FT: Agroturizmi ofron perspektiva më të ndritshme për fermerët e vegjël të Shqipërisë

Drejtimi i një ferme mund të jetë i vështirë. Por të qëndrosh në një të tillë mund të sjellë gëzim.

Agroturizmi mund të ofrojë një mënyrë për të përfituar nga kjo kontradiktë duke u mundësuar turistëve të sigurojnë të ardhura shtesë për fermerët.

I njohur në Itali dhe vende të tjera të Mesdheut që nga vitet 1970, agroturizmi përfshin mobilimin e fermave me bujtina dhe restorante për t’u shërbyer turistëve.

Kohët e fundit, Shqipëria, Kroacia dhe vende të tjera në Evropën Juglindore kanë adoptuar modelin.

Për mbështetësit e tij, agroturizmi ofron një mjet për të reduktuar varfërinë rurale dhe për ta bërë bujqësinë më tërheqëse për brezin e ardhshëm në një cep të Evropës të shkatërruar nga shpopullimi.

Një studim i vitit 2021 nga Allied Market Research parashikoi rritje prej pak më shumë se 13 për qind deri në vitin 2027 për sektorin, në mbarë botën.

Megjithatë, disa fermerë janë shtyrë prapa, duke argumentuar se entuziazmi i qeverisë për agroturizmin po u imponon atyre barra të panevojshme.

Evropa Juglindore është një territor potencialisht pjellor për agroturizmin.

Ka një proporcion të lartë të fermerëve të vegjël që jetojnë, pjesërisht falë mënyrës se si toka u rishpërnda në parcela të vogla pas komunizmit dhe pjesërisht topografisë së ashpër, e cila nuk i përshtatet bujqësisë intensive në shkallë të gjerë.

Në Kroaci, ferma mesatare komerciale është vetëm 8.5 hektarë, ndërsa 63 për qind e fermave kanë më pak se tre hektarë.

Prodhimi tenton të jetë i ulët.

Si Kroacia ashtu edhe Shqipëria importojnë dy deri në tre herë më shumë ushqim sesa eksportojnë, duke i bërë vendet të varura nga tregjet e huaja.

Dhe pagat janë të ulëta: varfëria rurale ka qenë një faktor i rëndësishëm në eksodin e 40 për qind të popullsisë së Shqipërisë që nga rënia e komunizmit në vitin 1991.

Një tërheqje e madhe e modelit të agroturizmit është se ai mund t’i japë jetë të re ekonomive lokale, pasi fermat përreth përfitojnë nga ofrimi i projekteve të suksesshme.

Ndërmarrja e parë e agroturizmit në Shqipëri, Mrizi i Zanave, u ngrit pak më shumë se një dekadë më parë nga shefi i kuzhinës Altin Prenga në kodrat pranë qytetit verior të Lezhës.

Ideja e tij ishte të përdorte prodhimet e bollshme organike për të tërhequr vizitorët në bujtinë dhe restorantin e tij.

Atë që ai nuk mund ta prodhojë në vend, ai e merr nga prodhues të vegjël në një rreze prej 10 miljesh.

Suksesi i tij i shtyu fermerët e afërt të kopjojnë modelin.

Sakaq, Ministria e Bujqësisë ka dhënë grante fillestare për 80 pronarë të vegjël me plane agroturizmi midis viteve 2019 dhe 2022.

30 grante të tjera do të shpërndahen këtë vit.

Pronarët e vegjël që furnizojnë ndërmarrjet agroturistike shpesh marrin një çmim më të mirë për prodhimin e tyre.

Për të garantuar rritjen e mëtejshme, nismëtarët e agroturizmit formuan një shoqatë tregtare në vitin 2020 për të lobuar në qeveri për një infrastrukturë më të mirë rurale.

Duke ndjekur shembullin e Italisë, e cila ka rregulluar zyrtarisht agroturizmin në nivel kombëtar që nga viti 1985, ata kanë nxitur edhe për certifikimin e kontrollit të cilësisë.

Ndërkohë, ministria ka krijuar një drejtori online të fermave të vogla, duke detajuar se çfarë prodhojnë në mënyrë që kompanitë ushqimore të lidhen me to.

Në prill, ministria ka lançuar edhe një aplikacion, Portali i Fermerit, për t’u ofruar pronarëve të vegjël çmime në kohë reale në tregjet e hapura në të gjithë vendin.

Sfida tani është të ndihmohen fermerët e vegjël të shikojnë përtej bujtinave për të shitur prodhimet e tyre në të gjithë Shqipërinë dhe ndërkombëtarisht.

Shumica e këtyre nismave janë relativisht të reja, kështu që efektiviteti i tyre është ende i paqartë.

Gjithashtu rritja e sektorit ka edhe dobësi. Njëra është potenciali që paratë e qeverisë t’i drejtohen skemave që janë vetëm për agroturizëm.

Duke pasur parasysh nivelet e larta të korrupsionit në Ballkan, sipas indeksit të prodhuar nga organizata kundër korrupsionit Transparency International, ky duket të jetë një problem i vazhdueshëm.

Një tjetër problem është fakti që drejtimi i një operacioni agroturizmi si dhe një fermë është thuajse rraskapitëse.

Në rajonin e Dalmacisë të Kroacisë, pronarët e agroturizmit reklamojnë mbledhjen e ullinjve dhe rrushit për mysafirët për të ndihmuar fermerët në një kohë të ngarkuar.

Por, kur duart e papërvojë pengojnë ose zhvendosin punëtorët e aftë vendas, fermerët mund të zbulojnë se ata kanë zëvendësuar një grup problemesh me një tjetër.

Presionet nganjëherë kontradiktore të prodhimit të ushqimit dhe qëndrueshmërisë miqësore ndaj turizmit janë ndjerë veçanërisht në Slloveni, ku ka pasur një zgjerim të konsiderueshëm të tokës së mbrojtur sipas programit Natura 2000 të BE-së.

Kjo e fundit është një skemë që synon të tërheqë turistët në parqet kombëtare të akredituara ndërkohë që rregullon nga afër bujqësia.

Në rajonin e Bohinj, ku 84 për qind e tokës është e kufizuar, fermerët janë nxitur të presin sanë me dorë në mënyrën tradicionale për të rritur biodiversitetin.

Por një propozim për të kërkuar një ulje prej 50 për qind të përdorimit të kimikateve bujqësore deri në vitin 2030 ka ngjallur pakënaqësi të gjerë.

Në prill dhe maj, mijëra fermerë sllovenë i çuan traktorët e tyre në Lubjanë, kryeqytet, duke argumentuar se këto politika ishin krijuar nga “ambientistët e largët” dhe ishin “të papërballueshme”.

Marrë nga “Financial Times”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.