Vendet perëndimore të frikësuara se Kina dhe Rusia do të shfrytëzojnë tensionet rajonale për Arktikun

Vendet perëndimore janë të shqetësuara se Kina dhe Rusia mund të përpiqen të shfrytëzojnë tensionet në rritje për të rritur ndikimin e tyre mbi Arktikun dhe burimet e tij të bollshme natyrore.

Në një seri intervistash me të përditshmen ekonomike “Financial Times”, politikëbërësit e lartë perëndimorë shprehën frikën se epoka e përjashtimit të Arktikut – kur rajoni polar ishte i izoluar nga tensionet diku tjetër – kishte përfunduar.

Shtatë anëtarët perëndimorë të Këshillit të Arktikut, organi kryesor rajonal, ndaluan bashkëpunimin me Rusinë për gjithçka, nga mbrojtja e mjedisit deri te diskutimi i të drejtave të njerëzve indigjenë pas pushtimit të saj në shkallë të plotë të Ukrainës vitin e kaluar.

“Nuk mund të jetë biznes si zakonisht”, tha Jonas Gahr Store, kryeministër i Norvegjisë, i cili mori përsipër kryesimin e Këshillit Arktik nga Rusia muajin e kaluar.

Ministri i Jashtëm finlandez, Pekka Haavisto, tha se ishte i shqetësuar se ngërçi që rezulton mund të krijojë “një Arktik pa rregulla, ose një zonë Arktike pa qëllime të përbashkëta për ndryshimin e klimës”.

Në fund të mandatit të tij si kryetar i komitetit të zyrtarëve të lartë të Këshillit Arktik në maj, Nikolai Korchunov i Rusisë tha se Moska mund të tërhiqej nga organizata nëse nuk ftohet të marrë pjesë në ngjarje gjatë presidencës norvegjeze.

“Të mos ftosh përfaqësuesit e Rusisë në ngjarjet e Këshillit Arktik do të nënkuptonte shkelje të të drejtave të saj si vend anëtar dhe në këtë rast vështirë se do të ishte e mundur që vendi ynë të vazhdojë të marrë pjesë në aktivitetet e kësaj organizate”, tha Korchunov në një intervistë me agjencinë shtetërore të lajmeve “Tass”.

Ai tha se në dritën e “rolit dobësues” të këshillit, për të cilin ai fajësoi anëtarët perëndimorë, Rusia po u afrohej vendeve dhe organizatave të tjera dhe “tashmë po zhvillonte një dialog aktiv mbi agjendën e Arktikut” me ta.

Marrëdhëniet e Rusisë me Kinën mbi Arktikun kanë qenë tradicionalisht të tensionuara.

Por që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, kjo duket se po ndryshon.

Gjatë një vizite të udhëheqësit kinez Xi Jinping në Moskë në mars, të dy palët njoftuan krijimin e një trupi të përbashkët pune për zhvillimin e Rrugës së Detit të Veriut, një rrugë detare dhe projektin kryesor të zhvillimit të Arktikut të Rusisë.

Anëtarët e Këshillit të Arktikut ishin përpjekur të mbanin fërkimet gjeopolitike jashtë rajonit, shpesh duke përdorur sloganin “veri i lartë, tensione të ulëta” për të nënvizuar se si çështjet rreth mjedisit, transportit detar dhe shfrytëzimit të mineraleve në zonën polare mund të zgjidheshin vetëm bashkërisht.

Por Rusia vitet e fundit ka rritur ndjeshëm praninë e saj ushtarake në Arktik, duke bërë që të tjerët si Danimarka dhe Norvegjia të përgjigjen duke ndërtuar instalime të reja mbrojtëse në veriun e lartë.

Kina, e cila është një nga disa vende jo-arktike me status vëzhgues në Këshillin Arktik, nisi planet për një “Rrugë Polare të Mëndafshit” në vitin 2018 dhe është përpjekur vazhdimisht të rrisë ndikimin e saj në atë që është një nga kufijtë e fundit për eksplorim në planeti.

Përpjekjet e kompanive shtetërore kineze për të ndërtuar aeroporte në Greenland, një pjesë autonome e Danimarkës, u ndaluan në vitin 2019 pasi SHBA i kërkoi Kopenhagës të kundërshtonte planet.

Mette Frederiksen, kryeministrja daneze, e cila do të vizitojë Greenland javën e ardhshme pas takimit me presidentin amerikan, Joe Biden, në Shtëpinë e Bardhë, tha se “le të mos jemi naivë”.

“Ne nuk mund të jemi naivë për Ukrainën dhe nuk mund të jemi naivë për rajonin e Arktikut”.

Haavisto tha se ishte i shqetësuar se përjashtimi i Arktikut kishte mbaruar.

Norvegjia po lufton për të mbajtur Këshillin Arktik duke bërë sa më shumë që mundet me anëtarët e tjerë – SHBA, Kanada, Finlandë, Suedi, Danimarkë, Islandë – duke e mbajtur Rusinë në të ftohtë.

Por diplomatët pranojnë se përjashtimi de fakto i Rusisë nga këshilli krijon një “dilemë të qartë”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.