Kërcënimi i Trump për NATO-n, një ndryshim më i gjerë në vendin e Amerikës në botë

Kur ish-presidenti Donald Trump në një tubim në Karolinën e Jugut fundjavën e kaluar bëri deklaratën e shumëpërfolur për NATO-n, pati gulçime tronditëse në Washington, Londër, Paris, Tokyo dhe gjetkë.

Por jo në Karolinën e Jugut.

Turma e mbështetësve të Trump, e veshur me bluza dhe kapele bejsbolli Make America Great Again, reagoi ndaj nocionit të anësimit të Moskës ndaj miqve të vjetër të SHBA-ve me brohoritje dhe bilbila të zhurmshme.

Aleatët “delikuentë”? Harrojini. Nuk është problemi i Amerikës.

Refuzimi i thellë i arkitekturës së sigurisë të udhëhequr nga Amerika, i ndërtuar në vitet pas Luftës së Dytë Botërore shërben si një kujtesë se sa shumë ka ndryshuar nocioni i udhëheqjes së SHBA-ve në botë vitet e fundit.

Aleancat që dikur shiheshin si mburoja e Luftës së Ftohtë, tani shihen si një albatros i vjetëruar nga një segment i rëndësishëm i publikut amerikan, të cilit i bën thirrje Trump.

Konsensusi i vjetër që vazhdoi edhe në vitet e para pas përfundimit të Luftës së Ftohtë është shkatërruar nën peshën e globalizimit, luftërave në Irak dhe Afganistan, recesionit të madh të viteve 2008-2009 dhe sulmit të pamëshirshëm të Trump ndaj institucioneve dhe marrëveshjeve ndërkombëtare.

Ndërkohë që sondazhet tregojnë se shumica e amerikanëve ende mbështesin NATO-n dhe aleancat e tjera, kundërshtimet gjithnjë e më të zëshme në disa qarqe dalin në një shekull më parë kur shumica e Amerikës thjesht donte të lihej vetëm.

Ai tension historik midis nacionalizmit të vetëm dhe internacionalizmit të koalicionit të gjerë ka luajtur në formë të ashpër javën e fundit.

Vetëm disa ditë pas fjalimit të tij, Trump vazhdoi duke u zotuar se do t’i jepte fund të gjithë ndihmës së huaj “pa shpresën e kthimit” nëse ai rifitonte punën e tij të vjetër, duke ofruar vetëm kredi për t’u rimbursuar.

Dhe kryetari Mike Johnson dhe republikanët e Dhomës së Përfaqësuesve refuzuan të marrin në konsideratë një paketë ndihme sigurie prej 95 miliardë dollarësh për miqtë amerikanë në Ukrainë, Izrael dhe Tajvan.

Edhe disa nga republikanët në Senat votuan kundër ndihmës, veçanërisht Lindsey Graham nga Karolina e Jugut, i cili e kundërshtoi paketën pasi foli me Trump.

Graham, i cili ka promovuar prej kohësh lidership muskuloz amerikan dhe e portretizoi veten si një mbështetës i egër i Ukrainës dhe Izraelit, u bashkua me kolegët e tij republikanë në kërkimin e veprimeve më të ashpra për të siguruar kufirin e SHBA-ve me Meksikën edhe me koston e aleatëve.

​ Shpërthimi i neoizolacionizmit mbi internacionalizmin me siguri do të jetë tema kryesore e diskutimit në Konferencën e Sigurisë në Mynih, e cila hapet të premten, teksa Zëvendëspresidentja Kamala Harris, Sekretari i Shtetit Antony J. Blinken dhe zyrtarë të tjerë amerikanë përpiqen të qetësojnë aleatët e tronditur.

Në shenjë se sa shumë ka ndryshuar, Graham u tërhoq befas si drejtues i një delegacioni të Kongresit në konferencë, ku ka qenë besnik prej vitesh.

Trump nuk e ka parë kurrë kështu. teksa ai ka qenë ideologjikisht fleksibël për shumë çështje gjatë viteve, një konstante që kthehet në vitet 1980 ka qenë bindja e tij se SHBA-të janë shpartalluar nga aleatët për tregtinë, imigracionin dhe sigurinë.

Kohët më në fund i kanë kapur pikëpamjet e tij dhe ai ka ndezur prushin e zhgënjimit në një flakë të plotë.

Ai e ka larguar me sukses debatin nga angazhimi ndërkombëtar në shumë fronte.

Aty ku të dyja palët dikur favorizonin marrëveshjet e tregtisë së lirë dhe kaluan dekada duke i zgjeruar ato në mbarë globin, tani asnjëra palë nuk e bën këtë.

Aty ku demokratët dhe të paktën disa republikanë jo shumë kohë më parë ishin të hapur ndaj imigrimit brenda kufijve, negociatat e sotme në Washington kanë të bëjnë të gjitha për sigurimin e kufirit, pa asnjë masë për legalizimin e atyre këtu në mënyrë të paligjshme.

Trump dhe këshilltarët e tij hedhin poshtë etiketën izolacionist në favor të nacionalistit, duke thënë se duke pasur parasysh ndryshimet në mbarë botën që nga rënia e komunizmit, është koha për të rimenduar prioritetet amerikane për një epokë të re.

NATO dhe aleancat e tjera, thonë ata, nuk përfaqësojnë më interesat e SHBA-ve.

Çdo president që nga fundi i Luftës së Ftohtë ka ardhur në detyrë duke premtuar një fokus më të madh në vend pas asaj që ata e portretizuan si vëmendje të tepërt jashtë vendit, megjithëse shumica e kishin të vështirë të përballonin këtë.

Bill Clinton mundi ndërtuesin e koalicionit ndërkombëtar George W. Bush duke u zotuar se do të fokusohej “si një rreze lazer në ekonomi”, por në fund ai filloi zgjerimin e NATO-s në territorin e dominuar nga ish-sovjetikët.

Bush e pasoi Clinton duke premtuar se do të kufizonte ndërtimin e kombit jashtë shtetit, vetëm për t’u shndërruar në një president lufte pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001.

Barack Obama vendosi në detyrë kundërshtimin e tij ndaj luftës në Irak dhe solli në shtëpi shumicën e trupave të stacionuara atje dhe në Afganistan, por e gjeti veten duke shkuar në luftë në Libi për të ndaluar masakrën e civilëve dhe përsëri më vonë kundër Shtetit Islamik në Irak dhe Siri.

Edhe Joe Biden, një ndërkombëtarist i përkushtuar, erdhi në Shtëpinë e Bardhë i vendosur për t’i dhënë fund luftës në Afganistan dhe braktisi dekadat e filozofisë dypartiake të tregtisë së lirë.

Por ai mblodhi aleatët për të kundërshtuar pushtimin rus të Ukrainës, ribashkoi aleancën e NATO-s dhe ndërtoi një rrjet më të gjerë aleancash në rajonin Indo-Paqësor për të kundërshtuar një Kinë agresive.

Megjithatë, asnjë nga ata presidentë të fundit nuk ka qenë aq armiqësor ndaj aleancave dhe marrëveshjeve ndërkombëtare sa Trump, i cili jo vetëm kërcënoi se do të largohej nga NATO, por gjithashtu u përpoq në mënyrë të njëanshme të tërhiqte trupat nga Gjermania dhe Koreja e Jugut.

Trump tërhoqi SHBA-të nga marrëveshja e Parisit për klimën, marrëveshja bërthamore e Iranit, pakti i tregtisë së lirë të Partneritetit Trans-Paqësor dhe institucione të tjera ndërkombëtare.

Çdo president tjetër i kohëve të fundit është ankuar për aleatët evropianë që nuk përmbushin pjesën e tyre të barrës së mbrojtjes, por asnjëherë me zë të lartë apo aq kërcënues sa Trump, i cili ka sugjeruar prej kohësh se e konsideronte atë një kusht nëse SHBA-të duhet t’u vijnë në ndihmë, pavarësisht nga angazhimi i nenit 5 për mbrojtjen reciproke në traktatin e NATO-s.

Edhe shumë nga kritikët e Trump pajtohen se aleatët e NATO-s duhet të bëjnë më shumë, megjithëse nuk pajtohen me qasjen e tij.

Nën drejtimin e Trump, numri i anëtarëve të NATO-s që përmbushin objektivin për të shpenzuar 2 për qind të prodhimit të tyre të brendshëm bruto për ushtritë e tyre u rrit në nëntë nga gjashtë.

Sipas Biden, numri është dyfishuar në 18, njoftoi të mërkurën Jens Stoltenberg, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, megjithëse kjo ndoshta pasqyron frikën e Rusisë që nga pushtimi i Ukrainës, një shtet jo anëtar i NATO-s, më shumë se presioni nga Uashingtoni.

Në SHBA, pakënaqësia me aleancat mund të gjendet si në të majtë ashtu edhe në të djathtë, me liberalët të zhgënjyer për luftërat në Irak dhe Afganistan dhe më të gatshëm për të fajësuar zgjerimin e NATO-s për agresionin rus, dhe konservatorët më dyshues ndaj të huajve dhe të vendosur për të pohuar çfarë ata i konsiderojnë interesat amerikane.

Slogani “Amerika së pari” i Trump pasqyron atë që përdorej nga izolacionistët para Luftës së Dytë Botërore, një grup që më vonë u diskreditua si shumë naiv ndaj nazistëve të Adolf Hitlerit.

Edhe kur iu tregua historia e parullës, Trump e përqafoi atë si një shprehje të ashpër të botëkuptimit të tij.

Teksa 80 për qind e demokratëve besojnë se SHBA-të përfitojnë nga aleancat me Evropën, vetëm 50 për qind e republikanëve e bëjnë këtë, sipas sondazheve të publikuara në tetor, me numra të ngjashëm për aleancat në Azinë Lindore.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.