“Izraeli mund të injorojë vendimin e Hagës, por mund të përdoret nga Gjykata Penale kundër Netanyahut”

“Të ndalohet” operacionin ushtarak në Rafah.
Të sigurohet që vendkalimi i cili lidh qytetin dhe Egjiptin të mbetet i hapur, në mënyrë që të garantohet transiti “në shkallë të gjerë” për ndihmën humanitare.

Dhe të lejohet hyrjen e komisioneve hetimore të Kombeve të Bashkuara në Gaza.

Kështu vendosi më 24 maj, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë.

Filippo Fontanelli, profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin e Edinburgut, ka shpjeguar për italianen Corriere della Sera, se çfarë pasojash mund të ketë vendimi i Gjykatës së Hagës.

Cili ishte procesi që ndoqi Gjykata për të marrë këtë vendim?

“Ky vendim është pjesë e procedurës në të cilën Gjykata do të duhet të konstatojë nëse Izraeli ka shkelur Konventën e Gjenocidit, me kërkesë të Afrikës së Jugut.

Rezultati i këtij gjyqi mund të arrijë pas disa vitesh, por Afrika e Jugut ka kërkuar disa herë, me përkeqësimin e situatës në Gaza, që Gjykata të tregojë masa urgjente për të parandaluar rrezikun që të ndodhin dëme të pakthyeshëm, duke e bërë të padobishëm vendimin.

Gjykata tashmë ka pranuar pjesërisht kërkesat e Afrikës së Jugut, duke urdhëruar në dy raste (26 janar dhe 28 mars) Izraelin të shmangë veprimet dhe krimet që mund të përbëjnë shkelje të Konventës së Gjenocidit dhe duke urdhëruar lejimin e aksesit në ndihma humanitare.

Megjithatë, deri më tani, Gjykata nuk e kishte pranuar kërkesën e Afrikës së Jugut për të urdhëruar Izraelin të ndalonte operacionet ushtarake në Rripin e Gazës, siç kishte bërë në mars 2022 ndaj Rusisë pas pushtimit të Ukrainës.

Ndërsa operacioni izraelit përparonte dhe sulmi në Rafah ishte i pashmangshëm, Afrika e Jugut paraqiti një kërkesë të re në Gjykatë për të frenuar veprimin e Izraelit.

Me vendimin e djeshëm, me shumicë të madhe (13 vota kundër 2), Gjykata në fakt urdhëroi Izraelin të ndërpresë operacionin në Rafah, pa e shtrirë këtë detyrim në të gjithë territorin e Rripit, siç kishte kërkuar Afrika e Jugut”.

Çfarë ndodh tani? A ka Gjykata fuqinë për të zbatuar vendimin e saj në praktikë?

“Izraeli mund të kundërshtojë korrektësinë e këtij vendimi dhe legjitimitetin e Gjykatës për ta miratuar atë.

Për më tepër, ndalimi i vazhdimit të operacionit në Rafah është i lidhur shprehimisht me rrezikun e krimeve që mund të shkatërrojnë të gjithë ose një pjesë të popullsisë palestineze të Gazës (një nga rrethanat që mund të kontribuojë në identifikimin e një gjenocidi).

Ky sqarim mund t’i sigurojë Izraelit levën për të vazhduar pushtimin e Rafahut, duke shmangur këto skenarë specifikë të shkatërrimit.

Me fjalë të tjera, Izraeli mund të kufizohet në respektimin e rreptë të ndalimit, duke modifikuar (me të vërtetë ose në mënyrë të veçantë) natyrën e ndërhyrjes së tij në Rafah, në vend që ta heqë dorë plotësisht.

Duhet mbajtur mend se Gjykata nxjerr vendime detyruese, shkeljen e të cilave mund të zbulojë, por nuk ka fuqinë ekzekutive për të zbatuar përputhshmërinë.

Prandaj Izraeli mund ta injorojë hapur këtë vendim, ose të ofrojë pajtueshmëri kozmetike, pa qenë në gjendje ta parandalojë vetë Gjykata (ose sistemi i Kombeve të Bashkuara)”.

Çfarë do të thotë ky vendim për Izraelin? Dhe cilët janë hapat e ardhshëm që mund të ndërmarrë Gjykata?

“Në deklaratat publike, Izraeli njoftoi se do të injoronte çdo urdhër nga Gjykata. Një zëdhënës i qeverisë, pak ditë më parë, kujtoi se “nuk ka asnjë fuqi në botë që do të jetë në gjendje ta pengojë Izraelin të mbrojë qytetarët e tij dhe të ndjekë Hamasin në Gaza”.

Këto deklarata synonin të dobësonin paraprakisht efektin e këtij prononcimi.

Deri më tani, duket se Izraeli i ka dhënë prioritet ekzekutimit të planeve të tij ushtarake, pa shumë shqetësime për të treguar respektimin e udhëzimeve të Gjykatës.

Në këtë rast, ka të ngjarë që fuqia e dukshme e urdhrit (për të “ndaluar” operacionet) do ta shtyjë Izraelin më tepër ta riinterpretojë atë sesa ta injorojë hapur.

Sjellja e shteteve të tjera, të cilat mund të distancohen nga Izraeli, mbetet për t’u vlerësuar, veçanërisht nëse duket se e shpërfill këtë urdhër.

Ecja e shpejtë midis këtij vendimi dhe vendimit të kësaj jave nga prokurori i Gjykatës Penale Ndërkombëtare për të lëshuar një urdhër arresti për Benjamin Netanyahu pasqyron një moment dramatik për Izraelin, gjithnjë e më i vetëm në ndjekjen e një plani ushtarak me atë që komuniteti ndërkombëtar e konsideron të paligjshëm”.

A mund të pasqyrohet ky vendim në procedimin kundër Netanyahut dhe ministrit të tij të Mbrojtjes, Yoav Gallant, që po zhvillohet në GJPN?

“Të dy proceset – ai para Gjykatës dhe ai që sapo ka filluar, i cili mund të sjellë Netanyahun dhe Gallant si të pandehur para Gjykatës Ndërkombëtare Penale – mund të ndikojnë njëri-tjetrin.

Gjykata Penale së shpejti do të duhet të vendosë nëse akuzat e propozuara nga prokurori, të cilat përfshijnë ato të shfarosjes, vdekjes nga uria dhe sulmit të civilëve në Gaza, janë të justifikuara në mënyrë të arsyeshme.

Vendimi i djeshëm nuk përcakton kryerjen e gjenocidit, por tregon një shqetësim të bazuar se disa krime lufte dhe krime kundër njerëzimit janë duke u zhvilluar: një shqetësim që e shtyn Gjykatën të ndërmarrë veprime për të parandaluar rrezikun e shkatërrimit të popullsisë së Rafahut.

Nga njëra anë, padyshim që prokurori do t’u vërë në dukje gjyqtarëve të Gjykatës Penale se ky vendim jo vetëm dëshmon vlefshmërinë minimale të akuzave të tij, por edhe korrektësinë thelbësore të tyre dhe do të kërkojë aktakuzën.

Nga ana tjetër, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë do të monitorojë me kujdes rrjedhën e procedurës penale.

Megjithëse Netanyahu dhe Gallant aktualisht nuk akuzohen për gjenocid nga zyra e prokurorit, krimet për të cilat ata akuzohen janë komponentë thelbësorë të krimit të gjenocidit.

Prandaj, në rastin e një aktakuze, Afrika e Jugut do ta ketë të lehtë të theksojë besueshmërinë e apelit të saj në lidhje me kryerjen e këtyre krimeve, të pamjaftueshme por të nevojshme për të krijuar rastin e gjenocidit”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.