Rivendosja e territoreve në kufijtë e vitit 1991, kjo është fitore për Ukrainën – Intervistë ekskluzive me deputeten ukrainase Iryna Friz

Të gjithë u kapën në befasi nga agresioni rus i Ukrainës, në orët e para të errëta të 24 shkurtit 2022.

Por liderët politikë dhe politikanët, duhej të vepronin shpejt dhe të mos humbnin asnjë sekondë, duke vendosur se si do të vepronte vendi kundër Ushtrisë ruse dhe si do të dislokoheshin dhe do të mbanin pozicione Forcat ukrainase.

Një nga personat e përfshirë në vendimmarrje ishte edhe Iryna Friz, një deputete e opozitës, e cila ende sot është e përfshirë në mënyrë aktive në proceset e shumta që Kievi ka ndërmarrë për ta mbajtur Rusinë përgjegjëse për shumë krime lufte të kryera.

Në një intervistë ekskluzive për Albanian Post, Friz ka shpjeguar rolin e opozitës ukrainase gjatë këtij viti të parë të luftës dhe mbi të gjitha se cila do të jetë fitorja për popullin e Ukrainës.

Intervista e plotë:

Albanian Post: Si i kujtoni orët e para të agresionit rus në Ukrainë dhe çfarë ka ndryshuar deri më tani?

Në orën 07:30 Parlamenti u mblodh urgjentisht.

U morën vendime për gjendjen ushtarake dhe mobilizimin.

Pastaj ishte puna në zyrë, dhurimi i gjakut në pikën e pritjes, marrja e armëve dhe një botëkuptim i qartë – lufta ka ardhur.

Nuk pati diskutime apo debate nëse Putin do të sulmonte, por tashmë ishte një luftë në shkallë të gjerë. Si atëherë, ashtu edhe tani, ka vetëm një dëshirë – për të mposhtur armikun dhe për të çliruar Ukrainën.

Pas Bucha, Irpen, Izyum, Mariupol, Kherson, pas regjistrimit të krimeve të luftës kundër civilëve, përdhunimeve të grave dhe fëmijëve, torturave dhe vrasjeve masive të civilëve, dëbimit të fëmijëve dhe ndarjes nga prindërit e tyre, qëndrimi ndaj të gjithë rusëve ka ndryshuar.

Nëse më herët kishte paralajmërime, tani ka një dëshirë për të ndjekur penalisht dhe për t’i futur të gjithë kriminelët e këtij vendi në bankën e Gjykatës Ndërkombëtare siç ishte në Nurnberg me të njëjtët.

Më në fund e kuptuam – nuk ka “rusë të mirë”.

Populli i Rusisë mbështet reciprokisht gjenocidin. Pra, ata janë përgjegjës njësoj si elitat e tyre politike që organizuan këtë gjakderdhje.

Ata janë të gjithë përgjegjës për gjenocidin ndaj popullit ukrainas në shekullin e 21-të, për krimet kundër njerëzimit, për agresionin barbar kundër shtetit tonë.

Albanian Post: Cili është evolucioni i politikës në Ukrainë pas agresionit rus? Çfarë ka bërë opozita ukrainase në lidhje me çështjet kryesore të luftës?

Përpara agresionit, autoritetet për fat të keq nuk iu përgjigjën raporteve të inteligjencës perëndimore për gatishmërinë e Rusisë për të sulmuar Ukrainën. Jo për shkak të një çështjeje besimi. Por sepse dukej e pabesueshme dhe jo logjike.

Rusia ishte aq afër për integrimin ekonomik me Evropën. Shumë plane për projekte energjetike. Asnjë kërcënim ushtarak nga Ukraina që ishte zhytur në krizën e luftës në Donbas që nga viti 2014.

Kishte perspektiva të dobëta për anëtarësimin në NATO ose BE me status të pasigurt të ardhshëm të Krimesë dhe territoreve të okupuara të Donbasit.

E gjithë kjo dha pak arsye logjike për pushtimin. Përveç pushtimit në stilin e Hitlerit për të rivendosur Perandorinë në kontekstin territorial.

Vetëm territore, por jo mirëqenie për popullin.

Pra, për ata që ishin optimistë në marrëdhëniet me Rusinë, një agresion dukej i çuditshëm dhe akt vetëvrasës që do të shkatërrojë gjithçka që Rusia ka bërë që nga viti 1990. Megjithatë, shumë njerëz harruan një histori të gjatë të shtypjes së Ukrainës nga rusët.

Sot autoritetet ukrainase marrin një qëndrim rrënjësisht të ndryshëm. Që nga viti 2014, ne kemi pasur kohë për të përgatitur Forcat tona të Armatosura. Falë tyre dhe mbështetjes së partnerëve ne kemi rezistuar dhe kemi luftuar.

Sot, e gjithë politika e Ukrainës synon një gjë: të rivendosë integritetin territorial të Ukrainës dhe të vazhdojë të ndërtojë demokracinë.

Albanian Post: Çfarë ka bërë opozita ukrainase për çështjet kyçe të luftës?

Çdo vit që nga viti 2019 ne kërkuam një rritje të fondeve për Ushtrinë, sepse e kuptuam nivelin e kërcënimeve nga Rusia dhe ishim të sigurt që vetë Rusia nuk dëshiron të ndjekë marrëveshjet e Minskut.

Kishte shanse të mira që ata të fillonin procesin. Vetëm për të pushuar zjarrin.

Megjithatë, Rusia ishte e interesuar të mbyllte Ukrainën në krizë, të bënte të pamundur integrimin e Ukrainës në BE dhe NATO, të përdorte të gjitha burimet e saj financiare për projekte infrastrukturore dhe sociale.

Konflikti u jep atyre ushqim që populli rus të shikojë Ukrainën dhe të kuptojë se diktatura e Putinit është më e mirë se korrupsioni, varfëria dhe kleptokratët e Kremlinit.

Opozita ukrainase kërkoi të mos mbylleshin programet e ndërtimit të raketave, etj.. Ne theksuam nevojën e zgjerimit të partneritetit me vendet e NATO-s.

Sot opozita u përfshi në mënyrë aktive në punën humanitare në rajonet veçanërisht ato të çliruara, por u përballën me shkatërrime nga pushtuesit rusë.

Për shembull, unë jam përgjegjës në partinë tonë për rajonin e Kharkiv dhe ne ofrojmë punën e qendrës humanitare që furnizon vendasit me ushqim dhe pajisje. Ne gjithashtu mbështesim brigadat territoriale të AFU-së tonë rajonale me uniformë, pajisje mbrojtëse personale apo interner të lidhur me rrjetin Starlink.

Albanian Post: Një faktor kryesor në muajt e fundit ishte gjetja e provave për krimet ruse të luftës në qytete të ndryshme të Ukrainës. Çfarë është bërë në lidhje me këtë dhe cilat vende perëndimore ishin kyçe duke bashkëpunuar?

Ju e dini se ka një vendim politik të Parlamentit Evropian në lidhje me themelimin e Tribunalit Ndërkombëtar.

Deri më sot, agjencitë tona të zbatimit të ligjit kanë regjistruar më shumë se 50 mijë raste penale për krime lufte të kryera nga Ushtria ruse.

Është një makth dhe disa raste mund të krahasohen për brutalitetin e tyre me krimet e nazistëve në Luftën e Dytë Botërore dhe krimet serbe gjatë luftës në Ballkan.

Ne gjithashtu dokumentojmë krime të tjera ruse që shkelin ligjin ndërkombëtar, duke përfshirë dëbimin masiv të fëmijëve ukrainas.

Deri më sot, janë regjistruar më shumë se 16 mijë fëmijë që u zhvendosën me forcë në Rusi. Disa prej tyre përdoren në punë të rënda ilegale. Disa prej tyre u dërguan në kampe përqendrimi për riedukimin e atyre që janë patriotë të Ukrainës.

Fati i të tjerëve nuk dihet. Më duhet gjithashtu të kujtoj një rast të vrasjes brutale të të burgosurve ukrainas nga Azovstal, në Olenivka. Lista e neneve të së drejtës ndërkombëtare dhe rregullave të luftës që Rusia ka shkelur është tepër e gjerë. Dhe besoj se Rusia do të jetë përgjegjëse për to.

Albanian Post: Sanksionet kanë qenë një “armë” diplomatike, e përdorur gjerësisht gjatë kësaj lufte. A kanë dhënë sipas jush efektin e duhur? Çfarë mund të ishte bërë më mirë?

Është dhënë patjetër. Por a mund të jenë më të gjera dhe më të shtrënguara menjëherë? Ne ukrainasit besojmë se ato jo vetëm që munden, por duhej të ishin shumë më komplekse menjëherë pas ditës së fillimit të agresionit, më 24 shkurt 2022.

Sanksionet janë një lloj “këmishe force” për një “vend psikopat”.

Për më tepër, efekti i futjes së tyre nuk shfaqet në ditën e dytë, duhet kohë për të vërtetuar efektivitetin e tyre.

Bota demokratike u kthye në kohën e Lidhjes së Kombeve. Ishte mirë, ndërsa kërcënimet vinin nga diktatura e vogël që torturonte njerëzit e tyre.

Megjithatë, kur shfaqet një diktator i vërtetë i fuqishëm, i cili mohon ligjet ndërkombëtare, njerëzimin dhe të drejtat e njeriut, bota duket se nuk është gati për të përballuar sfidat dhe nuk ka instrumente për ta ndaluar menjëherë, për ta izoluar nga mbështetja e regjimeve të tjera autoritare.

Albanian Post: Një vit më pas, çfarë është fitorja për Kievin?

Fitorja jonë do të jetë në rivendosjen e sovranitetit dhe integritetit territorial në kufijtë e vitit 1991. Hyrja në NATO dhe dhënia e garancive për të ardhmen paqësore demokratike të vendit tonë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.