Cilat janë vizat dhe pasaportat e arta dhe cilat vende i shpërndajnë

Marrja e të drejtës për të jetuar dhe punuar në një vend tjetër mund të jetë një proces i gjatë dhe i vështirë.

Por ky nuk është gjithmonë rasti për ata që kanë para për të shpenzuar.

Vizat e arta ofrojnë mundësinë për njerëzit e pasur që në thelb të ‘blejnë’ të drejtën e qëndrimit – ndonjëherë edhe pa pasur nevojë të jetojnë atje.

Dhe popullariteti i tyre në Bashkimin Evropian po rritet ndërsa njerëzit kërkojnë të largohen nga vendimet politike si Brexit që mund të kufizojnë të drejtat e tyre.

Me mjedisin e parregullt politik dhe social në SHBA, pritet të shtohen kërkesat për viza të arta nga amerikanët.

Në raportin e saj të fundit, firma e pasaportave Get Golden Visa parashikon se viti 2022 do të jetë “viti i tij më i ngarkuar”.

Pra, cilat janë saktësisht këto skema të vizave të arta dhe pse BE-ja ka ngritur pyetje në lidhje me sigurinë e tyre muajt e fundit?

Çfarë është një vizë e artë?

Skemat e qëndrimit me investime, të njohura ndryshe si ‘viza e artë’, u ofrojnë njerëzve mundësinë për të marrë një leje qëndrimi duke blerë një shtëpi atje ose duke bërë një investim ose donacion të madh.

Çdo aplikant duhet të jetë mbi moshën 18 vjeç, të ketë një dosje të pastër kriminale dhe të ketë fonde të mjaftueshme për të bërë investimin e kërkuar.

Ka edhe pasaporta të arta, të njohura zyrtarisht si shtetësi nga programet e investimeve, që u mundësojnë të huajve të marrin nënshtetësinë duke përdorur të njëjtat mjete.

Për vendet në BE, kjo do të thotë gjithashtu të kenë akses në shumë nga përfitimet e të qenit rezident i bllokut – duke përfshirë lëvizjen e lirë midis vendeve.

Më 9 mars të vitit të kaluar, seanca plenare e Strasburgut miratoi një raport iniciativë legjislative që kërkon nga Komisioni të rregullojë heqjen e të ashtuquajturave “pasaporta të arta” dhe rregullimin e “vizave të arta”.

Me 595 vota pro, 12 kundër dhe 74 abstenime, Asambleja Evropiane promovoi ndalimin e programeve të “shtetësisë në këmbim të investimit” (CBI, Shtetësia me investim) deri në vitin 2025 dhe vendosi kufizime më të rrepta për “rezidencën në këmbim të investimit”.

Pse BE-ja është kundër vizave dhe pasaportave të arta?

Komisioni Evropian u bëri thirrje vitin e kaluar qeverive të BE-së që të ndalojnë shitjen e shtetësisë për investitorët.

Megjithëse kjo është e ndryshme nga vizat e arta, të cilat ofrojnë qëndrim të përhershëm dhe jo shtetësi, thirrja erdhi si pjesë e një lëvizjeje për të goditur këtë industri të kombinuar shumëmiliardëshe.

Në vazhdën e luftës në Ukrainë, kishte shqetësime se këto skema mund të përbënin një rrezik sigurie.

Brukseli gjithashtu bëri thirrje që vendet të kontrollojnë dy herë nëse personat e sanksionuar për shkak të luftës mbanin një pasaportë të artë ose vizë që ata kishin lëshuar.

Në të kaluarën, BE-ja ka thënë gjithashtu se skemat e këtij lloji janë një rrezik për sigurinë, transparencën dhe vlerat që mbështesin projektin e Bashkimit Evropian.

Në tetor 2022, Komisioni Evropian i kërkoi Shqipërisë që të “përmbahet nga zhvillimi i një skeme të shtetësisë së investitorëve (pasaporta të arta)”.

“Një skemë e tillë “do të përbënte rreziqe në lidhje me sigurinë, pastrimin e parave, evazionin fiskal, financimin e terrorizmit, korrupsionin dhe infiltrimin nga krimi i organizuar dhe do të ishte e papajtueshme me normat e BE”, paralajmëronte Komisioni në një raport.

Kërcënimet vijnë edhe nga jashtë bllokut.

Gjithashtu në tetor, Komisioni Evropian propozoi një pezullim të marrëveshjes së Vanuatu-s për heqjen e vizave për shkak të rreziqeve të pasaportës së artë.

Kjo pasi skema u mundëson shtetasve të vendeve të treta të fitojnë nënshtetësinë e Vanuatu-s, e cila më pas u siguron atyre akses pa viza në vendet e zonës Shengen.

Cilat vende kanë hequr dorë nga skemat e tyre të vizave të arta?

Në shkurt 2022, qeveria e Mbretërisë së Bashkuar hoqi skemën e saj të artë të vizave që lejonte shtetasit e huaj të pasur të vendoseshin në vend në këmbim të marrjes së një pjese të pasurisë së tyre me vete.

Vendimi për t’i dhënë fund skemës erdhi si pjesë e një lëvizjeje për të shtypur paratë e pista nga Rusia.

Në shkurt 2023, Irlanda gjithashtu anuloi skemën e saj të artë të vizave – Programin e Investitorëve të Emigrantëve – i cili ofroi rezidencë irlandeze në këmbim të një dhurimi prej 500 mijë eurosh ose një investim vjetor trevjeçar prej 1 milion euro në vend.

Irlanda e kishte pezulluar tashmë skemën për qytetarët rusë në mars 2022 si pjesë e sanksioneve të vendosura ndaj vendit për pushtimin e Ukrainës.

Muajin pasardhës, Parlamenti Evropian paralajmëroi se programi ishte i prekshëm ndaj abuzimit me taksat.

Vendimi përfundimtar për të hequr skemën ishte rezultat i raporteve të ndryshme ndërkombëtare dhe rishikimeve të brendshme.

Në shkurt 2023, kryeministri i Portugalisë António Costa njoftoi se vendi po i jep fund vendbanimit të tij fitimprurës nga skema e investimeve për të trajtuar spekulimet e pronave dhe çmimeve të qirasë.

Deri më tani, të huajt mund të blinin një pronë ose të investonin një pjesë të pasurisë së tyre në vend – të njohura si investime të transferimit të kapitalit – në këmbim të rezidencës.

Midis janarit dhe gushtit 2022, programi solli pothuajse 398 milionë euro në vend, sipas agjencisë kombëtare të lajmeve të Portugalisë LUSA.

Për të mbajtur statusin e qëndrimit, njerëzit më parë duhej të qëndronin në Portugali vetëm për rreth shtatë ditë çdo vit.

Megjithatë, këto viza tani do të rinovohen vetëm për ata që përdorin pronën e tyre si vendbanim të përhershëm ose që japin me qira pronën e tyre afatgjatë.

Cilat vende të BE-së ofrojnë ende viza të arta dhe cilat janë kërkesat?

Ka vetëm disa vende që ende ofrojnë pasaporta të arta në BE. Një nga këto vende është Malta.

Këtu shuma minimale e investimit fillon nga 690 mijë euro dhe ofron shtetësi nga 12 deri në 36 muaj.

Megjithatë, shumë të tjerë ende ofrojnë skema të vizave të arta. Këtu janë disa shembuj se sa kushton saktësisht për të marrë qëndrim me investim në këto vende.

Spanja

Spanja nisi skemën e saj Lejeqëndrim me Rezidencë në vitin 2013.

Ajo gjithashtu u jep të huajve dhe familjeve të tyre që investojnë në prona në vend.

Për të fituar vizën e artë, e cila ju jep të drejtën për të jetuar, punuar dhe studiuar në Spanjë, kërkohet një investim prej 500 mijë eurosh në pasuri të paluajtshme.

Ndërsa kjo është dukshëm më e lartë se investimi minimal i Portugalisë, ka më pak kufizime se cilat prona mund të blini.

Viza mund të fitohet gjithashtu duke filluar disa lloje biznesi në Spanjë, duke mbajtur aksione të kompanive ose depozita bankare me një vlerë minimale prej 1 milion eurosh në institucionet financiare spanjolle, ose duke bërë një investim në bono qeveritare prej të paktën 2 milion euro.

Megjithatë, disa politikanë kanë bërë thirrje për t’i dhënë fund skemës.

Në shkurt 2023, partia politike e qendrës së majtë Más País regjistroi një projekt-ligj për të hequr ose ndryshuar në mënyrë drastike programin Lejeqëndrim me Rezidencë të Spanjës, duke thënë se ai ndikon në çmimet e banesave dhe nuk është i dobishëm për ekonominë.

Italia

Italia është një tjetër destinacion popullor për ata që kërkojnë të marrin qëndrim me investim.

E prezantuar në vitin 2017, viza e saj e artë u jep shtetasve jo-BE leje qëndrimi për dy vjet në këmbim të një investimi në Itali.

Investimi minimal këtu është 500 mijë euro i cili duhet të bëhet përmes një shteti të kufizuar italian.

Ata që kanë këto viza mund të përfshijnë edhe familjen e tyre në aplikim dhe të përfitojnë nga një regjim i veçantë tatimor.

Pasi ata që përdorin skemën të kenë jetuar në Itali për 10 vjet, ata mund të kenë të drejtë për shtetësi.

Greqia

Greqia ofron viza të arta, me një nga proceset më të shpejta për marrjen e rezidencës. Të huajt e kualifikuar mund të marrin një leje brenda 60 ditëve nga aplikimi.

Dikur kishte një nga pragjet më të ulëta për investim prej vetëm 250 mijë euro të shpenzuara për prona në vend.

Në shtator, autoritetet e ngritën këtë në 500 mijë euro për të rritur përballueshmërinë e pasurive të paluajtshme për vendasit.

Mbajtësve të vizave të arta nuk u kërkohet të qëndrojnë në Greqi për të mbajtur vizat e tyre.

Deri në fund të vitit 2021, vendi kishte parë 9 mijë e 500 aplikime për këto rezidenca nga skemat e investimeve, një nga shifrat më të larta në Evropë.

Qipro

“Shtetësia në këmbim të investimit” shpeshherë rrezikon të kthehet në një kalim për personazhet me të kaluar të errët, të cilët falë dokumentit të ri mund të lëvizin lirshëm dhe të bëjnë biznes në Bashkimin Evropian.

Gjithashtu për shkak se mbikëqyrja në sfondin e atyre që aplikojnë për shtetësi nuk duket shumë e rreptë: gjysma e 6 mijë e 779 pasaportave të arta të lëshuara nga Qiproja midis viteve 2007 dhe 2020, për shembull, u dhanë pa kontrolle adekuate.

“Është njësoj si të hapësh një tapet të kuq ndaj korrupsionit dhe pastrimit të parave”, tha relatorja e rezolutës parlamentare, liberalja holandeze Sophie in ‘t Veld.

Hyrja e këtyre figurave të diskutueshme në Union ka qenë prej kohësh një shkak për shqetësim në nivel institucional.

Në tetor 2020, Komisioni Evropian hapi një procedurë shkeljeje kundër dy shteteve ishullore mesdhetare.

Kjo, duke i akuzuar në thelb për shitjen e pasaportave të tyre, duke ua dhënë gjithashtu atyre njerëzve që nuk kanë lidhje të mirëfilltë me vendin.

Në të njëjtin muaj, Qipro njoftoi mbylljen e programit të saj.

Rusët dhe kinezët janë blerësit kryesorë

Më shumë se 45 për qind e shtetësive të dhëna me procedurat e CBI-së nga Qiproja dhe Malta kanë të bëjnë me rusët e pasur (të ndjekur nga kinezët dhe banorët e Lindjes së Mesme, të dyja me 15 për qind të shtetësive të dhëna).

Nga ana tjetër, investitorët kinezë shkëlqejnë në mesin e RBI-ve të pranuara me mbi 55 për qind të rezidencave të dhëna, me kulmin e Irlandës e cila midis 2012 dhe 2019 u dha më shumë se 90 për qind qytetarëve me kombësi kineze.

Vini re përjashtimin baltik: ndërsa qytetarët me origjinë ruse përbëjnë rreth 20 për qind të programeve të investimeve të RBI të lëshuara nga vendet e BE-së, në Letoni këto koncesione për qytetarët rusë janë rreth 75 për qind.

Tani për të gjithë rusët, Parlamenti i BE-së kërkon që të revokohen të drejtat e shtetësisë dhe qëndrimit të dhëna në bazë të këtyre programeve.

Fundi i programit

Deri më tani, shumë kanë përfituar nga mundësitë e ofruara.

Një studim i porositur nga Eurochamber vlerëson se më shumë se 130 mijë të huaj kanë marrë shtetësinë ose lejen e qëndrimit në BE falë kësaj lloj procedure ndërmjet viteve 2011 dhe 2019, ndërsa të ardhurat totale për shtetet që i kanë dhënë arrin në 21.4 miliardë euro.

Nëse Bashkimi Evropian në tërësi duhet të përballet me rreziqet që rrjedhin nga këto praktika, është e drejtë që përfiton të paktën në aspektin ekonomik.

Por mbi të gjitha, sipas eurodeputetëve, është e nevojshme t’i jepet fund çdo programi të dhënies së shtetësisë përmes investimeve deri në vitin 2025: paralajmërohen qeveritë që ende shpresojnë të fitojnë për çështjen e pasaportave.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com