Vdekja e azilkërkuesit ujgur shton presionin ndaj Tajlandës

Vdekja e një azilkërkuesi 49-vjeçar ujgur në Tajlandë ka nxitur lutjet e grupeve të të drejtave për të gjetur një zgjidhje njerëzore për gjendjen e vështirë të rreth 50 burrave ujgurë që janë ndaluar për nëntë vjet.

Aziz Abdullah vdiq pasi u rrëzua në Qendrën e Paraburgimit të Emigracionit në Bangkok ku po mbahej.

Ai ishte pjesë e një vale prej më shumë se 350 azilkërkuesish ujgurë që u larguan nga Xinjiang në Kinën perëndimore në vitin 2013 dhe u arrestuan në Tajlandë.

Kina është akuzuar për kryerjen e krimeve kundër njerëzimit kundër myslimanëve ujgurë dhe pakicave të tjera në Xinjiang, ku grupet e të drejtave të njeriut besojnë se më shumë se një milion njerëz janë mbajtur në një rrjet të gjerë kampesh ndalimi vitet e fundit. Pekini, i cili i quan ato “kampe riedukimi”, mohon të gjitha akuzat për abuzim.

Aziz Abdullah ka qenë fermer në një pjesë të largët të Xinjiang-ut jugperëndimor dhe mbërriti në Tajlandë me gruan e tij shtatzënë, vëllain e tij dhe shtatë fëmijët diku nga fundi i vitit 2013.

Aktivistët që kanë qenë në kontakt me të burgosurit në Qendrën e Paraburgimit të Imigracionit thonë se ai ishte i sëmurë rëndë për më shumë se tre javë, por autoritetet tajlandeze kishin refuzuar ta dërgonin në spital derisa u rrëzua.

“Ai kollitej dhe villte gjak – nuk mund të hante”, thotë Polat Sayim, drejtor me qendër në Australi i Qendrës së Refugjatëve të Kongresit Botëror Ujgur.

“Një mjek në IDC e ekzaminoi dhe tha se nuk ishte një sëmundje e vërtetë, se gjendja e tij ishte normale”.

Ai më në fund u dërgua në spital pas rrëzimit të tij, por u shpall i vdekur menjëherë më pas. Certifikata e vdekjes e lëshuar nga spitali specifikon një infeksion në mushkëri si shkak të vdekjes.

Aktivistët thonë se grupi i tij po përpiqej të arrinte në Malajzi dhe përfundimisht në Turqi, kur ata u kapën në Tajlandën jugore.

Në atë kohë, shumica e ujgurëve pretendonin se ishin turq për të shmangur riatdhesimin në Kinë dhe Turqia u jepte disa prej tyre shtetësinë. Në fillim të korrikut 2015, autoritetet tajlandeze lejuan që 173 prej tyre, duke përfshirë gruan dhe fëmijët e Aziz Abdullahut, të dërgoheshin në Turqi.

Megjithatë, Kina e kundërshtoi me forcë këtë, duke akuzuar Turqinë për ndërhyrje në një çështje dypalëshe dhe për “përfshirje në aktivitetet e imigracionit të paligjshëm”.

Qeveria tajlandeze kishte lejuar gjithashtu zyrtarët e ambasadës kineze që të vizitonin dhe vlerësonin azilkërkuesit, dhe më 8 korrik 2015, në kundërshtim me lutjet e agjencisë së OKB-së për refugjatët UNHCR dhe disa qeverive, Tajlanda riatdhesoi me forcë të paktën 109 burra ujgurë, duke i futur ata në një avion, të lidhur me pranga dhe me kapuç.

Personat përfshinin vëllain e Aziz Abdullahut.

Ata u përshkruan nga media shtetërore kineze si anëtarë të bandave të kontrabandës me njerëz, me disa të akuzuar për përfshirje në terrorizëm. Nuk ka asnjë informacion për fatin e burrave pas mbërritjes së tyre në Kinë.

Qeveria tajlandeze mbrojti vendimin e saj, duke thënë se kinezët kishin kërkuar që të gjithë ujgurët të riatdhesoheshin, por se kishte dërguar vetëm disa.

Gjashtë javë më vonë, një bombë e fuqishme shpërtheu në një faltore në qendër të Bangkokut, e cila ishte e njohur për vizitorët kinezë, duke vrarë 20 dhe duke plagosur shumë të tjerë. Qeveria tajlandeze këmbënguli se ishte pasojë e rivalitetit midis grupeve të kontrabandës me njerëz, por provat që dolën më pas treguan grupet militante ujgure si autorët e mundshëm.

Dy burra ujgurë u arrestuan dhe u akuzuan për bombardimin, megjithëse njëri prej tyre, i cili këmbëngul se është i pafajshëm, mund të ketë qenë thjesht një azilkërkues tjetër, i kapur kur policia tajlandeze bastisi një shtëpi që mendohet se ishte përdorur nga prodhuesit e bombave.

Gjyqi i tyre është shtyrë vazhdimisht, më shumë se tetë vjet pasi u arrestuan; Autoritetet tajlandeze duket se nuk po nguten për ta përfunduar atë dhe dy burrat po lëngojnë në paraburgim.

Deri vitin e kaluar, rreth 50 të burgosur ujgurë të mbetur mbaheshin në qendra paraburgimi në pjesë të ndryshme të Tajlandës, por pasi tre prej tyre arritën të arratiseshin, të gjithë u transferuan në Qendrën e Mbajtjes së Emigracionit në Bangkok.

Kushtet janë të këqija, thonë aktivistët që përpiqen t’i ndihmojnë, dhe ujgurët mbahen të ndarë nga njëri-tjetri, pothuajse pa asnjë kontakt me botën e jashtme.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.