Bisedimet rreth marrëveshjes bërthamore të Iranit do rifillojnë të enjten

Bisedimet mes SHBA-Iran, për shpëtimin e marrëveshjes bërthamore të Iranit të vitit 2015, do të rifillojnë të enjten e 9 dhjetorit në Vjenë, bëjnë me dije mediat iraniane.

Sipas negociatorit të lartë të Iranit, Ali Bagheri Kani, “ne do të vazhdojmë bisedimet të enjten dhe presim hapa praktikë nga Perëndimi”.

Më herët, Agjencia e lajmeve “Tasnim” tha se “Bagheri Kani finalizoi datën e rifillimit të bisedimeve pasi kishte kontaktuar me koordinatorin e Bashkimit Evropian, Enrique Mora”.

Bisedimet u ndërprenë të premten, pasi zyrtarët evropianë shprehën shqetësimin ndaj kërkesave gjithëpërfshirëse të qeverisë së re, të vijës së ashpër të Iranit.

Raundi i shtatë i bisedimeve në Vjenë është i pari me delegatë të dërguar nga presidenti antiperëndimor i Iranit, Ebrahim Raisi, sesi të ringjallet marrëveshja, sipas së cilës Irani kufizoi programin e tij bërthamor në këmbim të lehtësimit nga sanksionet ekonomike.

Nuk kishte asnjë konfirmim zyrtar të menjëhershëm të raporteve nga zyrtarë amerikanë apo iranianë.

Izraeli, linjë të ashpër kundër Iranit në bisedimet bërthamore

Kryeministri izraelit, Naftali Bennett, të dielën u kërkoi fuqive botërore të mbajnë një qëndrim të ashpër kundër Iranit në negociatat që synojnë ringjalljen e një marrëveshjeje ndërkombëtare bërthamore.

Nga ana tjetër, zyrtarët e tij të lartë të mbrojtjes dhe inteligjencës u drejtuan në Washington për të diskutuar mbi bisedimet e dështuara.

Izraeli ka shprehur shqetësimin ndërsa fuqitë botërore ulen me Iranin në Vjenë me shpresën për të rivendosur marrëveshjen e prishur të 2015-ës.

Javën e kaluar, Irani goditi vijën e tij të ashpër, ndërsa bisedimet rifilluan në Vjenë, duke sugjeruar se gjithçka që u diskutua në raundet e mëparshme të diplomacisë mund të rinegociohej.

Përparimet e vazhdueshme iraniane në programin e tij atomik kanë rritur më tej aksionet në bisedimet që janë vendimtare për ftohjen e viteve të tensioneve në Lindjen e Mesme më të gjerë.

Marrëveshja, e udhëhequr nga presidenti i atëhershëm amerikan Barack Obama, i dha Iranit lehtësimin shumë të nevojshëm nga sanksionet e dëmshme ekonomike në këmbim të frenimit të aktiviteteve të tij bërthamore.

Më vonë, ish-presidenti amerikan Donald Trump, me inkurajim të fortë nga Izraeli, u tërhoq nga marrëveshja në vitin 2018, duke bërë që ajo të shpërbëhej.

Bisedimet e javës së kaluar në Vjenë rifilluan pas një ndërprerjeje prej më shumë se pesë muajsh dhe ishin të parat në të cilat mori pjesë qeveria e re e vijës së ashpër të Iranit.

Negociatorët evropianë dhe amerikanë shprehën zhgënjimin me pozicionet e Iranit dhe vunë në pikëpyetje nëse bisedimet do të kishin sukses nën qasjen e ashpër të Iranit.

Izraeli ka kundërshtuar prej kohësh marrëveshjen bërthamore të vitit 2015 me Iranin, të njohur si JCPOA, duke thënë se ajo nuk ka shkuar aq larg sa të ndalojë programin bërthamor të vendit dhe nuk trajton atë që e sheh si aktivitet ushtarak armiqësor iranian në të gjithë rajonin.

Zërat e shquar në Izrael tregojnë se tërheqja e SHBA-ve, veçanërisht pa një plan emergjence për planin bërthamor të Iranit në zhvillim të vazhdueshëm, ishte një gabim.

Megjithatë, qeveria e re e Izraelit ka mbajtur një qëndrim të ngjashëm si ish-kryeministri Benjamin Netanyahu, duke hedhur poshtë një kthim në marrëveshjen origjinale dhe bërë thirrje që diplomacia të shoqërohet me presion ushtarak ndaj Iranit.

“I bëj thirrje çdo vendi që negocion me Iranin në Vjenë që të marrë një linjë të fortë dhe t’i bëjë të qartë Iranit se nuk mund të pasurojnë uranium dhe të negociojnë në të njëjtën kohë”,  tha Bennett në një takim të kabinetit të tij.

“Irani duhet të fillojë të paguajë një çmim për shkeljet e bëra”.

Shtetet e Bashkuara u larguan nga marrëveshja nën fushatën e “presionit maksimal” të Trump-it kundër Teheranit në 2018.

Kjo qasje duket se ka dështuar. Që nga rënia e marrëveshjes, Irani tani pasuron sasi të vogla uraniumi deri në 60% pastërti, një hap i shkurtër nga nivelet e shkallës së armëve prej 90%.

Tani për tani, Irani nuk po tregon shenja të tërheqjes.

Ali Bagheri Kani, zëvendësministri i Jashtëm iranian që drejton negociatat në Vjenë, sugjeroi gjatë fundjavës që Irani planifikon t’u japë një listë të tretë kërkesash homologëve të tij. Këto do të përfshijnë reparacionet e propozuara pas kërkesave me vlerë dy faqe javën e kaluar.

“Çdo sanksion që shkel dhe nuk është në përputhje me marrëveshjen duhet të hiqet menjëherë”, tha Bagheri Kani për “Al-Jazeera”.

“Të gjitha sanksionet që janë vendosur ose ri-vendosur nën të ashtuquajturën fushatë të presionit maksimal të Shteteve të Bashkuara duhet të hiqen menjëherë”.

Presidenti amerikan, Joe Biden, ka thënë se Amerika është e gatshme të rihyjë në marrëveshje, megjithëse SHBA nuk është pjesëmarrëse e drejtpërdrejtë në raundin e fundit të bisedimeve për shkak të tërheqjes së Washington-it.

Në vend të kësaj, negociatorët amerikanë ishin në një vend të afërt dhe u informuan nga pjesëmarrësit e tjerë, duke përfshirë tre fuqitë evropiane, Kinën dhe Rusinë.

Edhe pse Izraeli nuk është palë në negociata, ka vendosur të mbajë linjat e komunikimit me aleatët e tij amerikanë dhe evropianë gjatë bisedimeve, të cilat do të rifillojnë këtë javë.

Qeveria aktuale izraelite kundërshton një kthim në marrëveshjen e vitit 2015, duke kërkuar në vend të kësaj një marrëveshje që trajton sjelljet e tjera ushtarake iraniane, si programi i saj raketor dhe mbështetja për grupet militante anti-izraelite si Hezbollahu i Libanit. Izraeli gjithashtu mbështet një kërcënim ushtarak “të besueshëm” kundër Iranit.

Shefi i spiunazhit izraelit, David Barnea, u nis për në Washington të shtunën vonë në një udhëtim të paparalajmëruar më parë dhe ministri i Mbrojtjes, Benny Gantz, niset të mërkurën për takime me homologun e tij amerikan Lloyd Austin dhe sekretarin e Shtetit, Antony Blinken.

Ministri i Jashtëm, Yair Lapid, javën e kaluar ishte në Londër dhe Paris për të diskutuar bisedimet me aleatët evropianë të Izraelit.

Bennett tha se Izraeli po përdorte kohën ndërmjet raundeve për t’i bindur amerikanët të “përdornin një mjet tjetër” kundër programit bërthamor të Iranit, pa dhënë detaje.

Izraeli dhe SHBA besohet gjerësisht se kanë kryer operacione të fshehta kundër personelit bërthamor dhe infrastrukturës iraniane në një përpjekje për të sabotuar programin.

Një zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit tha se negociatorët prisnin që Irani të “tregonte seriozitet” në bisedime.

Ai tha se edhe Rusia dhe Kina, pika të rëndësishme tregtare për Iranin, të cilat tradicionalisht kanë marrë një linjë më të butë në marrëdhëniet e tyre me vendin, u larguan nga bisedimet javën e kaluar të shqetësuara për perspektivat për një marrëveshje.

Irani thotë se programi i tij bërthamor është paqësor.

Megjithatë, agjencitë e inteligjencës amerikane dhe inspektorët ndërkombëtarë thonë se Irani kishte një program të organizuar të armëve bërthamore deri në vitin 2003. Ekspertët kanë frikë se çdo devijim mund ta shtyjë Iranin drejt masave edhe më ekstreme në përpjekje për të detyruar Perëndimin të heqë sanksionet.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.