Më pak se 1% e botës ka nivele të sigurta të ndotjes së ajrit, zbulon studimi

Nuk është sekret se ndotja e ajrit është një problem serioz me të cilin përballet bota sot.

Sa serioze? Një studim i ri i shqyrtuar nga Bloomberg mbi nivelet globale ditore të ndotjes së ajrit tregon se pothuajse asnjë vend në tokë nuk është i sigurt nga ajri i pashëndetshëm.

Rreth 99.82 për qind e sipërfaqes globale është e ekspozuar ndaj niveleve të grimcave 2.5 (PM2.5) – grimca të vogla në ajër që shkencëtarët i kanë lidhur me kancerin e mushkërive dhe sëmundjet e zemrës – mbi kufirin e sigurisë të rekomanduar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë OBSH).

Kjo, sipas studimit të rishikuar nga kolegët e botuar të hënën në revistën The Lancet Planetary Health.

Dhe vetëm 0.001 për qind e popullsisë së botës thith ajër që konsiderohet i pranueshëm, thotë gazeta.

I kryer nga shkencëtarët në Australi dhe Kinë, studimi zbuloi se në nivel global, më shumë se 70 për qind e ditëve në vitin 2019 kishin përqendrime ditore të PM2.5 që kalonin 15 mikrogramë (mcg) ndotës të gaztë për metër kub – kufiri ditor i rekomanduar nga OBSH.

Cilësia e ajrit është veçanërisht shqetësuese në rajone të tilla si Azia Jugore dhe Azia Lindore, ku më shumë se 90 për qind e ditëve kishin përqendrime PM2.5 mbi pragun 15 mcg.

Ndërsa çdo sasi e PM2.5 është e dëmshme, shkencëtarët dhe rregullatorët janë zakonisht më pak të shqetësuar për nivelet ditore sesa për ekspozimin kronik.

Ndërsa shkencëtarët dhe zyrtarët e shëndetit publik kanë qenë prej kohësh vigjilent ndaj rreziqeve – ndotja e ajrit vret 6.7 milionë njerëz në vit, me gati dy të tretat e vdekjeve të parakohshme të shkaktuara nga grimcat e imëta – përcaktimi sasior i ekspozimit global ndaj PM2.5 ishte një sfidë sepse mungesa e stacioneve të monitorimit të ndotjes.

Kur vlerësuan ekspozimin vjetor në të gjitha rajonet, studiuesit zbuluan se përqendrimet më të larta ndodhën në Azinë Lindore (50mcg për mcg), e ndjekur nga Azia Jugore (37mcg) dhe Afrika Veriore (30mcg).

Banorët e Australisë dhe Zelandës së Re u përballën me kërcënimin më të vogël nga grimcat e imëta, dhe disa rajone në Oqeaninë dhe Amerikën e Jugut ishin ndër vendet me përqendrimet më të ulëta vjetore të PM2.5.

Studiuesit gjithashtu shqyrtuan se si ndryshoi ndotja e ajrit gjatë dy dekadave deri në vitin 2019.

Për shembull, shumica e zonave në Azi, Afrikën veriore dhe nën-Sahariane, Oqeaninë dhe Amerikën Latine dhe Karaibe pësuan një rritje të përqendrimeve të PM2.5 gjatë 20 viteve, pjesërisht e nxitur nga zjarret e intensifikuara.

Përqendrimet vjetore të PM2.5 dhe ditët me PM2.5 të larta në Evropë dhe Amerikën e Veriut u ulën, falë rregulloreve më të rrepta.

Grimcat e imëta përbëhen nga bloza e automjeteve, tymi dhe hiri nga zjarret dhe ndotja e sobave me biomasë, plus aerosolet sulfate nga prodhimi i energjisë elektrike dhe pluhuri i shkretëtirës.

Studimi gjithashtu vë në dukje se si nivelet e grimcave të imta ndryshojnë në varësi të sezonit, një reflektim i aktiviteteve njerëzore që përshpejtojnë ndotjen e ajrit.

Për shembull, Kina verilindore dhe India veriore regjistruan përqendrime më të larta të PM2.5 nga dhjetori në shkurt, me shumë gjasa të lidhura me një rritje të përdorimit të gjeneratorëve të nxehtësisë me djegie fosile gjatë muajve të dimrit.

Vendet e Amerikës së Jugut si Brazili, nga ana tjetër, kishin rritje të përqendrimeve midis gushtit dhe shtatorit, ndoshta të lidhura me kultivimin me prerje dhe djegie në verë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.