Kur CIA bashkëpunonte në vitet ’50 me inteligjencën italiane dhe greke për të depërtuar në Shqipëri

Subversioni Shqiptar ka qenë ndoshta një nga operacionet me të fshehta paraushtarake perëndimore në Bllokun Lindor.

SIS-i britanik dhe CIA amerikane nisën një operacion të përbashkët subversiv, duke përdorur si agjentë emigrantë shqiptarë.

Shqiptarë të tjerë antikomunistë dhe shumë nacionalistë punuan si agjentë për shërbimet e inteligjencës greke, italiane dhe jugosllave, disa të mbështetur nga shërbimet sekrete të MB-së dhe të SHBA-ve.

Ky raport i veçantë vërteton Fazën e Parë të misionit të iniciuar nga BKI (Bloku Kombetar Independent) të titulluar “Operacionet e Inteligjencës kundër Shqipërisë nga Italia dhe Greqia”.

Në thelb CIA amerikane kishte përllogaritur tre plane për konkretizimin me sukses të subversionit.

Plani 1

Dega e Jashtme P aktualisht ishte e angazhuar në dy operacione inteligjence të drejtuara kundër Shqipërisë dhe do të kryente të tretën gjatë muajit qershor.

Operacioni i përbashkët po bëhej me Inteligjencën Detare Italiane për depërtimin ajror të inteligjencës në Shqipëri.

Kjo organizatë iu afrua për herë të parë nga Inteligjenca Detare Italiane në pranverën e vitit 1948 me një propozim për ngritjen e operacioneve të përbashkëta në Shqipëri.

Në korrik 1948, iu dha qasja përfundimtare një angazhimi OSO për një operacion të tillë.

Ky angazhim përfshinte sigurimin e një avioni G-47 për t’u përdorur në fluturimet ajrore të personelit dhe për furnizime dhe fonde.

Oficeri i çështjes së Inteligjencës Detare Italiane AA dhe një oficer i rastit OSO punuan së bashku në zhvillimin e këtij operacioni.

Një avion C-47 u furnizua në tetor 1948, dhe furnizime të tjera operacionale u morën në Gjermani dhe Zvicër. Komunikimi W/T u lidh me një stacion bazë në Itali.

Anëtarët e ekipit u rekrutuan nga kampet në Itali dhe Greqi, me përjashtim të një individi, transporti i të cilit nga Gjermania ishte rregulluar nga OSO.

Agjentët e dërguar në Shqipëri do të lidheshin më pas me lëvizjet lokale të rezistencës nëpërmjet drejtuesve të lëvizjeve të tilla të identifikuara në dy memorandume të OPC të datës 18 janar dhe 15 mars 1949.

Të gjithë individët janë kontrolluar në dosjet e OSO-së për informacion nënçmues.

Shqiptarët e përfshirë u zgjodhën për shkak të lidhjeve të tyre familjare dhe njohjes së tyre me rajonin e Elbasanit dhe Mirditës të Shqipërisë së Mesme, ku ishte raportuar më parë se ekzistonin grupe rezistence.

Agjentët myslimanë dhe katolikë u përfshinë në termat e përzgjedhur nga lideri shqiptar në Itali, i cili ka punuar me Marinën Italiane dhe OSO-n në montimin e këtij operacioni është Ismail Verlaci.

Objektivi imediat i këtij plani ishte infiltrimi i ekipeve të agjentëve nga ajri, të pajisur me komplete W/T, për të kontaktuar me grupet e krijuara të rezistencës për mbledhjen e inteligjencës.

Objektivat specifike të inteligjencës të caktuara nga Washington-i, duke përfshirë informacionin e dëshiruar për grupet e rezistencës, kishin të bënin me kushtet e brendshme politike, instalimet e ndryshme të mbrojtjes dhe rendin e betejës.

Ky plan hyri në fazën e tij operacionale më 15 shkurt 1949 kur katër agjentë që formonin dy ekipe secila me komunikime të veçanta u hodhën në kushte të shkëlqyera mbi një pikë në rrethin e Serrishtit, në rajonin e Mirditës të Shqipërisë.

Agjentët e mëposhtëm që u hodhën ishin të ndarë në dy skuadra.

Skuadra e parë përfshinte Alush Imishanakun dhe Xhevdet Bloshmin, ndërsa skuadra e dytë kishte Ndue Gjonmarkaj dhe Ndue Mëlyshin.

Asnjë kontakt radiofonik nuk ishte bërë ende me dy ekipet e para.

Një fluturim zbulimi u krye mbi Shqipëri në kushte optimale të motit natën e 12 prillit, por nuk kishte sinjale tokësore në zonën ku pritej në përputhje me planin e parapërgatitur.

Më 24 prill, Ismail Verlaci mori një kabllor komercial nga Kastoria e Greqisë, firmosur nga Lleshanaku ku thuhet se ai dhe Bloshmi kishte mbërritur shëndoshë e mirë në Kastoria.

Më 28 prill ai mori një kabllogram ku thuhej se dy personat kishin mbërritur në Athinë.

Aktualisht ishte duke u montuar në plan krejtësisht të veçantë Italia dhe pritet të hyjë në fazën e saj operacionale në qershor.

Plani 2

Sipas dokumente top-secret të CIA-s, në kohën e tanishme (asokohe) këta agjentë, të cilët ndoshta do të hidhen nga ajri, duket se nuk kishin potencial rezistence apo propagande.

Nëse në një datë të mëvonshme duhet të zhvillohen potenciale të tilla, OFC do të informohet, vërejnë shkresat.

Plani 3

Ky operacion, i cili u miratua më 1 mars 1949, përfshinte përdorimin e personelit nga Organizata Kea, organizata më e madhe e refugjatëve grekë nga Shqipëria e Jugut, për mbledhjen e informacionit.

Agjentë për këtë operacion ishin Stefanos Venakides, sekretar i Keva dhe punonjës i Bankës Kombëtare të Greqisë dhe Nikolaos Pangos, mjek dhe nënkryetar i Keva.

Këta dy persona ishin angazhuar prej disa kohësh në drejtimin e agjentëve në Shqipërinë e Jugut.

Ata raportonin gjithsej tetëmbëdhjetë agjentë aktivë në dhe pranë qyteteve shqiptare Gjirokastër, Leskovik, Përmet, Vlorë, Korçë.

Aktualisht janë në dispozicion pesëmbëdhjetë korrierë për kalimet kufitare.

Një listë me njëzet e shtatë agjentë dhe korrierë të njohur të Kevës, me lokacionet e tyre dhe profesionet aktuale, ishte bashkangjitur në dokument.

Organizata Keva, siç u theksua në memorandumin e CIA-s të datës 18 janar, ka funksione të gjera, duke përfshirë aktivitetet e ndihmës në Greqi dhe rezistencën në Shqipëri, dhe raportohej të kishte një anëtarësi aktive prej 5 mijë në Greqi dhe 2 mijë e 300 në Shqipërinë e Jugut.

Objektivat e këtij operacioni përfshinin mbledhjen e inteligjencës për organizatat e rezistencës në Shqipërinë e Jugut dhe programet dhe planet e tyre, të dhëna për instalimet dhe ndërtimin e porteve dhe aeroporteve, shtrirjen dhe natyrën e ndihmës shqiptare për rebelët grekë dhe rendin e betejës.

Korrierët do të dërgohen përtej kufirit shqiptar për të inicuar organizimin e rrjeteve të agjentëve brenda Shqipërisë për arritjen e këtyre objektivave.

Të gjithë agjentët e njohur, agjentët e mundshëm dhe korrierët janë kontrolluar në dosjet OSO për informacion nënçmues.

Ky operacion tani ishte duke u montuar. Selia ishte aktualisht në Athinë, por u planifikua të ngrihej një bazë operacionale e avancuar në Janinë.

Parashikohej që ekipet e para të korrierëve që operojnë nën drejtimin dhe kontrollin e CIA-s amerikane do të dërgoheshin brenda gjashtë javëve të ardhshme.

Kur Shqipëria përbënte sfidë për CIA-n

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.