Studim: Profesionet që shkaktojnë probleme shëndetësore

Disa profesione, apo hobi të njerëzve mund të dëmtojnë rëndë shëndetin e njeriut. Bojërat që përdoren për lyerjen e shtëpive, sharrimi i drurit, apo muratorët konsiderohen si profesione të rrezikshme për shëndetin sipas një studimi të fundit.

Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, pluhuri i drurit tani klasifikohet si kancerogjen kryesor. Substancat e tij konsiderohen, shkaktuese të kancerit. Studiuesit e cilësojnë si një substancë e cila është vërtetuar që shkakton alergji, bronkit kronik, dhe kancer në mushkëri.

Sigurisht, profesionistët e përpunimit të drurit zakonisht janë të vetëdijshëm për këto rreziqe. Në vendet e zhvilluara, punëdhënësit kanë një përgjegjësi ligjore për të siguruar trajnim adekuat dhe pajisje mbrojtëse për punëtorët e tyre.

Ka vendosur “limite të sigurta” për ekspozimin dhe mbajtja e helmetave në stilin e kostumeve hapësinore nuk është e pazakontë – nëse diçka shkon keq, bizneset e papërgjegjshme mund të paditen.

Ndërtimi i një shtëpie përbën gjithmonë rreziqe. Ka mijëra incidente që kanë ndodhur ndërkohë që punëtorët ndërtonin shtëpitë.

Në të njëjtën kohë, rinovimet praktike nuk kanë qenë kurrë më të njohura. Që nga fillimi i pandemisë Covid-19, kompanitë që merren me rinovimin e shtëpive në të gjithë globin kanë raportuar shitje rekord.

Kërkesa e paparë ka goditur zinxhirët e furnizimit, duke kontribuar në mungesa të dokumentuara mirë të materialeve themelore të ndërtimit si çimentoja dhe materialet e tjera. Pra, cilat janë rreziqet e fshehura? Dhe çfarë mund të bëjmë që të mbrohemi nga ata?

Azbesti i fshehtë

Ky material është konsideruar dhe vlerësuar nga ndërtuesit si mbresëlënës për tu izoluar nga zjarri dhe dëme të tjera.

“Ndërsa ne nuk e përdorim më shumë nga ajo, në të kaluarën rreth 4,000-5,000 produkte përmbanin asbest”, thotë Arthur Frank, një profesor i mjedisit dhe shëndetit të punës në Universitetin Drexel, në Filadelfia, Pensilvania.

Por studimi i fundit e cilëson këtë material si vdekjeprurës. Azbesti është një shkak kryesor i disa kushteve shqetësuese, duke përfshirë asbestozën, kancerin e mushkërive dhe mesothelioma.

Megjithëse shitja e asbestit ishte e ndaluar gjerësisht në vitet 1990, ajo mbetet në shtëpitë anembanë globit deri më sot – shpesh duke u fshehur në vende të ndryshme,  duke u paraqitur si substanca të padëmshme.

Shumica e hulumtimeve në lidhje me sëmundjet e azbestit të lidhura me DIY vijnë nga Australia, ku asbesti u përdor gjerësisht në periudhën e pasluftës.

Kishte disa miniera në të gjithë vendin, përfshirë këtu në fshatin e famshëm Wittenoom në Australinë Perëndimore, ku u nxor lloji më vdekjeprurës i materialit derisa u mbyll në 1966.

I gjithë komuniteti rreth minierës është hequr nga përdorimi, pasi më shumë se 2,000 njerëz në zonë iu nënshtruan sëmundjeve të lidhura me asbestin.

Shumë prej tyre ishin fëmijë në kohën kur u ekspozuan – fotografi shqetësuese nga epoka i tregojnë ata duke luajtur në gropa pluhuri të azbestit. Ekspozimi ndaj asbestit gjatë projekteve DIY në Australi tani është një shqetësim serioz i shëndetit publik.

Në një sondazh të vitit 2013 me 3.612 njerëz në Uellsin e Ri Jugor, 61.4% e atyre që thanë se ishin angazhuar në projekte DIY raportuan se ishin të ekspozuar ndaj asbestit gjatë këtyre aktiviteteve.

Ndërkohë një studim i mëparshëm (nga 2011) zbuloi se rastet në mesin e kësaj demografike po rriteshin, dhe përbënin 8.4% të të gjithë burrave dhe 35.7% të të gjitha grave të diagnostikuara me mesothelioma.

“Kisha një rast së fundmi me një zonjë të bukur që kishte rinovuar një shtëpi 45 vjet më parë,” thotë Deborah Yates, një mjek i frymëmarrjes dhe profesor i asociuar i mjekësisë së frymëmarrjes në Universitetin e Uellsit të Ri Jugor.

Por ndërsa asbesti tani është i njohur edhe në publikun e gjerë, shkencëtarët sapo kanë filluar të kuptojnë rreziqet që paraqiten nga materialet e reja të ndërtimit.

Në vitin 2019, shkencëtarët dokumentuan një prirje shqetësuese midis punëtorëve në fabrikat që prisnin gurë.

Të paktën 18 ishin sëmurë me silikozë, një sëmundje e pashërueshme dhe potencialisht fatale, e shkaktuar zakonisht nga grumbullimi i silicës në mushkëri për shumë vite. Dy vdiqën.

Produkti është bërë nga agregati kuarci i mbajtur së bashku nga një ngjitës me bazë rrëshire dhe është shfaqur si një alternativë popullore ndaj gurit natyror për tavolinat e kuzhinës – por përmban një përqindje dukshëm më të lartë të silicës kristalore sesa materialet e tjera të tilla si graniti ose gur ranor.

Njerëzit të cilët kanë qenë të ekspozuar ndaj pluhurit të plumbit përmes punës së tyre kanë qenë të njohur për zhvillimin e dëmtimeve kronike të veshkave, anemisë, neuropatisë dhe çështjeve të pjellorisë – dhe ka një ndërgjegjësim në rritje midis ekspertëve që anëtarët e publikut mund të mos e dinë vetë në rrezik.

Edhe bojërat e ditëve moderne kanë filluar të shqetësojnë sipas disa ekspertëve.

Tradicionalisht, bojërat janë mbështetur në përbërjet organike të paqëndrueshme, për t’i forcuar ato – ndërsa avullojnë, bojërat e lagura thahen. Atëherë frymarrja bëhet  e vështirë.

“Mushkëritë janë një organ shumë i ndjeshëm”, thotë Gordon.

Marrë dhe përshtatur nga BBC për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.