Zgjerimi kthehet në tavolinën e BE-së, kush do ta hapë “Kutinë e Pandorës”

Rrëmbimi luftarak i tokës nga Vladimir Putin i ka shtyrë liderët e Bashkimit Evropian të bëjnë planet e tyre për t’u zgjeruar.

Tani po zhvillohen lëvizje për të sjellë deri në tetë anëtarë të rinj në bllokun 27-vendesh.

Por shtysa historike për zgjerim paraqet rreziqet e veta për BE-në.

Kështu e nis artikullin e saj kompania mediatike “Politico”.

Shtimi i shteteve të reja – duke përfshirë potencialisht centralin bujqësor të Ukrainës – do të hapte kutinë e sfidave të “Pandorës”.

Do të kërkoheshin reforma të brendshme gjithëpërfshirëse dhe kjo ka të ngjarë të shkaktonte vite të tëra luftimesh toksike midis anëtarëve aktualë të BE-së.

Pavarësisht nga kompleksiteti i dhimbshëm i çdo procesi zgjerimi, agresioni i Rusisë ka bindur disa qeveri të BE-së se nuk mund të përballojnë të presin.

“Ky është momenti për të qenë të guximshëm dhe për të ndryshuar qasjen tonë ndaj zgjerimit – për të futur gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, secilin prej tyre, dhe Ukrainën dhe Moldavinë, qartësisht në familjen tonë”, zbuloi për Politico Ministri i Jashtëm austriak Alexander Schallenberg.

Sipas kryediplomatit austriak, zgjerimi nuk është një përpjekje burokratike, por ka të bëjë me “eksportimin dhe ruajtjen e një modeli të caktuar të jetës së demokracive të lira dhe të hapura perëndimore”.

Zgjerimi pritet të jetë një temë që do të përfshihet në fjalimin e përvitshëm të Presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen mbi gjendjen e BE-së më 13 shtator.

“Politico” raporton po ashtu se ministrat e çështjeve evropiane nga 27 kryeqytetet e bllokut gjithashtu do të shqyrtojnë çështjen në një takim në fund të tetorit, sipas dy diplomatëve të lartë të BE-së, të cilët folën në kushte anonimiteti.

Më e rëndësishmja, Gjermania dhe Franca duket se janë në bord.

Oferta e kancelarit gjerman Olaf Scholz në fillim të këtij viti për një Evropë të “zgjeruar” si dhe sinjale optimiste nga Parisi, ku ministrja e Evropës Laurence Boone i tha Politico-s se BE-ja duhet t’u japë një “mesazh të qëndrueshëm” vendeve kandidate për anëtarësimin në bashkim.

Afati shtatëvjeçar

Njëra prej çështjeve është koha.

Presidenti i Këshillit të BE-së Charles Michel ka bërë thirrje që anëtarët e rinj të pranohen në bllok deri në vitin 2030.

Presidenti francez Emmanuel Macron mbështet idenë e një zgjerimi në faza, me vendet që së pari të fitojnë qasje në tregun e vetëm përpara se të bëhen anëtarë të plotë të BE-së.

Schallenberg paraqiti mundësinë e lejimit të vendeve kandidate të ulen si vëzhgues në komitetin politik dhe të sigurisë të BE-së (PSC).

Ky i fundit, është një organ i Bruksel-it ku merren vendimet e politikës së jashtme.

Shtytja e ripërtërirë për një Evropë më të madhe shënon nxitjen e parë të tillë të zgjerimit qëkurse blloku pranoi Kroacinë në radhët e saj në vitin 2013.

Biseda rreth lejimit të Turqisë përfundoi me presidentin e atëhershëm të Francës, Nicolas Sarkozy, që i tha troç jo Ankarasë në 2011, duke vënë një pengesë për zgjerimin e mëtejshëm.

Por nëse duan të realizojnë ambiciet e tyre, liderët e BE-së do të duhet të përballen me dhimbjet akute në rritje.

Debati ka të ngjarë të jetë i ashpër midis kryeqyteteve evropiane pasi zyrtarët peshojnë përshtatshmërinë e vendeve kandidate – shqetësimet për korrupsionin në Ukrainë, për shembull, janë të mëdha.

Dhe pastaj ekziston perspektiva e reformimit të proceseve të brendshme vendimmarrëse të BE-së për të akomoduar një bllok shumë më të madh.

Sapo Michel kishte caktuar datën e tij të synuar për vitin 2030, një zëdhënës i Komisionit Evropian, i cili është përgjegjës për vlerësimin e aftësisë së vendeve kandidate, e bëri për “dush të ftohtë” në një shkallë kaq të shpejtë kohore.

Procesi për t’u anëtarësuar në BE ishte thjesht “i bazuar në merita”, tha zëdhënësi.

Komisioni do të paraqesë raportet e progresit për vendet kandidate më vonë këtë vit, megjithëse një diplomat i lartë i BE-së tha se prezantimi ka të ngjarë të vonohet mes shqyrtimit intensiv të ofertës së anëtarësimit të Ukrainës, në veçanti.

Si gjithmonë, politika nuk është kurrë larg. Një zgjerim i madh në BE do të zhvendoste qendrën e gravitetit të bllokut në lindje, duke zbehur potencialisht ndikimin tradicionalisht vendimtar të Francës dhe Gjermanisë mbi vendimet kryesore.

Një grup ligjvënësish të BE-së tashmë po hartojnë plane të gjera për ndryshimin e traktatit, të marra nga Politico, të cilat ata argumentojnë se do të nevojiteshin për zgjerimin.

Referendum, kush të mundet?

Por ndryshimi i traktateve themelore të BE-së është një proces i mundimshëm që kërkon referendume në disa vende, sqaron Politico.

Oreksi për këtë lloj ushtrimi është i kufizuar në mesin e diplomatëve të BE-së, disa prej të cilëve argumentojnë se reformat mund të zbatohen sipas Traktatit ekzistues të Lisbonës.

“Në Këshill nuk ka shumicë për ndryshimin e traktatit”, nënvizoi për Politico një diplomat i BE-së. “Shërbimi ligjor i Këshillit na ka këshilluar prej muajsh tashmë se Traktati i Lisbonës është i mbrojtur nga zgjerimi”.

Debati i zgjerimit është vendosur të rritet në muajt e ardhshëm, duke përfshirë takimin e tretë të Komunitetit Politik Evropian të vendeve përtej atyre në bllok, që do të zhvillohet më 5 tetor në Spanjë.

Michel planifikon të takohet me krerët e BE-së në grupe të vogla përpara samitit për të mbledhur pikëpamjet e tyre mbi zgjerimin.

Pavarësisht përqendrimit intensiv në Ukrainë, vendet më të vogla kandidate po bëjnë presion edhe në portat e bllokut.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, vendi i së cilës zyrtarisht aplikoi për t’u anëtarësuar në BE vitin e kaluar, i mirëpriti me kujdes fokusin e përtërirë në zgjerim.

“Ne besojmë se është në interes të të gjithëve, që të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor të bashkohen”, tha Osmani.

Por ajo shtoi se vendet nuk ishin të gatshme të prisnin përgjithmonë që BE-ja të vendoste.

“Është e vështirë të mos jesh i padurueshëm, veçanërisht kur bën gjithçka që të kërkohet dhe më pas asgjë nuk ndodh”, tha ajo.

Marrë dhe përshatur nga Politico për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.