Pse Putini ka në sy rajonet separatiste të Ukrainës, Donetsk dhe Luhansk

Presidenti rus Vladimir Putin ka njohur pavarësinë e dy rajoneve separatiste të mbështetura nga Moska në Ukrainën lindore – një hap që mund të rrisë në mënyrë dramatike rrezikun e një lufte në shkallë të plotë me Kievin.

Vendimi, i shpallur pas një takimi televiziv të Këshillit të Sigurimit të Rusisë, erdhi si përgjigje ndaj lutjeve të liderëve të Republikave të vetëshpallura Popullore të Donetsk-ut dhe Luhansk-ut që Putin-i t’i njihte ato si shtete të pavarura dhe t’i mbronte nga ajo që ata thanë se ishte një ofensivë e organizuar nga Ukraina për t’i rimarrë ato. Ukraina e ka mohuar këtë dhe ka thënë se Rusia po përpiqej të përdorte akuzat – dhe armiqësitë e rinovuara nga përfaqësuesit e saj – si një pretekst për një pushtim të rinovuar.

Më shumë se 14 mijë njerëz kanë vdekur në konfliktin në Ukrainën lindore që kur Moska aneksoi gadishullin e Krimesë në vitin 2014. Ukraina dhe vendet perëndimore kanë thënë se kishte prova se Rusia kishte siguruar armë dhe luftëtarë për të nxitur luftën separatiste, të cilën Moska e mohon.

Cilat janë republikat popullore të Donetsk-ut dhe Luhansk-ut?

Të vetëshpallura, por pothuajse tërësisht të varura nga Kremlini për mbështetje, republikat popullore të Donetsk-ut dhe Luhansk-ut shpallën pavarësinë nga Kievi në prill 2014 pasi milicitë e mbështetur nga Rusia morën kontrollin e zyrave të qeverisë lokale dhe infrastrukturës tjetër pas pushtimit të Krimesë nga Moska.

Në kufi me Rusinë në krahun lindor të Ukrainës, rajonet kryesisht rusisht-folëse janë shtëpia e më shumë se 3 milionë njerëzve dhe kanë marrë sasi të mëdha ndihme financiare, humanitare dhe ushtarake nga Kremlini. Mbështetja e Moskës për rajonet erdhi pasi lëvizja pro-perëndimore Maidan rrëzoi presidentin pro-rus të Ukrainës në shkurt 2014.

Sipas marrëveshjeve të Minsk-ut – bisedimet e paqes të ndërmjetësuara nga Franca dhe Gjermania – një armëpushim i la separatistët nën kontrollin de facto të afërsisht një të tretës së rretheve administrative të Ukrainës të Donetsk-ut dhe Luhansk-ut, me një linjë kontrolli të fortifikuar që i ndante ata nga trupat ukrainase.

Ukraina i përshkruan rajonet si “territore të pushtuara përkohësisht” dhe marrëveshjet e Minsk-ut parashikojnë kthimin e tyre eventual në Kiev. Por si Kievi dhe Moska nuk kanë arritur të zbatojnë kushtet e marrëveshjeve, duke e lënë statusin e territoreve në harresë.

Në të njëjtën kohë, Rusia ka shpenzuar tetë vitet e fundit duke rritur ndikimin e saj mbi territoret. Ajo u ka dhënë pasaporta dhe shtetësi rreth 800 mijë qytetarëve të tyre, thanë zyrtarët rusë të hënën, ndërsa theksuan nevojën që Kremlini t’i mbrojë ata.

Pse do të ishte e rëndësishme njohja nga Moska?

Moska në të kaluarën është tërhequr nga njohja, duke preferuar në vend të kësaj të ushtrojë kontroll indirekt dhe të përdorë territoret si levë në mosmarrëveshjet e saj më të gjera me Ukrainën dhe perëndimin.

Njohja ndoshta do të sjellë dy rezultate të mëdha fillestare. Së pari, kolapsi i marrëveshjeve të Minsk-ut dhe shpresat për një zgjidhje diplomatike të konfliktit në Ukrainën lindore. Të hënën, një mori zyrtarësh të lartë i thanë Putin-it se ata besonin se nuk kishte asnjë perspektivë që marrëveshja e paqes të zbatohej plotësisht, diçka që ata thanë se nuk i dha Moskës zgjidhje tjetër veçse të merrte masa të tjera.

Së dyti, do t’i jepte Kremlinit justifikimin për të dërguar trupa dhe pajisje ushtarake ruse në territore. Kjo ka të ngjarë të rrisë rrezikun e konfliktit të plotë midis Moskës dhe Kievit përgjatë një linje fronti tashmë aktive.

Një problem më i madh shfaqet në planin afatmesëm: të dy shtetet pretendojnë secila të gjitha rrethet ukrainase të Luhansk-ut dhe Donetsk-ut. Rusia nuk e ka bërë të qartë nëse po i pranon pretendimet e saj për territorin nën kontrollin e Kievit.

Si do të përgjigjet perëndimi?

NATO dhe Bashkimi Evropian kanë paralajmëruar se njohja e rajoneve të shkëputura do të ishte një përshkallëzim i madh në konfliktin midis Moskës dhe Kievit, ndërsa disa zyrtarë evropianë kanë kërkuar që ajo të jetë një shkas për një paketë të kërcënuar me sanksione kundër Rusisë.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha javën e kaluar se njohja do të përfaqësonte “një shkelje të hapur të integritetit territorial dhe sovranitetit të Ukrainës” dhe shkelje të ligjit ndërkombëtar. Një veprim i tillë do të ishte “një përshkallëzim i hapur”, tha ministri i jashtëm i Lituanisë Gabrielius Landsbergis, duke shtuar se “duhet të përballet me sanksione të shpejta dhe vendimtare” nëse miratohet nga Putin.

Megjithatë BE-ja, SHBA-të, Britania e Madhe dhe vende të tjera perëndimore kanë thënë më parë se sanksionet e mëdha të kërcënuara kundër Moskës do të vendosen në rast të një sulmi ushtarak ndaj vetë Ukrainës dhe nuk ka pasur marrëveshje publike se si të përgjigjet në rast të njohjes së Donetsk-ut dhe Luhansk-ut.

Pse po ndodh kjo tani?

Pas një ngritjeje të madhe ushtarake ruse pranë kufijve të Ukrainës, qeveritë perëndimore kanë paralajmëruar për javë të tëra se Donetsk dhe Luhansk mund të përdoren për të krijuar një pretekst për luftë, ose duke provokuar një përgjigje nga Kievi ose duke organizuar një sulm “flamur të rremë”, që Rusia mund të fajësojë Ukrainën.

Rusia ka mohuar se planifikon të pushtojë, por këmbënguli që perëndimi të pajtohet me një sërë garancish sigurie, të tilla si ndalimi i anëtarësimit të Ukrainës në NATO dhe tërheqja e trupave të NATO-s nga anëtarët e aleancës afër Rusisë.

Moska i ka parë më parë dy shtetet si një politikë sigurimi në Ukrainë. Ajo ka kërkuar që kthimi i tyre në Ukrainë të vinte me veton e tyre mbi vendimet kryesore të politikës së jashtme, veçanërisht aplikimin e Kievit për t’u bashkuar me NATO-n, që është një vijë e kuqe për Moskën.

Njohja e tyre nga Putini tani rrit kërcënimin e konfliktit me Kievin.

Çfarë do të thotë kjo për përpjekjet diplomatike për të shmangur luftën midis Rusisë dhe Ukrainës?

Lëvizja sugjeron se Putini ka humbur besimin në përpjekjet diplomatike për të shmangur konfliktin e mëtejshëm në Ukrainë, të udhëhequr ditët e fundit nga presidenti francez Emmanuel Macron. E ardhmja e dy shteteve shihet si një zonë kritike për kompromis në çdo zgjidhje të negociuar dhe njohja duket se i jep fund kësaj mundësie.

Dmitry Medvedev, zëvendëssekretar i këshillit të sigurimit të Rusisë dhe një ish-president, e bëri të qartë të hënën se ai mendonte se Rusia duhet të vazhdojë pavarësisht nga rreziku i konfliktit dhe pasojave.

“Shkalla e konfliktit të mundshëm nuk mund të krahasohet me atë që u përballëm në vitin 2008 – me Gjeorgjinë”, i tha ai Putin-it. “Por tani ne e dimë se çfarë do të ndodhë. Të gjitha idetë e sanksioneve që ne mund të dëgjojmë tani të transmetuara nga perëndimi”.

“Por ne e dimë se si t’i rezistojmë këtij presioni”, tha ai.

Medvedev tha se konflikti i mundshëm “nuk mund të krahasohet” me 2008-tën.

Marrë nga Financial Times, përshtatur për Albanian Post!

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.