Ndërsa Rusia vazhdon të bombardojë Ukrainën, rritet rrezikshmëria e armëve të tyre

Një tank rus është filmuar duke qëlluar mbi apartamente në Mariupol. Provat treguan se një bombë thërrmuese është përdorur për të goditur stacionin e trenit në Kramatorsk – ku mbetën të vdekur 52 civilë dhe mbi 100 të plagosur – dhe u shfaqen shqetësime për përdorimin e mundshëm të fosforit në qytetet e Ukrainës.

Forcat e Moskës janë akuzuar vazhdimisht për përdorimin e armëve pa dallim në qytete gjatë luftës shtatëjavore të Ukrainës, një shpërfillje e jetës civile që tashmë pothuajse me siguri ka çuar në mijëra vdekje të panevojshme.

Një vlerësim paraprak i krimeve të luftës, i kryer në emër të 45 anëtarëve të OSBE-së, arriti në përfundimin se Rusia ishte përfshirë në “një model të qartë” të krimeve të luftës, duke synuar, spitale, shkolla dhe vende strehimi gjatë shtatë javëve të luftimeve.

Nëse forcat ruse do t’i shmangeshin taktikave të tilla “numri i civilëve të vrarë ose të plagosur do të kishte mbetur shumë më i ulët”, vunë re monitoruesit e OSBE-së.

Në nivelin e saj më të thjeshtë, Rusia akuzohet për përdorimin e bombave të padrejtuara – artileri të rëndë, raketa të shumta Grad, bomba të hedhura nga ajri – në zonat urbane nga vëzhguesit e OSBE-së.

“Shumica e sulmeve ruse në zonat e populluara janë kryer me artileri të padrejtuar”, ishte përfundimi i tyre i zymtë në një raport prej 99 faqesh.

Është një krim lufte të synosh drejtpërdrejt civilët dhe të përfshihesh në një sulm ndaj një objektivi ushtarak që pritet të shkaktojë humbje të tepërt të jetës civile në lidhje me përfitimet në fushën e betejës – pavarësisht nga armët e përdorura.

Pamjet e xhiruara nga “Associated Press”, përcjell Albanian Post, në Mariupol muajin e kaluar, tregojnë një tank rus që gjuan në një bllok apartamentesh nga një distancë e caktuar.

Në atë qytet, janë parë skenat e luftimeve më të ashpra deri më tani dhe zyra e komisionerit të OKB-së për të drejtat e njeriut ka arritur tashmë në përfundimin se, “126 ndërtesa banimi shumëkatëshe u dëmtuan dhe 65 u shkatërruan”.

Kjo përfshin një maternitet në qytetin jugor dhe teatrin e tij, ku vlerësohet se 300 vdiqën pas një sulmi ajror në një vend ku civilët e bllokuar po përpiqeshin të strehoheshin nga luftimet.

Disa armë konsiderohen gjithashtu veçanërisht të tmerrshme dhe në disa raste janë të ndaluara me traktat. Municionet thërrmuese, të cilat shpërndajnë pa dallim bomba të vogla në një zonë të gjerë, janë të ndaluara nga më shumë se 100 shtete, megjithëse as Rusia dhe as Ukraina (ose SHBA) nuk kanë nënshkruar një traktat të prezantuar për herë të parë në vitin 2008.

Dëshmitë e mbledhura nga e përditshmja britanike “BBC”, sugjerojnë fuqishëm se raketa Tochka-U që goditi stacionin hekurudhor Kramatorsk në fillim të këtij muaji, ishte një municion thërrmues. Dëshmitarët okularë raportuan se kishin dëgjuar shpërthime të shumta dhe hetimi në terren i transmetuesit zbuloi një model të shpërndarë të dëmtimit më të vogël të bombave aty pranë, shkruan Albanian Post.

Gjatë fundjavës, kryetari i bashkisë së Kharkiv-it raportoi se forcat ruse po hidhnin një lloj të ri bombë në qytet “me parashutë”. Qendra e Ukrainës për Strategjitë e Mbrojtjes tha se predhat përmbanin bomba thërrmuese, disa prej të cilave kishin strehë termike, por shumica thjesht të shpërndara përreth duke shkaktuar dëme në zonën lokale.

Këto janë larg episodeve të izoluara. Monitoruesit e OSBE-së thanë se kishin marrë raporte për 134 incidente të përdorimit të supozuar të municioneve thërrmuese – përdorime të shumta u regjistruan nga “Human Rights Watch”, një OJQ, në qytetin jugor të Mykolaiv, duke përfshirë një sulm më 13 mars që vrau nëntë civilë.

Shqetësimet qarkullojnë shumë për një përshkallëzim të konfliktit përmes përdorimit të armëve të tjera të ndaluara – por kjo është më pak e sigurt. Ministria e Mbrojtjes e Britanisë është ende duke hetuar një raport nga fillimi i kësaj jave se armët kimike – “një tym i bardhë” – janë përdorur nga Rusia në Mariupol duke prekur tre persona.

Viktimat thanë se vuanin nga tringëllimë në veshët, takikardi (rrahje të shpejtë zemre), sy të përflakur dhe probleme me ekuilibrin, përpara se të rikuperoheshin gradualisht. Por ekspertët nuk u bindën menjëherë dhe raportet nuk kanë gjasa të verifikohen sepse nuk është e mundur që hetuesit e palëve të treta të armëve kimike të arrijnë në qytetin e rrethuar.

Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, paralajmëroi gjithashtu në një fjalim në parlamentin estonez të mërkurën se Rusia po përdorte gjithashtu “bomba fosfori” megjithëse nuk kishte prova të menjëhershme për të mbështetur pretendimin. Britania, gjithashtu, paralajmëroi në fillim të kësaj jave se fosfori mund të përdoret për të thyer rezistencën në Mariupol.

Fosfori i bardhë përdoret nga ushtarakët si një perde tymi ose për të ndriçuar objektivat gjatë natës, por është shumë i rrezikshëm nëse përdoret kundër njerëzve. Ashtu si napalmi, ai shkakton djegie ekstreme nëse prek lëkurën dhe është pothuajse e pamundur të shuhet, tretet në yndyrën e trupit dhe mund të shkaktojë dëmtime serioze të brendshme në zemër, mëlçi dhe veshka.

Në çdo rast, tashmë është rasti tragjik që përdorimi pa kriter i armatimit, kryesisht nga Rusia, në luftën në Ukrainë ka shkaktuar dëme të tepërta civile.

Iain Overton, drejtor i OJQ-së “Action on Armed Violence”, tha se, “vitet e hulumtimit tregojnë se kur armët shpërthyese përdoren në qytete, gati 90% e viktimave janë civilë”.

“Por në rastin e Ukrainës mund të jetë dukshëm më i lartë se kaq, më afër 97%, për shkak të shkallës së bombardimeve dhe sulmeve ajrore në qytete. Ne nuk e dimë ende se sa civilë vdiqën gjatë bombardimeve të Mariupol-it – mund të jenë 10 mijë ose më shumë”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.