Konflikti Tigray në Etiopi – përfshihet edhe shteti fqinj

Kur bombat filluan të binin në Afar, rajoni verilindor i Etiopisë, njerëzit u shpërndanë. Mes kaosit dhe panikut, familjet u shkatërruan.

Një baba i ri humbi dy nga fëmijët e tij. Një gjyshe duhej të linte pas dhëndrin e saj, i cili po lëngonte në shtrat nga një plagë plumbi në shpinë.

Një nënë 28-vjeçare as sot nuk e di nëse tre nga pesë fëmijët e saj janë gjallë apo të vdekur.

Të gjithë janë nomadë nga rajoni Afar. Ata janë të mbijetuarit e raundit final të luftës shkatërruese civile të vendit.

Në strehimoret e improvizuara, të ngritura rreth Afderës, qytet tregtar pranë një liqeni të kripur vullkanik, ata flasin për shtëpitë e shkatërruara nga bombardimet dhe fshatrat e grabitura.

Sipas autoriteteve të Afar-it më shumë se 300 mijë banorë janë larguar nga luftimet që nga janari.

Lëkundjet e luftës, për herë të parë, u ndjenë në Afarin Verior në fund të dhjetorit, kur breshëritë e armëve dhe predhave të artilerisë fluturuan përtej kufirit me Tigray, rajoni rebel që lufton qeverinë qendrore etiopiane.

Të dyja palët akuzuan tjetrin se qëlloi i pari.

Por, në janar, trupat e udhëhequra nga Fronti Çlirimtar i Popullit Tigray (TPLF) kryen inkursione të plota në rrethe të shumta Afar. Forcat e TPLF-së tani pushtojnë pesë prej tyre.

60-vjeçari Siraj Ali Laad, baba i 15 fëmijë nga tri gratë e tij, thotë se predhat e para ranë në qytetin e tij të lindjes, Berhale, në janar. Një nga gratë e tij është zhdukur.

Ai është i bindur se ajo u kap – dhe pesë nga fëmijët e tij janë “aty”, thotë ai, duke bërë me shenjë në drejtimin nga erdhi dy javë më parë.

“Të gjithë vraponin për të shpëtuar jetën e tyre”, thotë ai.

Udhëtim drejt Afdera-s

Udhëtimi i tij për në Afdera zgjati rreth 15 ditë. Gjithçka që kishte me vete ishin veç rrobat që mbante veshur.

Në vapën përvëluese të shkretëtirës, ai varej nga vullneti i mirë i të huajve për të mbijetuar.

Në një spital në Semera, kryeqyteti Afar, nga pacientët dëgjon tregime të ngjashme.

Mahdina Usman ka një plagë në gjoks. Një nga pesë fëmijët e saj ka një thyerje të këmbës, pasi një predhë goditi kampin e tyre buzë rrugës në fund të janarit, disa ditë pasi ata u detyruan të largoheshin nga shtëpia e tyre nga luftimet.

Në një shtrat tjetër, një 13-vjeçare shtrihet e strukur e vetme, me duar të mbuluara me fytyrën e saj. Një mjek thotë se nëna e saj u vra në sulm.

Në repartin e pediatrisë ka fëmijë të rrënuar nga djegiet, pas shpërthimeve që tronditën fshatrat e tyre.

I gjithë trupi dhe fytyra e 9-vjeçarit Tahir Dersa janë me flluska; këmba e vëllait të tij të madh është në mënyrë të ngjashme me dhëmbëza.

Babai i tyre thotë se ata po luanin kur, rreth një muaj më parë, një predhë goditi shtëpinë e familjes herët në mëngjes.

“Kjo ndodhi papritur pa asnjë paralajmërim”, thotë ai. U deshën më shumë se dy javë për të mbërritur në spital për trajtim.

Kirurgu Nuru Seid shpjegon se viktimat e para filluan të shtoheshin, pothuajse çdo ditë, rreth gjashtë javë më parë. Shumica kanë lëndime nga shpërthimi.

Për shkak se rrugët kryesore janë të bllokuara nga ushtarët, duhen disa ditë për të mbërritur në spital, kohë gjatë të cilës shumë prej pacientëve pësojnë komplikime të rrezikshme për jetën.

Disave u është dashur të kalojnë përmes Eritresë fqinje në veri për të arritur në spital, të cilit i mungojnë ilaçet kritike dhe objektet e kujdesit intensiv.

Ky episod i fundit nuk është i pari që tërheq Afarin, një nga rajonet më të varfra të Etiopisë, në konflikt, i cili në fillim dukej i largët.

Ajo që filloi si një luftë e përqendruar në Tigray – në të cilën ushtria pushtuese federale dhe aleatët e saj, veçanërisht trupat nga Eritrea, kryen krime të supozuara lufte – u shndërrua verën e kaluar duke përfshirë fqinjët e Tigray-t, Afar dhe Amhara.

TPLF, e cila dominonte qeverinë qendrore të Etiopisë përpara se kryeministri Abiy Ahmed të merrte detyrën në vitin 2018, thotë se forcat e saj marshuan në jug dhe në lindje, për të thyer atë që OKB e ka cilësuar një “bllokadë” de facto të Tigray-t nga qeveria e Abiy-t, e cila ka lënë miliona të uritur.

TPLF iu afrua kryeqytetit, Addis Abeba, në dhjetor të vitit të kaluar, por u tërhoq në Tigray përballë sulmeve me dron dhe mobilizimit popullor.

TPLF tha se masa ishte për të lejuar një “hapje vendimtare për paqen” dhe për të përshpejtuar shpërndarjen e ndihmës humanitare.

Që atëherë, ajo ka justifikuar inkursionet e saj në Afarin Verior, si hakmarrje ndaj agresionit në kufirin shtetëror, po ashtu edhe si një kundërpërgjigje ndaj vrasjeve të supozuara të Tigrayans në qytetin kufitar Abala.

Por sulmi në Afar ka hutuar disa vëzhgues.

“Është pak konfuze për ne”, thotë një zyrtar i qeverisë perëndimore.

TPLF ka pretenduar se forcat Eritreane, që shihen gjerësisht si prishëse të mundshme të çdo procesi paqeje, janë aktive në Afar, duke luftuar përkrah paraushtarakëve të Afarit.

Por, më 12 shkurt, ajo lëshoi një deklaratë, ku thoshte se luftimet në rajon kishin pushuar.

Banorët vendas e kundërshtojnë këtë.

“Ka luftime të vazhdueshme në katër fronte”, thotë Humed Ali Ibrahi, komandant i policisë në Afdera, i cili pretendon se forcat e tij po përgatisin një “plan strategjik për të çliruar tokën tonë nga pushtuesit”.

Ai dhe të tjerë, duke përfshirë ata që largohen nga zona e konfliktit, i përshkruajnë inkursionet si bastisje ndëshkuese dhe ankohen se nuk kanë armë për të luftuar. “Ne po mbrohemi me kallashnikovë”, thotë Humed. “Askush nuk po na mbështet”.

Në mënyrë të dukshme mungon Ushtria Federale e Etiopisë, e cila luftoi së bashku me forcat Afar në pjesët jugore të rajonit vitin e kaluar dhe ende ka një prani të dukshme në pjesë të saj.

Ahmed Kaloyta Qasnum, zëdhënës i qeverisë rajonale të Afarit, thotë se forcat ajrore etiopiane kanë kryer disa sulme ajrore në veri.

Një zëdhënës i qeverisë qendrore e minimizoi konfliktin, duke thënë se forcat e TPLF ishin tërhequr.

Kjo shkaktoi akuza se Abiy po injoronte Afar-in, duke e trajtuar atë si një shpërqendrim nga përpjekja e qeverisë së tij për të kaluar nga lufta dhe për të rindërtuar imazhin e vendit.

Moussa Adem, politikan i opozitës Afar, thotë se: “Zyrtarët e qeverisë (federale) vazhdojnë të thonë se nuk ka luftë në Afar. Kjo është në të njëjtën kohë kur qeveria rajonale thotë se më shumë se 300 mijë njerëz janë zhvendosur”.

Afar dhe Tigray janë rajone me histori të gjatë martesash, migrimi dhe tregtie.

Megjithëse disa politikanë të Afar-it kanë mbajtur anën e TPLF kundër Abiy-t – duke përfshirë një ish-president rajonal – të tjerët po mbështesin qeverinë e Afar-it, duke përforcuar një ndjenjë se kjo po bëhet një luftë midis dy grupeve etnike.

“Ne kemi një kauzë të drejtë, nuk e meritonim të sulmoheshim”, thotë Ali Holale, ish-rebel që vitin e kaluar komandonte disa mijëra policë dhe paraushtarakë në Afar.

Armiqësitë kanë bërë që perspektiva e bisedimeve të paqes kombëtare të duket më e largët.

“Ne besuam se po arrinim në një pikë ku njerëzit ishin të gatshëm të flisnin me njëri-tjetrin”, thotë një zyrtar perëndimor.

“Por ishte në atë moment (kur shpërtheu konflikti i Afari-t) që njerëzit, të cilët ishin të gatshëm të bisedonin me njëri-tjetrin, filluan të tërhiqen nga ajo ide”.

Në Afar, të rinjtë dhe të rejat janë të zemëruar nga gjakderdhja dhe thonë se duan të marrin armët. Usman Humo, fëmijët e të cilit u vranë muajin e kaluar, thotë se gjithçka që i nevojitet është një armë.

“Para kësaj, ata (TPLF) ishin vëllezërit tanë”, thotë ai. “Tani dua të hakmerrem”.

Si nisi konflikti?

Konflikti filloi më 4 nëntor, kur Kryeministri etiopian Abiy Ahmed urdhëroi një ofensivë ushtarake kundër forcave rajonale në Tigray.

Ai tha se e bëri këtë në përgjigje të një sulmi ndaj një baze ushtarake që strehonte trupat qeveritare atje.

Shkallëzimi erdhi pas disa muajsh grindje midis qeverisë së Abiy-it dhe drejtuesve të TPLF-së.

Pas sukseseve të hershme, duke përfshirë kapjen e kryeqytetit të Tigray, Mekelle, ushtria etiopiane e mbështetur nga trupat eritreane dhe forcat e Amhara-s u bllokuan në luftimet me rebelët e TPLF-së.

Në korrik forcat e Tigray-s morën Mekelle-n.

Të gjitha palët në konflikt janë akuzuar për kryerjen e vrasjeve masive dhe shkeljeve të të drejtave të njeriut.

Qeveria e Abiy-t në Addis Ababa ka refuzuar të negociojë me udhëheqësit e TPLF-së dhe e ka klasifikuar grupin si një organizatë terroriste.

TPLF-ja ka kërkuar që ata duhet të njihen si qeveria legjitime në Tigray para se të pranojnë çdo armëpushim.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.