Misteri se ku është pikturuar Mona Lisa është zgjidhur, pretendon gjeologia

Peizazhi pas Mona Lisas së Leonardo da Vincit ka ngjallur debate të pafundme, me disa historianë arti që sugjerojnë se pamja ishte imagjinare dhe e idealizuar, dhe të tjerë që pretendojnë lidhje të ndryshme me vendndodhje specifike italiane.

Tani një gjeologe dhe historiane e artit dhe Rilindjes beson se më në fund ka zgjidhur misterin në një nga pikturat më të famshme në botë. Ann Pizzorusso ka kombinuar dy fushat e saj të ekspertizës për të sugjeruar që Leonardo pikturoi disa tipare të dallueshme të Lecco-s, në brigjet e liqenit Como në rajonin e Lombardisë në Italinë veriore.

Pizzorusso ka krahasuar urën e Leonardo-s, vargmalin malor dhe liqenin në Mona Lisa me urën Azzone Visconti të Lecco-s të shekullit të XIV-të, Alpet jugperëndimore me pamje nga zona dhe liqenin Garlate, të cilin Leonardo dihet se e ka vizituar 500 vjet më parë.

Ngjashmëritë janë të pamohueshme, tha ajo. “Jam shumë e emocionuar për këtë. Unë me të vërtetë e ndjej se është një vrapim drejt të vërtetës”.

Teoritë e mëparshme kanë përfshirë një pretendim të vitit 2011 se një urë dhe një rrugë në Mona Lisa i përkasin Bobbio-s, një qytet i vogël në Italinë veriore, dhe një gjetje të vitit 2023 se Leonardo kishte pikturuar një urë në provincën e Arezzo.

Por fokusimi në urë, tha ajo, nuk ishte i mjaftueshëm. “Ura me hark ishte e përhapur në të gjithë Italinë dhe Evropën dhe shumë prej tyre dukeshin shumë të ngjashme. Është e pamundur të identifikohet një vendndodhje e saktë vetëm nga një urë. Të gjithë flasin për urën dhe askush nuk flet për gjeologjinë.

“Gjeologët nuk shikojnë pikturat dhe historianët e artit nuk shikojnë gjeologjinë,” shtoi ajo. “Historianët e artit thanë se Leonardo përdorte gjithmonë imagjinatën e tij, por ju mund t’ia jepni këtë fotografi çdo gjeologu në botë dhe ata do të thonë atë që po them unë për Lecco-n. Edhe një jo gjeolog tani mund të shohë ngjashmëritë”.

Ajo vuri në dukje se shkëmbinjtë në Lecco janë gurë gëlqerorë dhe se Leonardo i përshkroi shkëmbinjtë e tij në një ngjyrë gri-të bardhë – “që është e përsosur, sepse ky është lloji i shkëmbit që është atje”. Ajo shtoi se, ndryshe nga Lecco, as Bobbio dhe as Arezzo nuk kanë një liqen: “Pra, ne kemi prova vërtet të përsosura në Lecco”.

Hulumtimi i saj i mëparshëm për Leonardo ka përfshirë studimin e të dy versioneve të Virgjëreshës së Shkëmbinjve – atë në Louvre në Paris dhe kopjen në Galerinë Kombëtare në Londër. Deri në vitin 2010, Galeria Kombëtare besonte se ajo që kishte ishte kryesisht punë e asistentëve, por, pasi e restauroi, deklaroi të mundur që Leonardo ta pikturonte vetë të gjithë pikturën.

Analiza e Pizzorusso-s për vegjetacionin dhe gjeologjinë në peizazhin rreth figurave qendrore ringjalli debatin. Ajo përfundoi: “Botanika në versionin e Louvre është perfekte, duke treguar bimë që do të kishin lulëzuar në një shpellë të lagësht dhe të errët. Por bimët në versionin e Londrës janë të pasakta. Disa nuk ekzistojnë në natyrë.”

Ajo vuri në dukje se Leonardo gjithmonë u kishte lënë përshtypje studentëve të tij rëndësinë e përshkrimit të saktë të natyrës. Për kërkimin e saj të fundit në Mona Lisa, ajo vizitoi Lecco-n, duke gjurmuar gjurmët e Leonardos: “Ne e dimë nga fletoret e tij se ai kaloi shumë kohë duke eksploruar zonën e Lecco-s dhe territorin më në veri.”

Michael Daley, drejtor i vëzhguesit ArtWatch UK, tha për gjetjet e Pizzorusso: “Për shkak se ajo ka njohuri shkencore të sinqerta, kur vëren gjëra te Leonardo – artisti më shkencor ndonjëherë – ato janë të rëndësishme.

“Të gjithë historianët e artit spekulojnë se ku është pikturuar Mona Lisa. Kushdo që sheh një urë mendon se ishte aty. Por Pizzorusso e ka përcaktuar me forcë vendndodhjen me prova të pranisë së Leonardos në zonë, gjeologjinë e tij dhe, natyrisht, një urë.

Jacques Franck, një ish-konsulent i Leonardo-s në Louvre, tha: “Nuk dyshoj për asnjë sekondë se Pizzorusso ka të drejtë në teorinë e saj, duke pasur parasysh njohuritë e saj të përsosura për gjeologjinë e vendit italian – dhe më saktë për vendet ku Leonardo udhëtoi gjatë jetës së tij, gjë që mund të korrespondonte me peizazhin malor në Mona Lisa”.

Këtë fundjavë Pizzorusso do të prezantojë provat e saj në një konferencë gjeologjie në Lecco.

“Unë jam në fakt euforike për këto gjetje – dhe ekziston një mundësi pothuajse e sigurt që Leonardo të pikturoi [peizazhin] nga vendi i saktë ku po mbajmë konferencën tonë,” tha ajo.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.