Zgjerimi i BE-së: Sa afër anëtarësimit janë nëntë vendet kandidate?

Në dekadën e fundit, Bashkimi Evropian, dikur i njohur për zgjerimet e tij masive gjithëpërfshirëse, ka humbur një anëtar dhe nuk ka fituar asnjë.

Ndërsa rreziku gjeopolitik rritet, kjo mund të ndryshojë.

Aktualisht janë nëntë vende në procesin zyrtar të anëtarësimit në BE dhe figura të larta në institucionet evropiane po flasin hapur për përshpejtimin e procesit.

Pesë nga vendet kandidate – Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia – janë në Ballkanin Perëndimor.

Gjeorgjia dhe Moldavia janë në një situatë shumë të ndryshme si ish-republikat sovjetike me rajone separatiste pro-ruse, dhe Ukraina po lufton një luftë mbrojtëse kundër fqinjit të saj shumë më të madh.

Kandidatja përfundimtare është Turqia, e cila është në një kategori të sajën.

Procesi i pranimit të vendit ka ngecur që nga viti 2018 pa asnjë perspektivë të parashikueshme për të avancuar.

Ndërkohë, në nëntor, Komisioni Evropian publikoi Planin e tij të Rritjes për Ballkanin Perëndimor në një përpjekje për të rigjallëruar atë pjesë të procesit të zgjerimit.

“Ne e kemi kuptuar se nuk mjafton vetëm të presim që Ballkani Perëndimor të afrohet me ne. Nuk mjafton të thuhet se dera është e hapur”, tha presidentja e Komisionit Ursula Von der Leyen në Parlamentin Evropian në mars.

“Ne gjithashtu duhet të marrim përgjegjësi dhe të mbështesim rrugën e tyre drejt bashkimit tonë në çdo mënyrë të mundshme”.

Kjo shënon fundin e një periudhe që është përshkruar gjerësisht si “lodhje nga zgjerimi”.

Berta López Domènech, një analiste politikash në Qendrën e Politikave Evropiane në Bruksel, shpjegon se “kur ‘thith’ 13 anëtarë të rinj gjatë 10 viteve, ka kuptim që të duhet pak kohë për ta përpunuar atë”.

“Nëse shikoni Bullgarinë dhe Luksemburgun për shembull, ka ende një hendek masiv socio-ekonomik midis tyre”.

Por ajo nuk është aq e shqetësuar për një tjetër kritikë të shpeshtë – se standardet e anëtarësimit në BE mund të ulen.

“Unë nuk shoh që të ndodhë një zgjerim tjetër ‘big bang’. Çështjet që duhet të zgjidhen në vendet kandidate janë shumë të ndërlikuara për t’u injoruar për hir të urgjencës politike”, thotë ajo, duke vënë në dukje se pranimi kërkon një votë unanime midis liderëve ekzistues të bllokut në Këshillin Evropian.

Dhe ndërsa BE-së mund t’i duhet të reformojë proceset e saj të brendshme për të akomoduar anëtarët e rinj, kjo nuk duhet të jetë një justifikim për mosveprim, thotë López Domènech.

Përfundimi i të paktën një marrëveshjeje të re pranimi, ndoshta me Malin e Zi, mund të dërgojë një shenjë pozitive në rajon.

Duke pasur parasysh betejën me Rusinë për ndikimin në rajon, kjo është më urgjente se kurrë.

“BE duhet të kuptojë se këto vende kanë një alternativë tani”, paralajmëron López Domènech, duke theksuar se si në Serbi ashtu edhe në Maqedoninë e Veriut numri i njerëzve që e shohin BE-në në një dritë pozitive tashmë është në rënie.

Po ku janë aktualisht aplikimet për anëtarësim të nëntë vendeve kandidate:

Shqipëria

Shqipëria paraqiti kërkesën e saj për anëtarësim në BE në 2009 dhe fitoi statusin e kandidatit në 2014.

Raporti i fundit i progresit i Komisionit theksoi se ka ende shumë për të përmirësuar kur bëhet fjalë për institucione politike më të qëndrueshme, sigurimin e shtetit të së drejtës dhe respektimin e njerëzve dhe minoriteteve të drejtat në vend.

Gjatë zgjedhjeve lokale shqiptare vitin e kaluar, marrëdhëniet e ashpra me Greqinë fqinje kërcënuan të hidhnin një gur në punë kur Fredi Beleri – kryebashkiak i zgjedhur i Himarës – u arrestua me akuza për blerje votash dhe korrupsion.

Ai u dënua këtë muaj.

Grindjet midis dy vendeve ka të ngjarë të mbeten një pengesë për anëtarësimin e Shqipërisë në BE.

Bosnjë dhe Hercegovinë

“Më shumë përparim është arritur në pak më shumë se një vit sesa në më shumë se një dekadë”, tha Von der Leyen në fjalimin e saj të fundit mbi zgjerimin në Parlamentin Evropian, duke rekomanduar hapjen e negociatave të pranimit me Bosnjën dhe Hercegovinën, së cilës i ishte dhënë statusi i kandidatit në dhjetor 2022.

Vendi ka miratuar disa ligje për konfliktin e interesit, kundër pastrimit të parave dhe kundër financimit të terrorizmit.

Megjithatë, qeveria ka luftuar për të kontrolluar krimin e organizuar, korrupsionin dhe përpjekjet separatiste të rajonit etnik serb të Republikës Srpska, i cili përbën rreth një të tretën e popullsisë së përgjithshme të vendit.

Gjeorgjia

Pas një refuzimi fillestar në vitin 2022 për shkak të polarizimit politik, paqëndrueshmërisë dhe pranisë së oligarkëve të fuqishëm në vend, BE i dha Gjeorgjisë statusin e kandidatit në dhjetor 2023.

Gjeorgjia, e vetmja kandidate që nuk ka kufi me një anëtar ekzistues të BE-së, është pjesërisht e pushtuar nga trupat ruse pas një lufte pesë-ditore në 2008 mbi provincat separatiste Osetia e Jugut dhe Abkhazia.

Në nëntor 2023, një civil gjeorgjian u qëllua nga trupat ruse në rajonet separatiste.

Ndërsa kjo situatë është një pengesë për anëtarësimin në BE, një studim i vitit 2023 nga Qendrat e Burimeve Kërkimore të Kaukazit zbuloi se popullsia në tërësi është fuqimisht në favor të anëtarësimit në bllok.

Mali i Zi

Një anëtar i NATO-s dhe shteti më i vogël i Ballkanit, Mali i Zi aplikoi për anëtarësim në BE në 2008 dhe filloi zyrtarisht procesin e anëtarësimit në qershor 2012.

Pas ankesave nga Komisioni për “paqëndrueshmërinë politike dhe tensionet e qeverisë” – shoqëruar me një mungesë i vullnetit politik për të shtyrë përpara me aplikimin – batica po kthehet pas zgjedhjes së një qeverie të re në tetor 2023.

Kryeministri Milojko Spajiç i lëvizjes “Evropa Tani” është zotuar të përshpejtojë reformat dhe të zhbllokojë procesin e anëtarësimit.

Ish-bankieri 36-vjeçar i Goldman Sachs ka deklaruar anëtarësimin në BE një prioritet të politikës së jashtme, duke synuar të fitojë anëtarësimin që në vitin 2028.

Moldavia

Një fushë beteje ndikimi midis BE-së dhe Rusisë, qeveria e Moldavisë, me presidenten e saj pro-evropiane, Maia Sandu, mori një kthesë të qartë drejt BE-së kur aplikoi për anëtarësim në mars 2022.

Vitin e kaluar, BE-ja vendosi një mision civil në ish-republikën sovjetike pas paralajmërimeve për një grusht shteti të mundshëm nga politikanët pro-rusë.

Moska vazhdon të mbështesë enklavën separatiste të Transnistria, me rreth 1500 trupa ruse të stacionuara në rajon.

Ndërsa BE hapi bisedimet e anëtarësimit me Moldavinë në dhjetor 2023 – paralelisht me aplikimin e Ukrainës – ka dyshime nëse pranimi i saj mund të vazhdojë derisa trupat ruse janë në tokën moldave.

Maqedonia e Veriut

Maqedonia e Veriut fitoi statusin e kandidatit në vitin 2005, por negociatat e pranimit nuk filluan deri në mars 2020, hendeku më i gjatë në historinë e BE-së.

Greqia insistoi që vendi të ndryshojë emrin nga Maqedonia si parakusht për avancimin e procesit, gjë që u bë në vitin 2019.

Bullgaria më pas krijoi një pengesë të re, duke kërkuar që Maqedonia e Veriut të ndryshojë kushtetutën e saj dhe të pajtohet me pikëpamjen e saj se gjuha maqedonase është një dialekt dhe se disa maqedonas etnikë janë bullgarë.

Deri më tani nuk ka pasur një shumicë në parlamentin e Shkupit për të sjellë një ndryshim të tillë.

Serbisë

Rruga e Serbisë drejt anëtarësimit në BE do të mbetet e bllokuar derisa të mund të normalizojë marrëdhëniet me Kosovën, e cila u shkëput nga në vitin 2008, ka thënë Komisioni.

Megjithatë, Serbia aplikoi për anëtarësim në BE në 2009 dhe ka qenë kandidate që nga viti 2012.

Parregullsitë gjatë zgjedhjeve më të fundit të vendit në dhjetor krijuan një tjetër pengesë kur një mision i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë zbuloi manipulimin dhe mashtrimin e votuesve.

Afërsia e presidentit Aleksandër Vuçiç me Rusinë dhe retorika e tij në rritje kundër BE-së paraqesin një problem tjetër.

Një sondazh nga Demostat nga qershori 2023 zbuloi se vetëm 33 për qind e popullsisë serbe dëshiron t’i bashkohet BE-së – vlerësimi më i ulët i miratimit në rajon.

Turqia

Procesi i anëtarësimit të Turqisë, i cili filloi në vitin 1999, ka qenë në ngecje që nga viti 2018.

Ndërsa Komisioni e quan vendin një “partner udhëheqës”, ai sqaroi në raportin e tij të fundit të progresit se kushtet për përparim në procesin e anëtarësimit nuk po përmbushen – përkatësisht, respektimi i shtetit të së drejtës, vlerave demokratike dhe të drejtave të njeriut, si dhe një zgjidhje për mosmarrëveshjen e vazhdueshme të sovranitetit midis grekëve dhe turqve qipriotë.

Vitin e kaluar, presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, u përpoq të lidhë miratimin e tij për anëtarësimin e Suedisë në NATO me procesin e pranimit të Turqisë në BE, përpara se të tërhiqej.

Ukrainë

Ukraina aplikoi për anëtarësim në BE më 28 shkurt 2022, katër ditë pasi u pushtua nga Rusia – duke rindezur përfundimisht agjendën e zgjerimit të bllokut.

BE-ja i dha Ukrainës statusin e kandidatit në qershor të atij viti dhe, në dhjetor 2023, liderët e BE-së ranë dakord të hapnin negociatat e pranimit.

Megjithatë, kjo është hera e parë që një komb në luftë kërkon të anëtarësohet në BE dhe nuk është e qartë nëse procesi do të jetë në gjendje të ecë përpara mes konfliktit të vazhdueshëm.

Marrë nga “Parliament Magazine EU”, përshtatur për Albanian Post 

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com