Lapid lobon me SHBA-të dhe BE-në për të braktisur bisedimet bërthamore me Iranin

Kryeministri Yair Lapid foli të enjten me zyrtarë evropianë dhe amerikanë, duke dërguar mesazhin se ishte “koha për t’u ngritur dhe për të shkuar” kur bëhet fjalë për bisedimet bërthamore me Iranin, sipas një zyrtari të lartë izraelit.

Pasi Irani nuk pranoi “draftin përfundimtar” të tekstit të Bashkimit Evropian siç është, Lapid u kërkoi udhëheqësve nga Gjermania dhe Shtetet e Bashkuara të gjenin mënyra të tjera për të parandaluar Iranin nga zhvillimi i armëve bërthamore.

Ai foli me kancelarin gjerman Olaf Scholz, ambasadorin e SHBA-ve në Izrael Tom Nides dhe kongresmenin Ted Deutch, i cili kryeson nënkomitetin që mbikëqyr politikën amerikane në Lindjen e Mesme.

Negociatorët janë përpjekur të rivendosin marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, nga e cila administrata Trump u tërhoq në vitin 2018. Irani i është përgjigjur versionit përfundimtar të paraqitur në Vjenë dhe palët e tjera në marrëveshje janë duke e studiuar atë.

Lapid beson se teksti i propozimit evropian, i cili nuk u publikua, u largua nga gjuha me të cilën kishte rënë dakord administrata Biden.

Zyrtarët izraelitë thanë këtë javë se teksti evropian përfshin garanci që sanksionet kundër Iranit nuk do të rivendosen për kohëzgjatjen e marrëveshjes, duke hequr pengesat për kompanitë e huaja që përndryshe do të përmbaheshin nga investimi ose tregtia me Iranin.

Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit të SHBA-ve, Ned Price ndërkohë tha se “nuk ka dyshim se ne kemi dallime taktike me partnerët tanë izraelitë kur bëhet fjalë për” marrëveshjen bërthamore, por se nuk ka dallim në aspektin e qëllimit strategjik për të parandaluar Teheranin nga marrja e një bombe bërthamore.

Një rikthim i ndërsjellë në marrëveshje do të thotë se Irani “i nënshtrohet kufizimeve të përhershme dhe të verifikueshme në programin e tij bërthamor, si dhe ndaj regjimit më të rreptë të verifikimit dhe monitorimit të negociuar ndonjëherë”, tha Price.

“Nuk më takon mua të flas për politikën e jashtme të Izraelit, por ne kemi dëgjuar nga partnerët tanë izraelitë dhe kur kemi qenë së bashku, ky mesazh është bërë jehonë nga të dy drejtuesit tanë: ne shohim sy për sy në këtë prioritet gjithëpërfshirës të duke siguruar që Irani nuk mund të fitojë kurrë një armë bërthamore”, shtoi ai.

Sipas zyrtarit izraelit i cili foli me “Haaretz”, “tani është koha për t’u ulur dhe për të biseduar se çfarë të bëjmë më pas”.

Zyrtari shtoi se Izraeli nuk është i përkushtuar ndaj ndonjë marrëveshjeje të veçantë dhe “do të bëjë atë që është e nevojshme për të parandaluar Iranin nga marrja e armëve bërthamore dhe gjithashtu për të parandaluar Iranin nga përdorimi i filialeve të tij terroriste në rajon. SHBA-të e dinë dhe e pranojnë këtë”.

Ai përmendi më tej se Irani nuk ka dhënë shpjegime të besueshme për dosjet hetimore të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike që u hapën me dyshimin se vendi kishte shkelur marrëveshjen, duke thënë se kjo “duhet të ndezë një dritë të kuqe të ndezur në komunitetin ndërkombëtar”.

Kreu i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Izraelit, Eyal Hulata, pritet të vizitojë SHBA javën e ardhshme për një raund bisedimesh me zyrtarët për këtë çështje.

Burime të njohura me përgjigjen e Iranit thonë se Teherani parashtroi tre përcaktime në lidhje me propozimin e Evropës.

E para: Kërkesa e Iranit për të hequr të gjitha sanksionet e vendosura ndaj tij, duke përfshirë heqjen e Gardës Revolucionare iraniane nga lista e organizatave terroriste të përcaktuara nga Shtetet e Bashkuara, edhe pse Presidenti Joe Biden personalisht njoftoi se SHBA do të linte Gardën Revolucionare në listë.

Kërkesa e dytë është mbyllja e hetimeve të mbikëqyrësit bërthamor të OKB-së për vendet e dyshimta bërthamore.

Kërkesa e tretë është për një garanci të SHBA-së që të mos tërhiqet përsëri nga marrëveshja, dhe si rrjedhojë një mbrojtje kundër rivendosjes së sanksioneve që janë hequr. Kjo kërkesë synon të lejojë Teheranin të rindërtojë ekonominë e tij në një afat të gjatë dhe të sigurojë një “rrjet sigurie” për korporatat ndërkombëtare që duan të bëjnë tregti me Iranin, por kanë frikë nga vendosja e sanksioneve kundër tyre në të ardhmen.

Ndërsa Bashkimi Evropian mund të ketë shpresuar për një përgjigje të qartë “po ose jo” iraniane, Izraeli i sheh komentet e Teheranit mbi tekstin përfundimtar si një përpjekje për të tërhequr palët përsëri në një raund tjetër bisedimesh.

Një zyrtar i lartë izraelit paralajmëroi javën e kaluar kundër një mundësie të tillë, duke thënë se, “Izraeli shpreson se fuqitë nuk do t’i lejojnë iranianët të vazhdojnë me tejkalimin e ujit dhe zvarritjen e kohës, dhe do të përvetësojnë se iranianët nuk po kërkojnë një marrëveshje”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.