshme kanë zbuluar se nuk duhet shumë që ato ndjenja të lënduara të ndizen. Një person as nuk duhet të ekzistojë në jetën reale për të qenë në gjendje të ndezë ndjenja të lënduara.

Në një studim të vitit 2003 në “Science”, studiuesit lidhën pjesëmarrësit me një fMRI për të parë se si do t’i përgjigjeshin një mospërfilljeje sociale virtuale.

Në simulim, pjesëmarrësi po luante kapur me dy njerëz virtualë. Së shpejti, lojtarët virtualë përjashtuan pjesëmarrësin dhe filluan të hidhnin vetëm njëri-tjetrin.

Lojtarët virtualë nuk ishin as realë, por fMRI-të e pjesëmarrësve treguan një rritje të fluksit të gjakut në korteksin anterior cingulate (ACC) – pjesa e trurit që regjistron dhimbjen fizike – gjatë këtij përjashtimi dhe se ACC ishte gjithashtu më aktiv.

Autorët arritën në përfundimin se korteksi i djathtë ventral paraballor, i përfshirë në përpunimin e rrezikut dhe frikës, ndihmon në rregullimin e shqetësimit të përjashtimit social duke ndërprerë ACC.

Dhe megjithëse një person ka të ngjarë të harrojë përjashtimin nga një snob virtual, dhimbja e jetës reale kërkon më shumë kohë për t’u zhdukur.

Në  një studim, 40 pjesëmarrës që ishin hedhur nga një tjetër i rëndësishëm në gjashtë muajt e mëparshëm (akademikisht i konsideruar si një ‘shpërbërje e padëshiruar e një marrëdhënieje’) u vendosën në një skaner fMRI. Pjesëmarrësit ranë dakord me deklaratën se ata ishin “refuzuar intensivisht”.

Më pas, pjesëmarrësit iu nënshtruan stimulimi të tillë si dhimbje të lehta fizike (një prekje e nxehtë në krahun e majtë) si dhe foto të miqve. Kur një foto e ish-it të tyre u shfaq në ekran, atyre iu kërkua të mendonin për ndarjen.

Sigurisht, skanimet treguan një mbivendosje neurologjike midis dhimbjes fizike dhe sociale.

Studimi arriti në përfundimin se “refuzimi social dhe dhimbja fizike janë të ngjashme jo vetëm në atë që të dyja janë shqetësuese, por ndajnë një përfaqësim të përbashkët edhe në sistemet somatosensore të trurit”.

Mbivendosja midis dhimbjes fizike dhe sociale është aq e theksuar sa studiuesit kanë zbuluar se dhimbja sociale mund të  trajtohet edhe me paracetamol.

Në një studim, disa pjesëmarrës morën Tylenol në baza ditore, ndërsa të tjerët morën një placebo për tre javë. Ata që hodhën Tylenol treguan përgjigje të reduktuara ndaj refuzimit social në skanimet fMRI.

Megjithatë, autorët vunë në dukje gjithashtu se përjashtimi social ishte një pjesë e natyrshme e jetës së përditshme, dhe kështu efektet e paracetamolit ishin vetëm një zgjidhje afatshkurtër.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.