Përballja e talebanëve me realitetin

Kryebashkiaku i ri taleban i Kabulit, Hamdullah Nomani, nuk ka kohë për të humbur, ndërsa merret me qindra kërkues që rrethojnë selinë komunale të qytetit çdo ditë.

I ulur krah një flamuri taleban, Nomani kalon disa minuta duke marrë parasysh ankesat e secilit prej civilëve të mbledhur rreth një tryeze të madhe konferencash. Shumë prej tyre e shohin kthimin e talebanëve në pushtet si një mundësi për korrigjim kundër të pasurve dhe të fuqishmëve të rendit të vjetër.

Nomani, i cili shërbeu si kryetar bashkie në kryeqytetin afgan nën qeverinë e parë të talebanëve në vitet 1990, tha se njerëzit e tij prisnin shumë më tepër nga qeveria lokale, sesa kur lëvizja mori pushtetin, pasi qyteti ishte shkatërruar nga lufta civile 1992-96.

Kabuli tani është një vend shumë i ndryshëm: qyteti ka gëzuar rritje dhe zhvillim të shpejtë në vitet pas pushtimit të udhëhequr nga SHBA-të në vitin 2001, kur rrëzuan islamistët – me fonde të derdhura në ndërtim, infrastrukturë dhe biznese të reja.

“Në epokën e vjetër puna kryesore e komunës ishte të përpiqej të pastronte dëmet e luftës dhe pastrimin e minave”, tha ai. “Tani ne duhet të menaxhojmë një qytet me kulla të larta dhe popullsi prej 6.5 milionë. Ne duhet të thërrasim ekspertë dhe inxhinierë”.

Por dhënia e shërbimeve, me të cilat janë mësuar afganët, është një urdhër i lartë në kohën e kolapsit ekonomik, tërheqjen e mbështetjes financiare perëndimore dhe një eksod të administratorëve ekspertë që nga marrja nën kontroll e talebanëve më 15 gusht.

Një shërbim që është i disponueshëm dhe i popullarizuar nën islamistët është drejtësia e shpejtë. Edhe kritikët më të paepur të talebanëve pranojnë se krimi është zvogëluar nga praktika e tyre e ndëshkimit në vend dhe poshtërimit ritual për shkelësit.

Sidoqoftë, Daoud Sultonzoy, kryebashkiaku i rrëzuar i qytetit, i cili, pavarësisht se nuk kishte asnjë rol zyrtar, ende shkon në zyrat e tij të vjetra çdo ditë për të provuar të ndikojë te mbikëqyrësit e rinj.

Ai thotë se agjenda e tij e mëparshme – e cila përfshinte planet për sistemin e parë të kanalizimeve të Kabulit – ishte lënë mënjanë.

Mungesa e parave të gatshme po pengon gjithashtu ofrimin e shërbimeve. Vitin e kaluar, buxheti shtetëror i Afganistanit ishte 5.5 miliardë dollarë, me rreth 80% të financuar nga SHBA-të dhe donatorë të tjerë ndërkombëtarë.

Ky financim përfundoi kur talebanët morën kontrollin. SHBA-të gjithashtu ngrinë 9.5 miliardë dollarë të aseteve të Afganistanit.

Omar Zakhilwal, ish-ministër i Financave, tha se talebanët mund të kursenin para me një ushtri të zvogëluar që kushtoi një pjesë të asaj që u shpenzua për forcat e sigurisë të ndërtuara nga SHBA-të.

Sipas tij, një goditje e korrupsionit në postat doganore mund të rrisë një nga fituesit kryesorë të të ardhurave të shtetit.

Por, një boshllëk financimi nuk do të mbulohet – siç duket se shumë talebanë shpresonin – nga madhështia kineze, paralajmëroi ai.

Problemet po grumbullohen. Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) thotë se sistemi shëndetësor i Afganistanit është në prag të kolapsit, pasi furnizimet po mbarojnë dhe stafi nuk po paguhet. Nëpunësit civilë nuk janë paguar për dy muaj.

Shumë nëpunës publik nuk duan të punojnë nën regjimin e ri. Ata që ishin në gjendje të largohen nga vendi në ditët kaotike, pas rënies së Kabulit, e kanë bërë këtë.

Të tjerët vazhdojnë të dalin jashtë, pavarësisht mbylljes virtuale të kufijve tokësorë për shumicën e udhëtarëve – duke paguar kontrabandistë ose duke siguruar vende në fluturimet e pakta që operojnë në Pakistan.

Me shpërndarjen e policisë dhe ushtrisë, siguria në të gjithë vendin është në duart e një sërë grupesh talebane të papaguara.

Mullah Mohammad Yaqoob, ministri i Mbrojtjes, ka qortuar publikisht disa nga luftëtarët e tij për disiplinë të dobët dhe përfshirje në vrasje për hakmarrje.

Mes talebanëve po flitet për vendosjen e rendit në milicitë e tij të dhunshme me një forcë të profesionalizuar që do të bashkonte ish-kryengritësit dhe ushtarët – por asgjë zyrtare nuk është shpallur.

Për momentin, 70-100 mijë luftëtarë të talebanëve janë përqendruar në qendra të rëndësishme, përfshirë Kabulin dhe Luginën Panjshir, ku një rezistencë e organizuar duhej të binte.

Grupet individuale të talebanëve organizojnë furnizimet e tyre. Shumë mbështeten në familjet e tyre, ose ushqimin nga bankat dhe bizneset që ata e kanë marrë përsipër për të ruajtur.

“Alokozay”, kompania më e madhe e mallrave të konsumit në vend, po ofron 10 mijë ushqime falas në ditë për forcat talebane në Kabul dhe më shumë në provinca, sipas komunitetit të biznesit.

Një ish-zyrtar i lartë qeveritar parashikon një “shpërthim” të regjimit taleban, nëse nuk janë në gjendje të sigurojnë njohjen ndërkombëtare dhe kthimin e fondeve të rëndësishme të huaja.

Një kolaps i tillë, sipas tij, mund të fuqizojë anëtarët më pragmatikë të udhëheqjes talebane.

Marrë nga The Financial Time, përshtatur për Albanian Post!

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.