Fati i BE-së luhet nga zgjedhjet në Gjermani

Në Bruksel, javën e kaluar, i gjeta të gjithë teksa prisnin për Berlin-in. Në Berlin, i gjeta të gjithë papritmas të elektrizuar nga zgjedhjet parlamentare.

Megjithatë, një gjë mbetet e qartë: qeveria e re gjermane do të jetë një koalicion dhe, pothuajse me siguri, do të ketë tre dhe jo dy parti.

Në themel të kësaj ngjarjeje evropiane, qëndron pyetja më e thellë: a mund të përçojë edhe kësaj radhe demokracia?

Më saktësisht: a mundet që modeli evropian i ndryshimit, përmes konsensusit demokratik, për të cilin Gjermania është shembulli kryesor, të prodhojë veprimet që Evropës i duhen shumë, nëse do të mbajë vetveten në shekullin e XXI-të?

Bashkimi Evropian (BE) është si një makinetë gjigante kazinoje.

Sa më shumë ananas, ose portokalle të rreshtohen në ekran, aq më të mira janë rezultatet.

Zgjedhjet e Gjermanisë do të përbëhen nga katër fruta me radhë; Zgjedhjet presidenciale në Francë pranverën e ardhshme do të rrotullojnë edhe tre të tjera. Italia dhe Spanja kontribuojnë ndoshta dy secila, ndërsa pjesa tjetër gjenerohet nga vendet e tjera evropiane dhe institucionet evropiane.

Çfarëdo që të thonë traktatet e vet BE-së, në praktikë përafrimi i qeverive kombëtare mbetet çelësi për çdo nismë të madhe që ndërmerr.

Miqtë e mi në Bruksel flasin vazhdimisht për “gjermanët”, që e shtyjnë këtë, ose “francezët” që e shtyjnë atë. Shumica e komisionarëve evropianë mbajnë një nuancë kombëtare.

Edhe grupimet e mëdha të partive transkontinentale në Parlamentin Evropian ndikohen ndjeshëm nga partitë kombëtare të shteteve më të mëdha anëtare.

Për ta bërë sindikatën të funksionojë, lipset një grupim koalicionesh.

Kritikët flasin vazhdimisht për një “deficit demokratik” brenda BE -së, por në realitet pothuajse e kundërta është e vërtetë.

Sistemi është kaq i ndërlikuar dhe i ngadalshëm, pikërisht sepse kërkon pëlqimin e 26 qeverive të zgjedhura në mënyrë demokratike, plus Hungarinë, si dhe të një parlamenti evropian të zgjedhur në mënyrë demokratike, nganjëherë edhe të shteteve dhe rajoneve nënkombëtare.

BE-ja është një negociatë e përhershme. Çudia nuk është se lëviz ngadalë, por që nuk lëviz fare.

Një krizë mund të ndihmojë. Pa pandeminë COVID-19, ne nuk do të kishim 750 miliardë euro (640 miliardë £) grante dhe kredi, të marra nga borxhi i përbashkët evropian, në fondin e rimëkëmbjes të njohur si BE-ja e Gjeneratës tjetër.

Një poster gjigant – në anën e ndërtesës Berlaymont të Komisionit Evropian në Bruksel – tregon një evropian të ri që kërcen me gëzim, me fjalët Next Gen EU shkruar në një këmbë; por me të vërtetë një “virus me thumba” duhet të jetë atje lart gjithashtu.

Një optimist do të thoshte se, pas përmbytjeve në Evropën Veriperëndimore dhe zjarreve pyjore në Greqi, Evropa është zgjuar para krizës klimatike.

Megjithatë, është një politikë e çuditshme që mbështetet në krizat e njëpasnjëshme për mbijetesën e saj.

Në kryeqytetin e Gjermanisë, fuqisë qendrore të Evropës, flitet për koalicionet e ndryshme të mundshme që mund të dalin nga bisedat mes palëve pas zgjedhjeve më 26 shtator.

Wits vëren se, shumë kohë pasi janë botuar të gjitha nekrologjitë për 16 vitet e saj në pushtet, kancelarja (në detyrë) Angela Merkel ende mund të japë fjalimin e Vitit të Ri të vitit 2022, duke veshur një tjetër prej xhaketave të saj shumëngjyrëshe.

Duke folur për ngjyrat, dy koalicionet më të mundshme përshkruhen si “Xhamajka” (ngjyrat e flamurit të ishullit: e zeza për demokratët kristianët, e verdha për demokratët e lirë dhe të gjelbrit) ose “semafori” (zëvendëson të kuqen e socialdemokratëve me të krishterin E zeza e demokratëve).

Të dyja koalicionet do të ishin fort pro-evropiane. Një analizë e manifesteve partiake tregon se të Gjelbrit dhe Demokratët e Lirë kanë vizionet më pro-integruese, federaliste për Evropën, edhe pse me dallime të rëndësishme mes tyre.

Armin Laschet, kandidati Demokristian për kancelar, është një klasik i Evropës Perëndimore të Gjermanisë Perëndimore, me një statujë të Karlit të Madh në zyrën e tij. (Vëllai i tij pretendon se familja në të vërtetë rrjedh nga Karli i Madh.) Nuk ka dyshime mbi angazhimin e tij personal evropian.

Në ekuilibër, megjithatë, më duket se koalicioni i semaforëve do të ishte ai që ka më shumë gjasa të prodhojë dritën jeshile për Evropën.

Debati televiziv i së dielës së kaluar midis kandidatëve për kancelar, me sa duket, përforcoi pikëpamjen e një shumice gjermanësh se Olaf Scholz i socialdemokratëve – ministri i fortë dhe i qëndrueshëm i financave dhe zëvendëskancelari – është ai që është më i kualifikuari për të pasuar Merkelin. Unë prirem të pajtohem me ta.

Të gjitha palët në dy koalicionet më të mundshme duket se, më në fund, kanë kuptuar urgjencën e trajtimit të ndryshimeve klimatike dhe, në mënyrat e tyre të ndryshme, janë të vendosura të punojnë me sektorin e fuqishëm të biznesit gjerman për të organizuar transformimin e nevojshëm ekonomik.

Djalli është në detaje, por kjo pa dyshim që do të përforcojë nismat e gjelbra të vet BE-së, të udhëhequr nga nënkryetari i komisionit Frans Timmermans.

Aty ku koalicioni i semaforëve shënon mbi Xhamajkën është në eurozonë.

Secila nga këto koalicione me tre parti do të kishte me siguri një ministër gjerman të financave të ashpër në Christian Lindner të Demokratëve të Lirë.

(Ai më tha një herë “ka vetëm një ministri në Berlin”, domethënë Ministrinë e Financave.)

Por një Kancelar Scholz do të kishte më shumë gjasa sesa Kristian Demokratët konservatorë fiskalë të tregonin fleksibilitetin pragmatik që do të nevojitet jo vetëm për të parandaluar eurozonën nga shembja – çdo qeveri gjermane ka të ngjarë ta bëjë këtë – por për ta bërë atë të funksionojë më mirë për ekonomitë e vuajtura prej kohësh të Evropës Jugore.

Sidoqoftë, negociatat e vështira të koalicionit midis tre palëve do të prodhojnë domosdoshmërisht kompromise komplekse dhe për këtë arsye një impuls më pak të qartë, të fortë ndaj Brukselit.

Dhe Gjermania është ende vetëm “katër ananas”.

Nëse supozojmë se presidenti francez Emmanuel Macron do të luftojë – në raundin e fundit të zgjedhjeve presidenciale të pranverës së ardhshme kundër populistes nacionaliste Marine Le Pen – shpresa duhet të jetë që ai të triumfojë.

Por, pasi kam kaluar ca kohë në Francë, ndiej një shqetësim bezdisës.

Kohët e fundit, krijimi i shtrigave populiste, ku kombinohen temat e emigracionit, islamit, terrorizmit dhe krimit në një rrëfim të vetëm që shkakton frikë, është shumë i fuqishëm në Francë.

Një ngjarje e paparashikuar, siç është një sulm terrorist në prag të balotazhit, thjesht mund të bëjë që të ndodhë e paimagjinueshmja.

Evropës i duhet gjithashtu “Super Mario” Draghi i Italisë që të mbetet si kryeministër. Dhe jo të kalojë si president i vendit, ndoshta duke shkaktuar një zgjedhje në të cilën populistët nacionalistë gjithashtu mund të bëjnë mirë.

Dhe ajo ka nevojë për një qeveri të arsyeshme për të qëndruar në pushtet në Spanjë. Atëherë dhe vetëm atëherë do të kishit, nga mesi i vitit të ardhshëm, shtrirjen e nevojshme për një periudhë post-COVID të reformës dinamike evropiane.

E gjithë kjo është e mundur, por shumë larg së vërtetës. Qeveria që shfaqet në Berlin është testi i parë, por vetëm i parë, nëse modeli evropian i ndryshimit përmes konsensusit demokratik mund të japë frut.

Nëse demokracia nuk jep rezultat, atëherë evropianët e rinj do të kërkojnë modele alternative.

Në një sondazh të BE-së, të kryer vitin e kaluar për ekipin tim kërkimor në Oksford, 53% e të rinjve evropianë thanë se ata mendojnë se shtetet autoritare janë më të pajisura se sa demokracitë për të trajtuar ngrohjen globale.

Sfida e Evropës është të provojë të kundërtën – dhe jo vetëm për krizën klimatike.