Çfarë pritet të diskutohet në Samitin e NATO-s në Vilnius

Udhëheqësit e NATO-s do të takohen të martën e 11 korrikut në Vilnius për të nisur një samit dyditor.

Gjatë takimit pritet të trajtohen një gamë e gjerë temash, nga ndarjet mbi ofertën e anëtarësimit të Ukrainës dhe pranimi i Suedisë deri te rritja e rezervave të municioneve dhe rishikimi i planeve të para të mbrojtjes në dekada.

Ky do të jetë samiti i katërt i NATO-s që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, i pari u mbajt më 25 shkurt të vitit 2022, vetëm një ditë pas sulmit, i ndjekur nga takime në Bruksel dhe në Madrid.

Stuhia e jashtëzakonshme e tubimeve qëndron në kontrast me ritmin e mëparshëm të samiteve vjetore të NATO-s dhe tregon se si lufta në pragun e saj e ka detyruar aleancën të forcojë bashkëpunimin.

Masat e sigurisë në Vilnius janë maksimalisht të larta, me tre njësi të mbrojtjes ajrore gjermane Patriot të vendosura për të mbrojtur vendin, e para për një samit të NATO-s.

Avionë luftarakë të tjerë do të patrullojnë qiejt e Lituanisë, e cila ndodhet midis enklavës ruse të Kaliningradit dhe Bjellorusisë dhe është parë prej kohësh si një pikë e pambrojtur në krahun lindor të NATO-s.

NATO e kthen Vilnius-in në një “fortesë” për samitin e 11-12 korrikut

Kosova dhe Ballkani Perëndimor

Edhe pse situata e tensionuar në veriun e Kosovës nuk pritet të jetë në agjendën zyrtare të samitit dyditor në Vilnius, do të diskutohet rëndësia e pranisë së KFOR-it në Kosovë.

Kjo u konfirmua nga agjencia “Anadolu” pas takimit të presidentit turk Recep Tayyip Erdogan me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg.

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama gjithashtu konfirmoi se Shqipëria do të përgatiste një raport për anëtarët e NATO-s lidhur me zhvillimet e situatës në veri të Kosovës.

Kjo e fundit, duke qenë një qëndrim i përbashkët me dy vende të tjera të rajonit, anëtare të NATO-s si Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi.

Rama deklaroi se ishte me rëndësi që së bashku me autoritetet malazeze, palët të kenë një qëndrim të përbashkët lidhur me rajonin dhe me shqetësimet në rajon në samitin e NATO-s.

“Për në është shumë e rëndësishme që në samitin e ardhshëm e NATO-s të kemi një qëndrim të përbashkët lidhur me rajonin dhe me shqetësimet në rajon. Duke qenë të vetëdijshëm se falë Procesit të Berlinit dhe nismave të tjera jemi në një fazë tjetër të historisë sonë”, theksoi kreu i Qeverisë.

Rëndësia e KFOR-it në Kosovë do të diskutohet në samitin e ardhshëm të NATO-s

Anëtarësimi i Ukrainës

Samiti duket se do të mbizotërohet nga mënyra se si NATO do të përcaktojë marrëdhëniet e saj të ardhshme me Ukrainën, mes thirrjeve të përsëritura të presidentit Volodymyr Zelensky që Kievi të marrë një ftesë në aleancë në Vilnius.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg e ka bërë të qartë se Kievi nuk do të bëhet anëtar ndërkohë që lufta është ndezur dhe se samiti i Vilnius-it nuk do të lëshojë një ftesë zyrtare.

Megjithatë, aleatët janë të ndarë rreth asaj se sa shpejt Ukraina duhet të lejohet të bashkohet pas përfundimit të luftimeve.

Ndërsa vendet e Evropës Lindore thonë se një udhërrëfyes duhet t’i ofrohet Kievit në samit, Shtetet e Bashkuara dhe Gjermania janë të kujdesshme për çdo lëvizje që mund ta çojë aleancën më afër luftës me Rusinë.

Në prag të Vilnius-it, më shumë vende mbështetën një propozim britanik për të lejuar Kiev-in të anashkalojë të ashtuquajturin program të Planit të Veprimit të Anëtarësimit (MAP) që përcakton objektivat politike, ekonomike dhe ushtarake që kandidatët duhet të përmbushin dhe që vendet e tjera të Evropës Lindore duhej të kalonte përpara se të anëtarësohej në NATO.

Me një lëvizje të tillë, aleanca mund të adresojë kërkesat për të shkuar përtej deklaratës së samitit të Bukureshtit në vitin 2008, i cili tha se Ukraina do të bëhej anëtare përfundimisht, pa i ofruar Kievit një ftesë apo plan orar.

NATO ka gjithashtu gjasa të gjejë një formulim më të fortë se 2008 për të nënvizuar perspektivën e Kievit për t’u bashkuar me aleancën.

Udhëheqësit mund të bien dakord për diçka të tillë si “vendi i ligjshëm i Ukrainës është në NATO”, duke i bërë jehonë komenteve të Stoltenberg në një vizitë në Kiev në prill, ose të theksojnë se “siguria transatlantike do të ishte e paplotë pa Ukrainën”.

Biden dhe NATO do të ofrojnë mbështetje për Ukrainën, por jo anëtarësimin

Garancitë e sigurisë për Ukrainën

Udhëheqësit pritet të diskutojnë se cilat garanci sigurie duhet të marrë Kievi për kohën pas luftës, edhe pse këto premtime do të jenë dypalëshe dhe nuk do të lëshohen nga vetë aleanca.

Ato ka të ngjarë të përfshijnë premtimin e vazhdimit të ndihmës ushtarake dhe financiare për Kievin për të penguar Rusinë nga një sulm i rinovuar pasi të përfundojë lufta.

Stoltenberg ka nënvizuar se NATO – sipas nenit 5 të Traktatit të Washington’it – do të sigurojë garanci të plota të sigurisë vetëm për anëtarët e plotë të aleancës.

Fuqitë perëndimore “garojnë” për të finalizuar premtimet e sigurisë për Ukrainën

Forcimi i krahut lindor të NATO-s

Udhëheqësit do të shqyrtojnë planet e para të mbrojtjes që aleanca ka hartuar që nga Lufta e Ftohtë, duke detajuar se si NATO do të përgjigjet ndaj një sulmi rus.

Ringjallja e të ashtuquajturave plane rajonale nënkupton një ndryshim thelbësor.

Me planet, aleanca gjithashtu u jep kombeve udhëzime se si të përmirësojnë forcat dhe logjistikën e tyre.

NATO për dekada nuk kishte parë nevojë për plane të mbrojtjes në shkallë të gjerë, por me luftën më të përgjakshme të Evropës që nga viti 1945 që shpërtheu pak përtej kufijve të saj në Ukrainë, tani po paralajmëron se duhet të ketë të gjitha planifikimet në vend shumë përpara një konflikti me një kundërshtar të ngjashëm si p.sh. Moska mund të shpërthejë.

Turqia ka bllokuar miratimin e planeve mbi formulimin mbi vendndodhjet gjeografike si Qiproja.

Çështja do t’i lihet udhëheqësve për ta zgjidhur nëse aleatët nuk gjejnë marrëveshje përpara samitit.

NATO do të ngrejë gjithashtu objektiva për grumbullimin e municioneve pasi Kievi po harxhon predhat shumë më shpejt sesa mund t’i prodhojnë vendet perëndimore.

Në të njëjtën kohë, aleatët do të tregojnë se si synojnë të zbatojnë qëllimin e NATO-s, të rënë dakord në samitin e Madridit të vitit të kaluar, për vendosjen e mbi 300 mijë trupave në gatishmëri të lartë, nga 40 mijë në të kaluarën, për t’iu kundërvënë Rusisë.

Dekada e ardhshme e NATO-s

Suedia

Presidenti i Turqisë, Recep Tayyip Erdogan, ka pranuar të mbështesë ofertën e Suedisë për t’u bashkuar me NATO-n, tha shefi i aleancës ushtarake.

Udhëheqësi i NATO-s, Jens Stoltenberg, njoftoi të hënën se Erdogan ra dakord të përcillte ofertën e anëtarësimit të Suedisë për aleancën në parlamentin e Turqisë.

Pas bisedimeve në Vilnius, Lituani, me Erdoganin dhe kryeministrin e Suedisë Ulf Kristersson, Stoltenberg tha se Turqia kishte rënë dakord të ecë përpara.

Anëtarësimi i Suedisë në NATO është penguar nga kundërshtimet nga Turqia që nga viti i kaluar.

“Jam i lumtur të njoftoj … Presidenti Erdogan ka rënë dakord të përcjellë protokollin e pranimit për Suedinë në asamblenë e madhe kombëtare sa më shpejt të jetë e mundur dhe të punojë ngushtë me asamblenë për të siguruar ratifikimin,” tha Stoltenberg në një konferencë shtypi. “Kjo është një ditë historike”.

Stoltenberg: Erdogan pranon të mbështesë ofertën suedeze në NATO

Përmirësimi i objektivit minimal të shpenzimeve ushtarake të NATO-s

Stoltenberg synon ta bëjë objektivin aktual të shpenzimeve ushtarake të NATO-s prej 2 për qind të PBB-së kombëtare një kërkesë minimale dhe jo një objektiv për të synuar.

Por në vitin 2023, edhe objektivi i vjetër do të përmbushet vetëm nga 11 nga 31 anëtarët e aleancës, sipas vlerësimeve të NATO-s.

Objektivi u vendos në vitin 2014, kur udhëheqësit e NATO-s ranë dakord të rrisin shpenzimet drejt 2 për qind të PBB-së së tyre për mbrojtjen brenda një dekade.

Shqipëria rriti ndjeshëm shpenzimet e mbrojtjes, sipas NATO-s

11 aleatët në fjalë janë Shtetet e Bashkuara, Britania, Polonia, Greqia, Estonia, Lituania, Finlanda, Rumania, Hungaria, Letonia dhe Sllovakia.

Në pjesën e pasme janë Kanadaja, Sllovenia, Turqia, Spanja, Belgjika dhe Luksemburgu, shpenzimet e mbrojtjes së të cilëve ishin nën 1.4 për qind të PBB-së.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com