Çfarë duhet të dimë për digën e shkatërruar “Nova Kakhovka”

Në orët e para të së martës, filluan të shfaqen pamjet e derdhjes së ujit nga diga strategjike e rëndësishme Nova Kakhovka në Ukrainën jugore.

Komanda ushtarake jugore e ushtrisë ukrainase tha se diga ishte hedhur në erë nga forcat ruse. Kryetari lokal i instaluar nga Rusia e ka quajtur atë një “akt terrorist”.

Diga Nova Kakhovka në lumin Dnieper shtrihet 30 kilometra në lindje të qytetit të Kherson.

Shkatërrimi i tij do të kishte një sërë pasojash të rëndësishme për zonën lokale – dhe për përpjekjet më të gjera të luftës të Ukrainës.

Shkatërrohet diga kritike e Ukrainës pranë Kherson-it, nisin evakuimet

Pse është e rëndësishme diga Nova Kakhovka?

Diga përshkon lumin e madh Dnieper të Ukrainës, duke mbajtur prapa një rezervuar të madh uji.

Vetë diga është 30 metra e lartë dhe qindra metra e gjerë. Është ndërtuar në vitin 1956 si pjesë e hidrocentralit Kakhovka.

Rezervuari që ai përmban përmban rreth 18 kilometra kub ujë, afërsisht të njëjtin vëllim si Liqeni i Madh i Kripur në Utah.

Shpërthimi i digës mund të shkaktojë që një mur me ujë të përmbysë vendbanimet poshtë saj, duke përfshirë Kherson-in, të cilin forcat ukrainase e rimorën në fund të vitit 2022.

Menjëherë pasi Ukraina akuzoi Rusinë për hedhjen në erë të digës, kreu i rajonit Kherson u kërkoi banorëve të evakuonin zonën duke paralajmëruar se “uji do të arrijë një nivel kritik në 5 orë”.

Uji nga rezervuari furnizon gadishullin e Krimesë në jug – i cili u aneksua nga Rusia në 2014 – si dhe centralin bërthamor të Zaporizhzhia – më i madhi në Evropë – në veri.

Ai gjithashtu ndihmon në fuqizimin e hidrocentralit Kakhovka. Shkatërrimi i digës do t’i shtonte problemet e vazhdueshme energjetike të Ukrainës, pasi Rusia kaloi javë më parë këtë vit duke synuar infrastrukturën jetike.

Ai gjithashtu ka të ngjarë të shkatërrojë sistemin e kanaleve që ujit pjesën më të madhe të Ukrainës jugore, duke përfshirë Krimenë.

A është kërcënuar më parë?

Që nga fillimi i luftës së Rusisë kundër Ukrainës, diga Nova Kakhovka është caktuar si një objektiv i mundshëm si për rëndësinë e saj strategjike, ashtu edhe për dëmin që do të shkaktonte shkatërrimi i saj.

Ajo u kap nga Rusia në fillim të pushtimit të Moskës në shkurt të vitit 2022 dhe është mbajtur prej saj që atëherë.

Në tetor, ndërsa Ukraina ishte në mes të rimarrjes së pjesëve të mëdha të Khersonit të pushtuar, presidenti Volodymyr Zelenskiy i kërkoi perëndimit të paralajmëronte Rusinë që të mos hidhte në erë digën.

Kjo, duke paralajmëruar se ajo do të përmbyste një zonë të madhe të Ukrainës jugore.

Asokohe, ai pretendoi se forcat ruse kishin vendosur eksploziv brenda digës.

Zelenskiy tha se “shkatërrimi i digës do të nënkuptonte një katastrofë në shkallë të gjerë” dhe e krahasoi një akt të tillë me përdorimin e armëve të shkatërrimit në masë.

Inteligjenca ushtarake e Ukrainës tha se “shkalla e fatkeqësisë ekologjike do të shkonte shumë përtej kufijve të Ukrainës dhe do të ndikonte në të gjithë rajonin e Detit të Zi”.

Në të njëjtën kohë, Rusia akuzoi Kievin se ka hedhur me raketa digën dhe planifikon ta shkatërrojë atë.

Pasi Ukraina rimori Kherson në nëntor, u shfaqën imazhe të disa dëmeve të konsiderueshme të digës.

Rusia kishte akuzuar Ukrainën për granatimin e digës në fushatën e saj për të rimarrë Kherson.

Çfarë ka ndodhur këtë vit?

Në maj, banorët e një fshati aty pranë raportuan për përmbytje të vazhdueshme për të cilat ata fajësuan pushtimin e Nova Kakhovka nga Rusia.

Duke folur për agjencinë e lajmeve Reuters, vendasit thanë se niveli i ujit kishte filluar të rritet në prill, ndonjëherë deri në 30 centimetra në ditë, dhe që atëherë kishte mbetur i rritur.

Zyrtarët ukrainas thanë se “rritja e nivelit të ujit të Dnieper, si rezultat i të cilit u përmbytën vendbanimet në rajonin e Zaporizhzhia-s, lidhet me pushtimin rus të digës Kakhovka”.

Por ata shtuan se nuk ishin në gjendje të thonë se çfarë saktësisht po bënin forcat ruse në digë, sepse ata nuk kishin akses vetë.

Një zyrtar rus i energjisë paralajmëroi gjithashtu në maj se diga rrezikonte të mbingarkohej nga nivelet rekord të ujit.

Marrë dhe përshtatur nga “Reuters” dhe “The Guardian” për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.