Presidenti i Rusisë Vladimir Putin në një përpjekje për të përkulur Ukrainën, ka ngritur ofensivën më të madhe ushtarake në Evropë për më shumë se gjysmë shekulli. Por, shtrëngimi më i qetë i kontrollit të Putinit mbi Bjellorusinë fqinje do të ketë pasoja të gjera për sigurinë e kontinentit.
Edhe pse zyrtarisht aleat i Rusisë, lideri i Bjellorusisë Aleksandër Lukashenko është përpjekur prej kohësh të ruajë njëfarë pavarësie. Por në muajt e fundit, rezistenca e tij është zbehur.
Pavarësisht statusit kushtetues të Bjellorusisë si një komb neutral, presidenti i ka lejuar trupat ruse ta përdorin atë si pikënisje për të udhëhequr sulmin ndaj Kievit, ndërsa të dielën ai mbajti një referendum që mund të lejojë Rusinë të vendosë armë bërthamore në Bjellorusi.
“Ky është një ndryshim i madh”, tha një zyrtar i lartë i sigurisë nga Evropa Qendrore. “Është një realitet i ri, ushtarak dhe strategjik”.
Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në fillim të viteve 1990, Rusia dhe Bjellorusia nënshkruan një traktat në vitin 1999 duke u zotuar për një integrim më të thellë politik, mbrojtës dhe ekonomik.
Por për shumicën e pothuajse tre dekadave të tij në pushtet, Lukashenko është përpjekur të shmangë rrëshqitjen plotësisht në orbitën e Rusisë.
Shumë nga synimet e traktatit, si krijimi i një konfederate politike, nuk janë zbatuar. Lukashenko ka kërkuar gjithashtu të kundërshtojë ndikimin ekonomik të Moskës si partneri më i madh tregtar i Bjellorusisë duke ngrohur periodikisht marrëdhëniet me BE-në dhe vendi nuk e njohu aneksimin e Krimesë nga Rusia në vitin 2014.
Por që nga gushti i vitit 2020, kur Lukashenko shpalli fitoren në një zgjedhje presidenciale me të meta thellësisht, ai ka pasur më pak hapësirë për manovrim. Goditja e tij e egër ndaj protestave të mëdha që pasuan tronditi bjellorusët, e bëri atë më të varur se kurrë nga mbështetja politike dhe ekonomike e Putinit për të mbetur në pushtet.
“Bjellorusia është përpjekur gjithmonë të përshkruajë këtë kurs të mesëm, duke shkuar në BE, duke shkuar në Rusi. Por Lukashenko humbi”, tha William Alberque, një ish-zyrtar i NATO-s, i cili tani është drejtor i strategjisë, teknologjisë dhe kontrollit të armëve në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
Për Evropën Qendrore dhe Lindore, ndryshimi i qëndrimit të Lukashenkos sjell rreziqe. Një nga më të menjëhershmet është një ndryshim në ekuilibrin e fuqisë rreth hendekut Suwalki , shtrirja 65 km e gjatë e tokës që përbën kufirin polako-lituanez dhe lidh shtetet baltike me pjesën tjetër të BE-së.
I kufizuar në perëndim me enklavën ruse të Kaliningradit dhe në lindje me Bjellorusinë, brezi i tokës është parë prej kohësh si një nga pikat e dobëta të NATO-s. Nëse 30 mijë trupat ruse që janë derdhur në Bjellorusi që nga fillimi i këtij viti mbeten, aftësia e Moskës për të shkëputur shtetet baltike nga pjesa tjetër e BE-së do të rritet shumë.
“Ky është një ndryshim material”, tha François Heisbourg, një analist francez i mbrojtjes. “Kjo në thelb do të thotë se do të ishte mjaft e vështirë të mbështeteshin ushtarakisht shtetet baltike nëse një tullumbace ngrihej lart”.
Në përgjigje të forcave shtesë ruse në Bjellorusi, anëtarët e NATO-s kanë rritur praninë e tyre në vendet fqinje. Britania e Madhe, Gjermania, Danimarka dhe Norvegjia kanë dërguar trupa në Baltik, ndërsa SHBA-të ka dërguar ushtarë në Poloni.
Shumë në Evropën Qendrore duan që aleanca të shkojë më tej. “Ky është një ndryshim themelor jo vetëm në sigurinë rajonale, por edhe në atë evropiane”, tha Marcin Przydacz, zëvendësministri i Jashtëm i Polonisë, për Financial Times. “Përgjigja duhet të jetë vendosja e njësive ushtarake të blinduara të rënda. Kjo është një detyrë e NATO-s”.
Për të paraqitur një pengesë të besueshme, krahu lindor i aleancës kishte nevojë për shumë më shumë trupa, tha Heisbourg. “Ju keni 190 mijë rusë rreth Ukrainës”, tha ai. “Ne duhet të rritemi jo nga 5 mijë në 10 mijë por në 50 mijë: më shumë forca të NATO-s, në një pozicion të përhershëm, në afërsi të Bjellorusisë dhe më tej”.
Një ndryshim në qëndrimin bërthamor të Bjellorusisë do të ndryshonte gjithashtu llogaritjet e sigurisë. Rusia tashmë mund të lëshojë raketa nga Kaliningrad. Por sipas Alberque, dërgimi i tyre nga Bjellorusia do të rriste aftësinë e Kremlinit për të synuar disa pjesë të Evropës me armë me rreze të shkurtër veprimi.
“Nuk ka asnjë provë që Bjellorusia është e gatshme të presë stacionimin e përhershëm të armëve bërthamore në territorin e saj. Megjithatë, a mund të kenë stacionim të përkohshëm? Po, absolutisht”, tha Alberque.
“Ideja se Bjellorusia është një vend i pavarur me të cilin duhet të përballemi në mënyrë të pavarur në aspektin e politikës së sigurisë apo mbrojtjes është zhdukur… Çdo lloj force ruse mund të vendoset në Bjellorusi në çdo moment që Putini do të zgjedhë”, shtoi ai.
Për momentin, zyrtarët në Evropën Qendrore nuk mendojnë se trupat ruse në Bjellorusi përbëjnë një kërcënim aq të madh për vendet e tyre sa për Ukrainën. Por ata shqetësohen se nëse përgjigja perëndimore ndaj lëvizjeve të Putinit në Ukrainë dhe Bjellorusi është mjaft e fortë, ai mund të përpiqet të “testojë” aleancën diku tjetër.
“Putini është i fiksuar pas Ukrainës, dhe kjo ka qenë e dukshme prej vitesh”, tha zyrtari i sigurisë së Evropës Qendrore. “Por nëse shikoni [kërkesat që Putini i bëri perëndimit përpara se të pushtonte], nuk është vetëm Ukraina. E dyta ishte në mënyrë efektive për ta bërë Evropën Qendrore dhe Lindore përsëri një tampon”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
