Pse mjekët e murtajës mbanin një maskë me sqep të shpendëve?

Në atë kohë, besohej se veshja (e cila nuk përfshinte vetëm maskën) mund të pastronte ajrin e helmuar.

E shkaktuar nga bakteret e transmetuara, nga pleshtat, kafshët e vogla (kryesisht minjtë), murtaja bubonike ishte një nga sëmundjet më të frikshme në botë.

Me simptoma që ngjanin me gripin, përfshirë ethe, dhimbje koke dhe të vjella, sëmundja evoluoi në inflamacion të nyjeve limfatike dhe, pa trajtim, shkaktoi vdekjen e 30 përqind deri 90 përqind të infektuarve në një periudhë prej dhjetë ditësh.

Por, pse mjekët e murtajës mbanin një maskë të sqepit të shpendëve?

Pandemia e murtajës bubonike që goditi Evropën, Azinë dhe Afrikën në shekullin 14-të dhe vrau 50 milionë njerëz (rreth një e treta e popullsisë evropiane në atë kohë) u bë e njohur si “Vdekja e Zezë”.

Në shekullin e 17-të, shpërthimet e reja të sëmundjes krijuan një imazh që u bë emblematik dhe që ende lidhet me murtajën: mjekët me një fustan që i mbulonte nga koka tek këmbët dhe një maskë me sqepin e një zogu.

Arsyeja pas veshjes së çuditshme (dhe pak të frikshme) është mungesa e njohurive shkencore në lidhje me shkaqet e sëmundjes.

Në atë kohë, teoria aktuale për përhapjen e sëmundjeve infektive ishte miazmatike. Formuluar nga mjeku anglez Thomas Sydenham dhe italiani Giovanni Maria Lancisi, teoria argumentoi se sëmundjet buronin nga miazmat, aromat e ndyra që vinin nga prishja e lëndës organike dhe ujit të kontaminuar.

Ato do të shkaktonin një çekuilibër në lëngjet e trupit të pacientit dhe besohej se parfumet e forta mund të mbrojnë nga murtaja.

Logjika prapa maskave ishte vetëm ajo: për të parandaluar që miazma të mos arrinte në hundën e mjekëve. E mbushur me terga, një kombinim i më shumë se 55 barishteve dhe erëzave të tjera që nga Greqia e lashtë shihej si një antidot për çdo helmim, ideja ishte se forma e sqepit do të siguronte kohë të mjaftueshme për të pastruar ajrin.

Personi përgjegjës për krijimin ishte mjeku Charles de Lorme, i cili u kujdes për mbretërinë franceze gjatë shekullit të 17-të, mes tyre Mbreti Louis i 13-të. Përveç maskës së çuditshme, pamja përbëhej nga një këmishë brenda pantallonave që lidhej me çizmet, një pallto e mbuluar me dylli aromatik, një kapelë dhe doreza të bëra nga lëkura e deleve dhe një shkop për të mbajtur të sëmurët jashtë.

Shekuj më vonë, u vërtetua se veshja shërbeu vetëm si kostum, veçanërisht në Itali, pamja ikonike u shfaq në shfaqjet e zhanrit “commedia dell’arte” dhe gjatë karnavalit. Teoria mikrobike, e konfirmuar në fund të shekullit 19-të dhe e pranuar deri më sot, vërtetoi se mikroorganizmat janë shkaktarët e vërtetë të sëmundjeve të panumërta, përfshirë murtajën bubonike.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.