A po shkon Bosnjë dhe Hercegovina drejt një krize politike?

“Bosnja dhe Hercegovina po përballet me krizën e saj më të rëndë politike që nga përfundimi i konfliktit të armatosur ndërkombëtar në vend në vitin 1995”.

Kështu do e niste artikullin e saj “Al Jazeera”, për sa i përket situatës politike në të cilën ndodhet Bosnjë dhe Hercegovina.

Disa kanë frikë se mund të çojë në konflikt të armatosur -pak më shumë se 25 vjet pasi lufta atje përfundoi me nënshkrimin e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit.

Milorad Dodik, anëtari serb i presidencës trepalëshe të Bosnjës, njoftoi këtë muaj se njësia e drejtuar nga serbët e vendit, Republika Srpska, do të largohet nga institucionet kryesore shtetërore për të arritur autonomi të plotë brenda vendit, në kundërshtim me marrëveshjet e paqes të 1995-ës.

Dodik ka kërcënuar me shkëputjen e Republikës Srpska nga Bosnja për 15 vitet e fundit dhe deklaratat e tij të fundit kanë nxitur shqetësimet se një konflikt i armatosur mund të rindizet.

Si filloi kriza?

Kriza filloi në korrik kur Valentin Inzko – atëherë Përfaqësuesi i Lartë – ndaloi mohimin e gjenocidit dhe vendosi krimet e luftës, si dhe glorifikimin e kriminelëve të luftës.

Përfaqësuesit serbë u përgjigjën duke bojkotuar institucionet qendrore. Dodik që atëherë ka kërkuar të tërheqë ligjin, duke kërcënuar shkëputjen e Republikës Srpska.

Çfarë po ndodh tani?

Më parë këtë muaj, Dodik tha se Republika Srpska po tërhiqet nga tre institucione kryesore shtetërore: forcat e armatosura, organi i lartë gjyqësor dhe administrata tatimore.

Më 12 tetor, Dodik tha se agjencitë gjyqësore, të sigurisë dhe të inteligjencës boshnjake do të ndalohen të veprojnë në Republikën Srpska.

Në vend të kësaj, institucionet “vetëm serbe” do t’i zëvendësojnë këto organe në entitet deri në fund të nëntorit.

“Ne duam që autoritetet tona të kthehen tek parlamenti rajonal. Kjo nuk është asgjë radikale”, tha Dodik duke shtuar se, “kjo është për forcimin e pozitës së Republikës Srpska”.

Të mërkurën, asambleja e Republikës Srpska miratoi një ligj që krijon agjencinë e vet të prokurimit të barnave – e para nga agjencitë e saj të shpallura që operojnë veçmas nga ajo e nivelit shtetëror.

A është kjo një ndarje?

Dodik këmbëngul “kjo nuk është ndarje” dhe “nuk ka mundësi për luftë”. Por, ai u tha mediave më 14 tetor se shtatë vende të Bashkimit Evropian mbështesin shpërbërjen e Bosnjës, duke shtuar se “miqtë” i kanë premtuar ndihmë njësisë në rast të “Perëndimit ndërhyrja ushtarake”.

“Kjo është ndarje në të gjitha përveç emrit. Dhe ai po teston ujërat”, sipas shkencëtarit politik Jasmin Mujanoviç.

Pse është alarmante kjo?

Kur u pyet së fundmi nga një gazetar se si planifikon të dëbojë anëtarët e shërbimeve shtetërore – gjyqtarë, prokurorë, anëtarë të forcave të armatosura – nga territori i entitetit, Dodik iu referua viti 1992, “siç e bënë sllovenët”, duke iu referuar përdorimit të dhunës gjatë shpërbërjës së Jugosllavisë.

Emir Suljagiç, drejtor i Qendrës Përkujtimore të Srebrenicës, shkroi për “Anadolu Agency” të dielën se, “institucionet mono-etnike si ato që Dodik planifikon të rikrijojë”, ishin mjete për gjenocidin në vitet 1990.

“Policia, ushtria, shërbimet e inteligjencës dhe të sigurisë ishin në qendër të dhunës së organizuar dhe sistematike kundër joserbëve. Këto institucione e konsideronin ekzistencën e boshnjakëve një kërcënim ekzistencial”, shkroi Suljagiç.

“Nëse nuk arrijmë t’i frenojmë këto kërcënime, çmimi përfundimtar që do të paguajmë është një tjetër gjenocid i Srebrenicës”, theksoi ai.

Çfarë mund të bëhet?

“Partnerët që pranuan detyrën për të mbrojtur paqen 26 vjet më parë dhe kanë fuqinë për të ndërmarrë veprime duhet ta bëjnë këtë”, ishte përgjigja e Ismail Cidic, kreu i Qendrës së Avokimit Boshnjak për “Al Jazeera”.

Kritikët e panë deklaratën e përbashkët SHBA-BE të mërkurën si dërrmuese, pasi ajo u bëri thirrje “të gjitha palëve” të respektojnë institucionet shtetërore.

“Unë e kuptoj që për të dyja palët është gjithmonë një opsion i sigurt për çdo diplomat, por pasojat e një qasjeje të tillë janë të njohura nga vitet 1990”, tha Cidic.

Ky i fundit vijoi duke vënë theksin se, “nëse ata nuk janë të gatshëm të reagojnë për shkak të popullit të Bosnjës, ata duhet ta bëjnë këtë të paktën për shkak të liderëve në vendet e tyre”, kjo për faktin se, sipas tij, “ata nuk mund të përballojnë një tjetër krizë refugjatësh ose një konflikt të mbështetur nga Rusia, pranë kufijve të NATO-s”.

Mesazhi i tij ishte i qartë, “udhëheqësit politikë pro-boshnjakë dhe institucionet shtetërore duhet të përgatiten për skenarë të rrezikshëm”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.