Portreti i feminitetit që ka bërë jehonë për katër dekada

Në vitin 1977, Jo Ann Callis bëri një fotografi të kokës së një gruaje të hedhur prapa, me qafën e saj të tendosur dhe rripat e hollë të fustanit të saj të bardhë me dantella.

Është një imazh që tërheq një vështrim të gjatë, ndërsa tensioni rritet në qetësinë e tij.

Pikërisht mbi shpatullën e saj, sqepat e dy zogjve në letrën e murit gati sa preken në një vallëzim dashuror ose agresiv.

Edhe pse katër dekada e gjysmë më parë, imazhi duket jashtëzakonisht bashkëkohorë – një simbol i përjetshëm në kufizimet e feminitetit.

Aktualisht është duke u ekspozuar në shfaqjen e grupit “Del Cielo” në Rosegallery në Santa Monica, Kaliforni, por është paraqitur në ekspozitat e Callis gjatë dekadave, si dhe në librin e saj të vitit 2009.

Callis është një pioniere e fotografisë me ngjyra në artin figurativ, me punën e saj të hershme që përshkruan portrete në hije, intensivisht psikologjike të grave.

Subjektet e saj shpesh mbahen anonime përmes kokave të kthyera dhe kornizave të prera.

Ato janë imazhe me rryma të nëndheshme dëshire dhe shqetësimi: Në njërën, duart e një burri kapin kyçet e një gruaje me taka që qëndron mbi një karrige; në një tjetër, një grua bjonde shihet nga mbrapa në shtrat, trupi i saj i ndarë nga një vijë e vetme e zezë që fillon me pjesën e flokëve të saj dhe vazhdon poshtë shtyllës kurrizore.

“Të gjitha ato foto duket se kanë një ndjenjë kënaqësie”, ka thenë Callis.

“Por shkojnë përpara dhe me radhë midis shqetësimit dhe rehatisë”.

E divorcuar në kohën kur bëri foton, Callis po mendonte për kufizimet që kishte përjetuar në jetën e saj dhe pritshmëritë kufizuese të gjinisë së saj. Ajo ishte kthyer në shkollën pasuniversitare për fotografi, ndërsa po rriste dy fëmijët e saj të vegjël.

“Bota u hap për mua”, kujton ajo, duke shpjeguar se deri atëherë kishte pikturuar dhe skalitur në shtëpi.

“Kur u ktheva në shkollë, u ndjeva kaq e çliruar.”

Callis e bëri punën e saj të hershme me ngjyra në kulmin e lëvizjes së artit feminist, pasi artistë duke përfshirë Cindy Sherman, Hannah Wilke dhe Ana Mendieta po eksploronin gjininë, pushtetin dhe politikën përmes imazheve të trupit femëror.

Megjithëse Callis dhe pjesa e saj e punës përshtaten mirë brenda këtij grupi, nuk është një emërtim që Callis adoptoi, atëherë apo tani.

Ajo e bëri “Blu Bow” duke menduar për vitet e saj si adoleshente në vitet 1950, kur ishte standarde për gratë të vishnin krinolina nën fustane dhe, ndonjëherë, shirita rreth qafës për raste formale.

“Më erdhën në mendje edhe modele të tjera shtrënguese, nga tradita shekullore e lidhjes së këmbëve në Kinë te kufizimet më delikate të lëvizshmërisë në veshje, të gjitha duke e mbajtur modën e grave në përputhje me pritshmëritë sociale gjinore”.

Sipas saj, shenja e kuqe në qafën e modeles nuk u shkaktua nga harku, por ishte më tepër një iluzion falë grimit.

Dhe është vetëm një nga nuancat e shumta në punën e saj me ngjyra që ajo nuk do të kishte mundur t’i nxjerrë bardh e zi.

Sidoqoftë, në atë kohë, fotografia me ngjyra shihej ende me skepticizëm në qarqet e artit të bukur.

Kështu, Callis pa potencialin në përdorimin e nuancave të turbullta që mund të transformonin gjendjen shpirtërore të një imazhi.

Ajo u frymëzua shumë nga imazhet e Paul Outerbridge, i cili krijoi portrete erotike me ngjyra të plota të grave nudo në vitet 1930, dekada përpara kohës së tij.

“Mendova se ngjyra do t’i shtonte një element tjetër emocional veprës”, ka thenë ajo.

“Më pëlqejnë ngjyrat majhoshe – të bukura, por paksa. Kjo është ende paleta që më pëlqen”.

Cilësitë kinematografike të punës së saj janë një nxitje për kineastët si Alfred Hitchcock, i cili gjithashtu ndikoi në estetikën e saj.

Por, nga ana tjetër, ajo ka qenë një burim frymëzimi si për fotografinë e vënë në skenë ashtu edhe për realizimin e filmave.

Fakti që imazhi i Callis ka një fuqi të tillë qëndrimi është “dekurajues, në një farë mënyre, që gjërat nuk kanë ndryshuar mjaftueshëm”, sipas Callis.

“Në marrëdhëniet bashkëkohore ka më shumë barazi, por jo gjithmonë. Gratë janë shpesh ato që kujdesen për shtëpinë dhe gatimin, edhe nëse janë duke punuar”.

Por një temë tjetër në imazhin e saj mbetet gjithashtu e qëndrueshme, e parë në tensionin mes fotografit dhe subjektit, dhe dy zogjtë e ngrirë ndërsa bashkohen, të pasqyruar në simetrinë e tyre.

“Kur je në një lidhje, është një dhënie dhe një marrje. Ju jeni gjithmonë duke hequr dorë nga diçka për të marrë diçka tjetër”.

Marrë nga “CNN”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.