Shigjetaria ka qenë jetike për mbijetesën e njerëzimit të hershëm

Shigjetës i ka ka kaluar efektiviteti që kur janë shfaqur armët e zjarrit. Megjithëkëtë, harku dhe shigjeta meritojnë vend të çmueshëm në historinë e species njerëzore, thonë shkencëtarët. Ata besojnë se shigjetaria mund të ketë qenë kyçe për dominimin e planetit nga Homo sapiens-i; që ka ndihmuar njerëzimin modern të ngritet nga vendbanimet afrikane qindra mijëra vite më parë, shkruan “The Guardian”.

Shigjetarët e hershëm do të kishin qenë në gjendje të vrisnin prenë e tyre nga një distancë e konsiderueshme derisa në të njëjtën kohë t’i jepnin dietës së tyre një shtysë proteine pa e vënë veten në rrezik, thonë hulumtuesit. Gjithashtu është bërë e ditur se teknologjia e harkut-shigjetës është antike, me disa koka shigjete që gjurmohen të jenë të origjhunuara në Afrikën Jugore para 64 mijë viteve.

Jashtë Afrikës, dëshmitë më të hershme të shigjetarisë ishin disa koka të shigjetës 48 mijë vjeçare të gjetura në shpella të Sri Lanka-s para dy viteve. Sidoqoftë, kjo datë pritet të shtyhet edhe më tej në rreth 54 mijë vite, pasi që shkencëtarët të udhëhequr nga Ludoviç Slimak nga Universiteti i Tulluzit, shpalosën se kishin zhgroposur dëshmi që njerëzit modernë kolonizuan shpellën Grotte Madrin në lëdinën Rhone. Të gjeturat përfshijnë një dhëmballë të një fëmije modern njerëzor dhe një set mjetesh të punuara prej guri të gdhendur me maje, që dukeshin pothuajse si koka shigjete.

Slimak ka thënë se ekipi i tij ende duhet të konfirmojë që këta mjete ishin koka shigjete, por theksuan se kjo teknologji do t’iu kishte dhënë njerëzve modernë një çelës avantazhi mbi neandartalët të cilët okuponin Evropën.

“Një kafshë në distancë prej 100 metrash do të mendojë që je tepër larg për të qenë i rrezikshëm, andaj edhe nuk largohet”, i ka thënë Observer-it, Slimak. “Me një hark e shigjetë, do ta kapje lehtë. Njëjtë e rëndësishme, ju do të ishin tepër larg për të qenë të sulmuar nëse preja është e plagosur dhe inatoset. Prandaj mund të gjuani më të sigurtë dhe t’i siguroni më shumë proteinë grupit”.

Profesori Chris Stringer nga Muzeu i Historisë Natyrore në Londër, shtoi se tani ishte e qartë se harku dhe shigjeta ishin një teknologji që u shpik në periudha të ndryshme në pjesë të ndryshme të botës, duke nënvizuar rëndësinë e saj për përhapjen e specieve tona.

“Gjëja kryesore për të bërë me një hark është se ju duhet të dini vërtet materialet tuaja. Ju duhet të zgjidhni një lloj peme që ka fleksibilitetin e duhur, sepse pjesa e brendshme e një harku duhet të përballojë një ngjeshje të konsiderueshme, ndërsa pjesa e jashtme duhet t’i rezistojë shtrirjes. Ju duhen gjithashtu teknikë ekspertë për të bërë vargun, majat e shigjetave dhe boshtin e shigjetave. E gjithë teknologjia kërkon ekspertizë të konsiderueshme”.

Slimak shtoi se mjetet e zbuluara në Grotte Mandrin ishin shumë të standardizuara. “Neandertalët mund të bënin vegla madhështore prej guri, por secila ishte një herë”, shtoi ai. “Në të kundërt, ato të bëra nga njerëzit modernë ishin shumë të lehta, kompakte dhe uniforme në përmasa. Kjo ishte industri.”

Vendbanimi Grotte Mandrin e vendos datën e shfaqjes së parë të njerëzve modernë në Evropën Perëndimore rreth 12,000 vjet më herët se vlerësimet e mëparshme. Megjithatë, megjithë aftësitë e tyre teknike, këta kolonë nuk mbijetuan.

Pas një periudhe ndoshta 40-vjeçare, shenjat e pranisë së njerëzve modernë në Rhône zhduken. Duke kaluar gjithë jetën në rajon, ky brez zhduket nga të dhënat arkeologjike. Më pas, rreth 2000 vjet më vonë, vendi u ripushtua – nga Neandertalët. Pra, çfarë ndodhi me atë grup të hershëm të kolonizatorëve modernë njerëzorë? Slimak beson se kishte deri në 100 burra, gra dhe fëmijë në vendbanimin Grotte Mandrin, pasardhës të njerëzve modernë që kishin udhëtuar nga Levanti përgjatë bregut të Mesdheut.

“Mund të mos kishte mjaft prej tyre për të ruajtur forcën e tyre biologjike dhe ata nuk mund të shkëmbenin gjene me vendasit, Neandertalët. Kjo ndoshta për shkak se ata nuk kishin marrëdhënie mjaft të mira me ta ose sepse fertiliteti mes tyre ishte i dobët”.

Kjo pikë u mbështet nga Stringer. “Nëse keni një grup të vogël burrash, grash dhe fëmijësh, ka të ngjarë që të keni vetëm një numër shumë të vogël specialistësh – për shembull, ata që janë të aftë për të bërë çdo element të harqeve dhe shigjetave që përdornin, individë që do të dinë cilat pemë të zgjedhin për të bërë një hark dhe të tjerët që do të dinë të prodhojnë varg dhe shigjeta. Në këtë rast, do të jeni të prekshëm nëse humbni një ose dy prej tyre për shkak të aksidenteve ose sëmundjeve të gjuetisë. Nëse ata nuk ua kanë përcjellë ekspertizën e tyre të tjerëve në grup, do të përfundoni duke mos pasur njohuri shumë të rëndësishme.”

Stringer shtoi se ishte gjithashtu e mundur që ndryshimi i klimës mund të kishte pasur një ndikim në grupin Grotte Mandrin. “Ka vetëm disa lloje pemësh, druri i të cilave është fleksibël dhe mjaftueshëm i fortë për të bërë harqe. Pra, nëse do të kishte një ndryshim në klimë, ato pemë mund të ishin bërë më të rralla ose madje të shuheshin plotësisht, dhe grupi mund të kishte zbuluar se nuk mund të zëvendësonte harqet dhe shigjetat e tyre. Mbështetja e tyre tek ata do t’i kishte lënë të ekspozuar dhe të brishtë.”

Posta Grotte Mandrin duket të jetë një nga disa përpjekjet përfundimisht të pasuksesshme të njerëzve modernë për t’u vendosur në Evropë përpara se të marrin përfundimisht kontinentin. Vendet në Rumani dhe Republikën Çeke janë gjetur gjithashtu se përmbajnë mbetje të specieve tona nga 40,000 deri në 50,000 vjet më parë. Megjithatë, analizat e kockave kanë prodhuar profile gjenetike që nuk kanë asnjë përputhje me evropianët modernë. Siç thotë Stringer: “Këto janë disa prej linjave të humbura të specieve tona.”

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.