Si ndryshon truri juaj kur mësoni një gjuhë?

Zgjedhja e një gjuhe të re – në çdo moshë – krijon rrugë të reja që gjithashtu mund t’ju bëjnë një person më të mirë dhe madje mund të ndihmojnë në shmangien e demencës.

Nëse keni mësuar ndonjëherë një gjuhë të re – ose e keni provuar – e dini se sa e vështirë mund të jetë. Gjuhët amtare duken pothuajse të ndërtuara.

Ne i thithim ato natyrshëm kur jemi shumë të rinj. Por mësimi i një gjuhe të re, veçanërisht pas fëmijërisë së hershme, mund të jetë një detyrë e madhe, e ngarkuar nga lista të gjata fjalorësh për të mësuar përmendësh, raste komplekse dhe kohë të vështira për t’u zotëruar.

Sigurisht që ia vlen përpjekja, dhe në botën e sotme, mësimi i një gjuhe të re mund të ndryshojë jetën tuaj, por, jo vetëm. Edhe truri juaj mund të ndryshoj.

Rrugët alternative

Të mësosh gjithçka ndryshon trurin tënd. Por, mësimi i një gjuhe, e bën atë me shpejtësi të lartë. John Grundy, një neuroshkencëtar në Universitetin Shtetëror të Iowa-s, i specializuar në dygjuhësinë dhe trurin, shpjegon se mësimi i një gjuhe të re, shkakton neuroplasticitet të gjerë në tru. Me fjalë të tjera, kur mësoni një gjuhë të re, truri juaj riorganizohet, krijohen lidhje të reja dhe formohen rrugë të reja.

Grundy dhe ekipi i tij, kanë zhvilluar diçka që quhet modeli dygjuhësor i mëparshëm ndaj modelit të zhvendosjes së pasme dhe nënkortikale, kështu që ata e quajnë BAPSS, shkurt. Modeli BAPSS, tregon se në fazat e hershme të mësimit të një gjuhe të re, shumica e veprimit zhvillohet në lobet frontale, në pjesën e përparme, ose të prapme, të trurit.

Përderisa flisni më shumë në gjuhën tuaj të re, procesi zhvendoset në pjesë të trurit që ka të bëjë me atë që Grundy e quan “përpunim më automatik i motorit dhe informacion automatik ndijor”. Kjo është pika ku me kënaqësi vëreni se sapo lexuat një frazë ose iu përgjigjët një pyetjeje në gjuhën tuaj të re pa pasur nevojë të përktheni me vetëdije.

Ky ndryshim është i rëndësishëm sepse përfshin krijimin e rrugëve të reja nervore. Dhe ato rrugë shtesë mund të jenë të dobishme. Grundy ofron një analogji të dobishme: imagjinoni që gjithmonë të merrni të njëjtën rrugë për në punë. Pastaj një ditë, rruga është larë. Tani çfarë? Nëse do të kishit ndryshuar rrugën tuaj gjatë viteve, do të kishit opsione tashmë në mendje. Ju mund të hipni në një rrugë tjetër dhe ndoshta të arrini në tavolinën tuaj para se shefi juaj të vinte re se jeni vonë. “Është me të vërtetë vetëm një rimodelim i trurit që e lejon atë të bëhet më efikas”, thotë Grundy.

Të kesh një gjuhë të dytë gjithashtu mund të ndihmojë në parandalimin – ose të paktën vonesën – në rënien njohëse. “Ekziston një gjetje e qëndrueshme që njerëzit të cilët flasin dy gjuhë, të jenë në gjendje të shmangin simptomat e demencës për rreth katër deri në gjashtë vjet në krahasim me ata që flasin vetëm një”, thotë Grundy.

Nëse mendoni se është tepër vonë, me siguri e keni gabim. Ne shpesh mendojmë se vetëm fëmijët mund të mësojnë gjuhë me lehtësi. Është e vërtetë që fëmijët e vegjël mësojnë më shpejt çfarëdo gjuhe në të cilën ata janë të ekspozuar. Por, kur vjen puna për të shtuar një të re, të rriturit nuk janë aq në disavantazh sa mund të mendoni. Nuk është aq shumë mosha në të cilën mësoni një gjuhë të re, sa mënyra se si e mësoni atë. Nëse praktikoni shumë dhe zhyteni në gjuhë, mund t’i shihni përfitimet në çdo moshë, veçanërisht kur plakeni.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.