Rreziku i “Orbanizimit” zvarritës i Italisë

A është kthyer Italia në një regjim fashist? Jo. A është përmbysur demokracia italiane? Jo. A po shkatërron Evropën Giorgia Meloni apo po e nxjerr vendin e saj nga BE? Jo.

Disa kanë pasur tundimin t’u përgjigjeshin pozitivisht këtyre tre pyetjeve, kur Giorgia Meloni u emërua Kryeministër, pasi mori pothuajse 30 për qind të votave në zgjedhjet legjislative të vitit 2022, trashëgimtare e partisë neofashiste italiane Partia Lëvizja Sociale, nuk është ajo që kreu marshimin në Romë.

Institucionet e Republikës, garantuese të demokracisë dhe stabilitetit në kohë krize, janë në gadishmëri për momentin. Meloni, e cila për vite me radhë bëri fushatë për t’u larguar nga euro dhe ishte një admiruese e Vladimir Putin-it, donte të tregohej e përgjegjshme dhe pragmatike në politikën evropiane. Por nën sipërfaqe, larg syve të BE-së, një lëvizje e rrezikshme është duke u zhvilluar, “Orbanizimi” zvarritës i Italisë.

Tre raste të fundit ilustrojnë Orbanizimin zvarritës të Italisë.

E para është tentativa për blerjen e agjencisë së dytë të lajmeve për nga rëndësia, “Agi”, nga sipërmarrësi Antonio Angelucci, i cili është gjithashtu senator i mazhorancës aktuale dhe është pronar i një sërë gazetash që mbështesin qeverinë Meloni dhe betejat e saj kulturore.

E dyta është censura nga televizioni publik Rai, e një prej shkrimtarëve më të famshëm italianë, Antonio Scurati, në një fjalim mbi fashizmin, kritik i Melonit.

I treti është një amendament i miratuar nga Dhoma e Deputetëve për të lejuar që anti-abortistët të jenë të pranishëm në spitale për të dekurajuar gratë që kryejnë ndërprerjen vullnetare të shtatzënisë.

Agjencia “Agi” është në pronësi të grupit energjetik Eni, aksioneri kryesor i të cilit është Ministria e Ekonomisë dhe Financave, e drejtuar nga Giancarlo Giorgetti , anëtar i La Lega, e njëjta parti në të cilën u zgjodh Angelucci.

Përsa i përket rastit të Antonio Scurati-it, qeveria Meloni kontrollon drejtpërdrejt Rai-n përmes proceseve të emërimit dhe faji i tij ishte që solli në kujtesë publikut se Meloni kurrë nuk e dënoi plotësisht regjimin e Benito Musolinit.

Hyrja e anti-abortistëve në spitale u justifikua me dëshirën për t’u garantuar grave “të drejtën për të mos kryer abort”.

Orbanizimi është një proces i ngadalshëm, por i paepur i marrjes së pushtetit dhe pushtimit të shoqërisë mbi bazën e parimit antidemokratik që “fituesi merr gjithçka”.

Qëllimi është të formësohen qytetarët dhe institucionet në afat të gjatë për të ruajtur pushtetin. Receta përfshin një sërë përbërësish domethënës: kontroll të drejtpërdrejtë ose të tërthortë mbi mediat publike dhe private, duke vënë në pikëpyetje pavarësinë e drejtësisë përmes emërimeve dhe ligjeve, shkelje të shtetit të së drejtës dhe të drejtave themelore me alibinë e krizave, ngushtim të të drejtave dhe lirive individuale.

Këtë e ka praktikuar Viktor Orban pas kthimit të tij në pushtet në Hungari në vitin 2010. Dhe është ajo që i ka garantuar Orban-it postin e kryeministrit në 14 vitet e fundit. Nga Polonia (me qeverinë e PiS) në Slloveni (me Janez Jansa si kryeministër), vende të tjera kanë eksperimentuar me forma të Orbanizimit. Sllovakia është në rrugën e duhur pas kthimit në pushtet të Robert Ficos, i cili ka zgjedhur si betejën e tij të parë për të çmontuar legjislacionin kundër korrupsionit.

Italia nuk është ende Hungari. Mirëpo, ajo që ka ndodhur që nga ardhja e Meloni në pushtet, priret të shkojë në atë drejtim.

Orbanizimi është gjithashtu narrativa që zhvillohet. Në fjalimet e kryeministrit fjala “komb” ka zëvendësuar fjalët “vend” ose “shtet”. Kritikat legjitime cilësohen si “komplote” apo “bujë” kundër interesave të të gjithë italianëve.

Por Orbanizimi është mbi të gjitha aktet dhe faktet. Dekreti i parë i miratuar nga qeveria në tetor 2022 ndaloi festat “rave” me një rregull që mund të vinte në pikëpyetje edhe format e protestës.

Dekretet e përsëritura të miratuara për politikat e migracionit kufizojnë aktivitetet e organizatave joqeveritare që ofrojnë shpëtim në det dhe kriminalizojnë ata që ndihmojnë migrantët në vështirësi.

Ekzekutivi ka propozuar ose miratuar ligje për të rregulluar çmimet e biletave të linjave ajrore.

Qeveria ka propozuar heqjen e veprës penale për shpërdorim të detyrës.

Bankat u vunë në shënjestër me një dekret për taksimin e fitimeve shtesë.

Disa nga këto masa nuk kanë dhënë rezultate. Por për populistët, efekti i njoftimit të masës është më i rëndësishëm se realiteti, veçanërisht nëse përforcohet nga media që transformohen në megafona propagandistike.

Dekreti kundër festave “rave” u ndryshua në Parlament dhe çoi në arrestimin e vetëm tetë personave.

Ligji për fitimet shtesë të bankave u ndryshua në përgjigje të rreziqeve financiare të raportuara nga Banka Qendrore Evropiane.

Dekretet gjithnjë e më të ashpra për të frenuar emigracionin nuk i kanë ngadalësuar flukset.

Por Orbanizimi është edhe një klimë politiko-kulturore. Magjistratët që nuk kanë zbatuar, në emër të ligjit të BE-së, rregullat më të rrepta për emigrantët janë bërë objekt i fushatave denigruese dhe shpifëse në mediat pranë qeverisë.

Censura e Scurati-t, të cilit iu ndërpre kontrata me Rai-n, shërben si mësim për intelektualët dhe gazetarët që shpresojnë të punojnë me televizionin publik.

Përpara Meloni-t, Italia nuk mund të thuhet se ishte një demokraci e përsosur. Televizioni publik ka qenë gjithmonë i “pushtuar” nga partitë në pushtet, madje edhe ato të majta. Shumë gazetarë të Rai-t bëjnë karrierë ose ndërrojnë pallton në kohën e ndryshimit të qeverisë.

Një pjesë e gjyqësorit është shumë e politizuar në favor te të majtëve, me qindra hetime kundër partive të djathta kanë përfunduar pa asnjë rezultat.

Ligjet kundër migrantëve dhe kundër OJQ-ve të qeverisë aktuale janë në vazhdimësi me ato të qeverive të mëparshme të qendrës së majtë.

Por Giorgia Meloni ka ndërmarrë një hap të mëtejshëm, i cili rrezikon të komprometojë pikërisht “check and balances” të Italisë: një propozim për të reformuar Kushtetutën për të zgjedhur drejtpërdrejt Kryeministrin dhe për të ulur kompetencat e Presidentit të Republikës.

E justifikuar me dëshirën për të garantuar stabilitet politik dhe për të shmangur transformimin që i ka dhënë Italisë 68 qeveri që nga viti 1946, reforma do të anulonte rolin balancues të pushtetit të Presidentit të Republikës.

Liderët e BE-së kanë zgjedhur të mos shohin se çfarë po ndodh në Itali. Komisioni e kufizoi veten në thirrje të buta, duke mbyllur një sy ndaj vendimeve më të diskutueshme të qeverisë Meloni.

Ursula von der Leyen ka preferuar të shoqërojë kryeministren italiane në disa prej zgjedhjeve të saj, siç është memorandumi për emigrantët me Tunizinë apo marrëveshja për kontraktimin e procedurave të azilit në Shqipëri.

Taktika është ajo e pragmatizmit në këmbim të pragmatizmit. Por është e njëjta taktikë që u përdor me Viktor Orban deri në vitin 2020.

Disa shenja tregojnë se taktika nuk jep gjithmonë rezultat me Meloni-n. Në dhjetor parlamenti italian hodhi poshtë ratifikimin e traktatit të rishikimit të Mekanizmit Evropian të Stabilitetit (MES), fondi i shpëtimit të eurozonës që duhet të veprojë si një parashutë për unionin bankar.

Mbështetja për Ukrainën gjithashtu nuk shkon përtej fjalëve. Italia po bie gjithnjë e më shumë në renditjen e vendeve që kontribuojnë në mbrojtjen e Kievit.

A kanë ndryshuar instinktet e Meloni-t pas fasadës? Ato të shumë prej anëtarëve të Fratelli d’Italia “jo”.

Në funksion të zgjedhjeve evropiane, Meloni ende nuk ka sqaruar nëse ka një vijë të kuqe ndaj partive të ekstremit të djathtë që janë pjesë e grupit “Identitet dhe Demokraci” në Parlamentin Evropian. Përkundrazi, deputetët e partisë së saj mbështesin nevojën për të formuar një shumicë duke filluar nga Partia Popullore Evropiane deri te Identiteti dhe Demokracia.

Më 8 prill, Edmondo Cirielli, zëvendësministër i jashtëm dhe eksponent i Fratelli d’Italia, përdori tonet orbaniane për të përsëritur narrativën e Kremlinit mbi përgjegjësinë e NATO-s për luftën e agresionit në Ukrainë. “Nëse ju ndiqni një politikë imperialiste, të tjerët ngurtësohen”, tha Cirielli. “Nëse do të kishim ndjekur një politikë tjetër ndaj Rusisë, do të kishim shmangur luftën në Ukrainë. Një politikë më e butë, më diplomatike ndihmon për të gjetur paqen”.

Çështja Scurati, ndërhyrja e Melonit dhe anticensura e Murdoch

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.