SHBA siguron marrëveshje për bazat e Filipineve për të ‘monitoruar’ Kinën

SHBA ka siguruar akses në katër baza ushtarake shtesë në Filipine – një pjesë kyçe e pasurive të paluajtshme që do të ofronin një ndenjëse përpara për të monitoruar kinezët në Detin e Kinës Jugore dhe rreth Tajvanit.

Me marrëveshjen, Uashingtoni ka ngushtuar hendekun në harkun e aleancave amerikane që shtrihen nga Koreja e Jugut dhe Japonia në veri deri tek Australia në jug.

Lidhja që mungonte kishin qenë Filipinet, të cilat kufizohen me dy nga pikat më të mëdha të mundshme të ndezjes – Tajvanin dhe Detin e Kinës Jugore.

Marrëveshja, e cila pjesërisht anulon largimin e SHBA-ve nga ish-kolonia e tyre më shumë se 30 vjet më parë, nuk është çështje e vogël.

“Nuk ka asnjë emergjencë në Detin e Kinës Jugore që nuk kërkon qasje në Filipine”, thotë Gregory B Poling, drejtor i programit të Azisë Juglindore në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare në Uashington.

“SHBA nuk po kërkon baza të përhershme. Bëhet fjalë për vende, jo baza”.

Shtetet e Bashkuara tashmë kishin akses të kufizuar në pesë vende sipas Marrëveshjes së Bashkëpunimit të Rritur të Mbrojtjes (EDCA) – shtesat e reja dhe aksesi i zgjeruar, sipas një deklarate nga Uashingtoni, “do të lejojnë mbështetje më të shpejtë për fatkeqësitë humanitare dhe të lidhura me klimën në Filipine”.

Deklarata erdhi pasi Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-ve, Lloyd Austin u takua me Presidentin Filipine Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr në Manila të enjten.

Shtetet e Bashkuara nuk kanë thënë se ku janë bazat e reja, por tre prej tyre mund të jenë në Luzon, një ishull në skajin verior të Filipineve, e vetmja pjesë e madhe e tokës afër Tajvanit – nëse nuk llogaritet Kina.

Kina kritikoi marrëveshjen, duke thënë se “veprimet e SHBA përshkallëzojnë tensionin rajonal dhe minojnë paqen dhe stabilitetin rajonal”.

“Shtetet e Bashkuara, për shkak të interesave të tyre personale dhe mentalitetit të lojës me shumën zero, vazhdojnë të rrisin pozicionin ushtarak në këtë rajon”, tha ambasada e saj në një deklaratë.

Harta e bazave

Këto ditë SHBA po kërkon akses në vendet ku mund të kryhen operacione “të lehta dhe fleksibël” që përfshijnë furnizime dhe mbikëqyrje sipas nevojës dhe kur është e nevojshme, në vend të bazave ku do të vendosen një numër i madh trupash.

Me fjalë të tjera, ky nuk është një rikthim në vitet 1980, kur Filipinet ishin shtëpia e 15 mijë trupave amerikane dhe dy nga bazat më të mëdha ushtarake amerikane në Azi, në Fushën Clark dhe Gjirin Subic aty pranë.

Filipinezët kohët e fundit kishin përmbysur diktaturën e urryer të Ferdinand Marcos dhe dërgimi i zotërinjve të vjetër kolonialë në shtëpi do të çimentonte më tej demokracinë dhe pavarësinë.

Lufta e Vietnamit kishte mbaruar prej kohësh, Lufta e Ftohtë po mbyllej dhe Kina ishte ende një e dobët ushtarake. Kështu, në vitin 1992, amerikanët shkuan në shtëpi – ose të paktën shumica prej tyre shkuan.

Shkoni përpara 30 vite të çuditshme dhe një tjetër Marcos është kthyer në Pallatin Malacañang.

Më e rëndësishmja, Kina nuk është më një e dobët ushtarake dhe po troket në derën e përparme të Filipineve. Manila ka parë – i tmerruar, por i pafuqishëm për të ndërhyrë – teksa Pekini ka nisur të rivizatojë hartën e Detit të Kinës Jugore, ose Detit të Filipineve Perëndimore, siç insiston Manila ta quajë atë.

Që nga viti 2014 Kina ka ndërtuar 10 baza ishujsh artificialë, duke përfshirë një në Mischief Reef, thellë brenda zonës ekskluzive ekonomike të Filipineve ose ZEE.

Deri atëherë, marrëdhëniet midis Manila-s dhe Pekinit kishin qenë pa probleme të mëdha, thotë Herman Kraft, një profesor i shkencave politike në Universitetin e Filipineve.

“Ne patëm një situatë të drejtpërdrejtë në Detin e Kinës Jugore. Por në vitin 2012 ata u përpoqën të merrnin kontrollin e Scarborough Shoal. Më pas në 2014 ata filluan ndërtimin e ishujve. Marrja e tokës nga Kina ndryshoi marrëdhëniet”.

“Ne kemi aftësi shumë të kufizuara kundër kërcënimit nga Kina”, tha ish-ambasadori i Filipineve në SHBA, Jose Cuisia Jr.

Ai shtoi se kinezët kanë thyer vazhdimisht premtimet për të mos militarizuar bazat e tyre të reja në Detin e Kinës Jugore.

Por këtë herë nuk do të ketë më mijëra marinarë dhe avionë amerikanë që do të mbushin sërish lagjet me drita të kuqe të qytetit Olongapo ose Anxhelos.

Historia e dhunës dhe abuzimit nga trupat amerikane në Filipine është ende një temë e ndjeshme. Rreth 15 mijë fëmijë kanë mbetur me nënat e tyre filipinase kur baballarët e tyre amerikanë shkuan në shtëpi.

“Ne kemi një histori të gjatë pabarazie në marrëdhëniet tona”, thotë Renato Reyes, sekretar i përgjithshëm i Aleancës së Re Patriotike, një grup i krahut të majtë.

“Filipinet janë detyruar të përballojnë kostot sociale. Ka një histori përdhunimi, abuzimi me fëmijët dhe mbetjet toksike”.

Kthimi i SHBA-ve në Filipine kundërshtohet fuqishëm nga grupet e majta të vendit.

Ndërsa nuk do të ketë aq trupa sa më parë, Uashingtoni tani po kërkon qasje në disa vende të reja, disa përballë Detit të Kinës Jugore, të tjera përballë veriut drejt Tajvanit. Raportet jozyrtare tregojnë për opsione në Cagayan, Zambales, Palawan dhe Isabela.

I pari përballet me Tajvanin, i dyti me brigjet e Scarborough dhe i treti me Ishujt Spratly. Çdo objekt i ri amerikan do të jetë brenda bazave ekzistuese të Filipineve. Trupat amerikane do të vijnë në grupe të vogla dhe me rotacion.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.