Morten Traavik, regjisori që theu barriera totalitare

Auditori i Universitetit të Arteve në Tiranë, pedagogë, gazetarë dhe dashamirës të artit ishin mirëpritësit dhe spektatorët e aktivitetit të veçantë për të cilin do të flitej mesditën e 27 janarit.

Kompleksiteti i individit është i këtillë – endet mes së shkuarës, flet për të ardhmen dhe jeton të tashmen.

Në fakt, regjisori norvegjez, i njohur gjerësisht për punët e tij me shoqëritë totalitare, Morten Traavik, nuk e kishte zgjedhur rastësisht Shqipërinë, ku t’i dëgjohej kumtesa “Tragë”, që organizon Departamenti i Folklorit (Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe Studimit të Artit).

Ngasjen e parë për të pasur një bashkëpunim me Shqipërinë dhe për t’u rikthyer, e kishte pasur që prej tre vitesh.

Ishte ndalur në Gjirokastër, qytetin e lindjes së diktatorit Enver Hoxha dhe figurës së rëndësishme për kulturën shqiptare, Ismail Kadare.

Disa pjesë i kishte bërë të vetat, duke filmuar pamje nga Kalaja e Gjirokastrës dhe shtëpia e shkrimtarit.

Nis kumtesa…

Artisti e nisi ligjëratën e tij me një shprehje të shkrimtarit William Sheakspeare, “Bota është një skenë dhe çdokush që shkel mbi të një aktor. Të gjithë hyjmë dhe dalim nga kjo skenë duke luajtur shumë pjesë”.

I shkolluar për regji teatri në Rusi dhe Suedi, nocioni i botës si “skenë” dhe ai i identitetit si “rol” është pjesë e punëve të tij.

“Jam shumë i interesuar për të kuptuar psikologjinë e masës, utopinë dhe çdo tentim për të kuptuar se utopia është një dështim, sepse njerëzit nuk janë perfekt”, theksoi Traavik.

Artisti foli gjerësisht për projektet dhe karrierën e tij.

“Gjithmonë gjej mekanizma sociale në performancën e aktorëve për marrëdhëniet njerëzore në nivel personal dhe social”, vijoi më tej ai.

Gjithashtu, shkrirja e kufijve midis artit, aktivizimit dhe çështjeve sociale është karakteristikë dalluese e veprës së tij.

Ai foli për muzikën pop dhe filmin si një mjet sugjestionues për publikun dhe masat.

“Muzika është një gjuhë që ndihmon në përcjelljen e mesazheve ideologjike pa u ndikuar nga sistemi komunist”, theksoi Traavik.

Filmi korean që theu barriera, “Liberation Day”

Si një njeri, i cili ka eksploruar shumë vende të botës, Traavik u ndal në Korenë e Veriut, për të provuar për herë të parë muzikën pop.

“Muzika aty është e kontrolluar nga regjimi i Koresë së Veriut. Qytetarët, në fakt, mund të pohojnë dhe dëgjojnë muzikë vetëm duke bërë propagandën e regjimit”.

Muzika pop perëndimore konsiderohet si një krim kundër shtetit dhe ai që e luan, rrezikon dënimin me vdekje.

Megjithatë, regjisori organizoi një koncert, të parin dhe të vetmin rock, duke e pasqyruar në filmin e tij “Liberation Day”.

Marrëdhënia e vazhdueshme e punës së Traavik-ut me qeverinë e Koresë së Veriut ngre pyetje në film, të cilat është e pamundur të injorohen.

Gjithashtu, shkrirja e kufijve midis artit, aktivizimit dhe çështjeve sociale është karakteristikë dalluese e veprës së tij.

Pyetur nga Albanian Post se cilat ishin synimet e tij të vërteta në tematikën e filmit dhe a mund të përshkruhet si “Dita e Çlirimit” për Korenë e Veriut, ai tha se “asokohe nuk kisha një plan për të bërë asgjë artistike”.

“Megjithatë”, ka zbuluar ai, “pasi kisha punuar për disa vite në projekte artistike dhe sociale në vende mjaft sfiduese, kisha disa eksperienca në punën me njerëz në pushtet: burokratë, shërbëtorë të sistemit dhe njerëz që nuk janë kryesisht punëtorë kulturorë, gjë që është një dhuratë diku si Koreja e Veriut”.

Sipas tij, Koreja e Veriut mund t’i përmbushë lehtësisht pritshmëritë tuaja, por gjithashtu ajo çka mund t’ju japë më tepër “është një botë krejtësisht e ndryshme nga çdo gjë që mund të imagjinoni nga perspektiva evropiane”.

Realiteti në Korenë e Veriut është në thelb surreal. Sigurisht që ju jep më shumë sesa përshkruajnë mediat perëndimore.

“Ne ishim thjesht me fat. Ata sigurisht i besonin Morton-it, i cili tashmë kishte disa shkëmbime kulturore me Korenë e Veriut dhe kishte krijuar një lidhje të fortë besimi me autoritetet në Phenian”.

Sigurisht duke respektuar disa “rregulla strikte dhe të censuruara”, përmbylli regjisori norvegjez.

Elementi grishës te shqiptarët

Traavik, i njohur gjerësisht për punët e tij me shoqëritë totalitare, si Koreja e Veriut, theksin e vuri edhe tek ajo që e ka ngacmuar te shqiptarët, të cilat janë: bujaria, besa dhe traditat.

Ai la të nënkuptohej se, ndoshta, në të ardhmen mund të realizohet dhe një film në tokën e shqipeve…

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.