Turqia është dhimbja e kokës që i duhet NATO-s

Turqia mund ta ketë lejuar më në fund Finlandën në NATO, por ajo nuk është duke lëvizur – ende – për Suedinë.

Dhe NATO duhet vetëm të jetojë me këtë.

Bllokada e palëkundur është e fundit në një varg veprimesh turke që i kanë lënë aleatët e aleancës ushtarake të ankohen.

Në vitin 2017, Turqia vendosi në mënyrë të diskutueshme të blejë një sistem raketor rus.

Ajo ka sulmuar në mënyrë të përsëritur të njëjtën milici kurde që SHBA kishte mbështetur në Siri.

Dhe sot e kësaj dite, udhëheqësi i Turqisë, Recep Tayyip Erdogan, ende bisedon rregullisht me Vladimir Putin.

Dhe, deri të enjten e javës së kaluar, Turqia e kishte bllokuar gjithashtu Finlandën që të bashkohej me aleancën për muaj të tërë, edhe pse lufta shpërtheu aty pranë.

Në një lëvizje simbolike, Shtëpia e Bardhë nuk i ftoi zyrtarët turq në Samitin e saj për Demokraci.

Dhe disa vëzhgues po pyesin hapur se si Turqia, një anëtare e NATO-s që nga viti 1952, përshtatet edhe në klubin e mbrojtjes perëndimore.

Megjithatë, zyrtarët dhe aleatët e NATO-s nuk kanë shfaqur asnjë dëshirë për të përfshirë këtë çështje.

Ata këmbëngulin se NATO-ja dhe Turqia janë të mbyllura në një martesë të komoditetit të ndërsjellë – dhe aleatët, siç kanë bërë prej vitesh, vetëm duhet të kuptojnë se si ta bëjnë atë të funksionojë.

Turqia, theksojnë ata, sjell në tryezë ushtrinë e dytë më të madhe të NATO-s.

Ajo kontribuon në mënyrë aktive në misionet dhe operacionet e aleancës – jo një gjë e sigurt për të gjithë anëtarët.

Dhe në mënyrë kritike, ajo qëndron në pronat e paluajtshme gjeopolitike midis Detit të Zi dhe Mesdheut, duke kontrolluar se kush kalon.

Lidhjet ruse të Turqisë madje mund ta bëjnë atë një bashkëbisedues të dobishëm në bisedimet e mundshme të paqes me Ukrainën.

“Turqia është një aleat i rëndësishëm i NATO-s – dhe për shumë arsye”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg për “POLITICO”.

“Ata kanë mbyllur ngushticën e Bosforit për anijet detare, gjë që ka reduktuar aftësitë e Rusisë për të përforcuar praninë e tyre në Detin e Zi dhe rreth Krimesë”.

NATO, me fjalë të tjera, ka nevojë për Turqinë.

Dhe ajo është e gatshme të bëjë kompromise.

Dhe Turqia, nga ana e saj, gjithashtu dëshiron të qëndrojë në aleancë.

Ajo ka nevojë për garancitë mbrojtëse të NATO-s pasi vendi shikon kërcënimet nga vende të tilla si Irani dhe madje edhe Rusia.

“Turqia ofron një jastëk sigurie për NATO-n”, tha Sinan Ulgen, një bashkëpunëtor i lartë në Carnegie Europe.

“Dhe patjetër, NATO i ofron Turqisë një ombrellë sigurie”.

Një diplomat evropian ishte edhe më i hapur.

Akti balancues i Ankarasë

Politika e jashtme e Turqisë e veçon atë nga shumica e aleatëve të NATO-s.

Vendi ka dënuar pushtimin e Rusisë dhe ka ofruar ndihmë për Ukrainën, por gjithashtu po refuzon të sanksionojë industritë që nxisin luftën e Moskës.

Dhe që nga fillimi i luftës, Erdogan është takuar personalisht me Putinin disa herë – përveç bisedave të tyre të rregullta telefonike.

Ai madje akuzoi Perëndimin se po provokon Rusinë.

“Vendi ka adoptuar një qasje të balancimit të gjithçkaje në mënyrë kaq pragmatike për të maksimizuar interesat e veta” tha një tjetër diplomat i lartë evropian, i cili, si diplomatët e tjerë, foli në kushte anonimiteti për të diskutuar dinamikat e brendshme të aleancës.

Zyrtarët turq, megjithatë, e shohin vendin e tyre si një lehtësues.

Sipas këndvështrimit të tyre, Turqia është një aleat i NATO-s që mund të marrë përsipër rolet e ndërtimit të urave që kryeqytetet perëndimore përpiqen të përmbushin.

Gambiti i Suedisë

Finlanda dhe Suedia aplikuan së bashku për anëtarësim në NATO në maj 2022.

Por Ankaraja ngriti shqetësime për mbështetjen e vendeve për grupet kurde dhe kufizimet e eksportit të armëve.

Në qershor, të tria shtetet nënshkruan një marrëveshje që angazhon Finlandën dhe Suedinë të forcojnë ligjet e tyre kundër terrorizmit, të adresojnë kërkesat turke për ekstradim për të dyshuarit për terrorizëm dhe të shtypin Partinë e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), një grup militant që ka luftuar autoritetet turke.

Por ndërsa muajt kaluan dhe zyrtarët e NATO-s filluan të këmbëngulnin se të dy vendet kishin arritur përfundimin e marrëveshjes, Turqia nuk u tërhoq – duke argumentuar se përparimi ishte i pamjaftueshëm.

Ekspertët thonë se vonesa është pjesërisht e lidhur me politikën e brendshme — Turqia do të mbajë zgjedhje në maj dhe tensionet me Stokholmin u përshkallëzuan pas djegies së Kuranit në një protestë në fillim të këtij viti.

Turqia gjithashtu, shtuan ata, ka të ngjarë të përpiqet të shtrëngojë Shtetet e Bashkuara për çështje si bllokimi i eksportit të avionëve F-16.

Në fillim të këtij muaji, Erdogan më në fund tha se vendi i tij do të ecë përpara me ratifikimin e Finlandës – duke lënë pas Suedinë, të paktën tani për tani.

Ka spekulime të përhapura brenda NATO-s se parlamenti turk mund të nënshkruajë ofertën e Suedisë pas zgjedhjeve të vendit.

Ankaraja, thonë zyrtarët dhe ekspertët perëndimorë, nuk ka interes të zvarritet përgjithmonë.

Dhe Hungaria – e cila në mënyrë të ngjashme ende nuk e ka miratuar anëtarësimin suedez – nuk ka gjasa të bllokojë anëtarësimin më vete.

Në publik, zyrtarët e NATO-s kishin theksuar për muaj të tërë se Turqia ka shqetësime legjitime, por se Suedia dhe Finlanda kanë bërë pjesën e tyre dhe meritojnë miratimin.

Megjithatë, privatisht, disa zyrtarë janë shprehur të mërzitur – dhe jo vetëm për udhëheqjen turke.

Marrë nga “Politico”, përshtatur për Albanian Post 

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.