Gjykata penale e Hagës kundër Putinit: çfarë është dhe kur ndërhyn

Trashëgimtare e largët e Gjykatës së Nurembergut, kompetente për krime lufte ose gjenocid, efektivisht funksionale vetëm që nga viti 2002.

Këto janë koordinatat e Gjykatës Ndërkombëtare Penale në Hagë, e cila lëshoi ​​një urdhër arresti kundër presidentit rus Vladimir Putin.

Nëse nga njëra anë dispozita është aktualisht praktikisht e pamundur për t’u ekzekutuar (Moska nuk është ndër qeveritë që njohin Gjykatën Holandeze), fakti politik përfaqëson një pikë kthese historike: komuniteti ndërkombëtar akuzon zyrtarisht liderin e Kremlinit për disa krime specifike.

Lindja e Gjykatës Ndërkombëtare Penale në Hagë pati një kohë pjekjeje që zgjati gjithë gjysmën e dytë të shekullit të 20-të.

Precedenti ku mund të gjurmohet lindja e këtij organi ndërkombëtar është Gjykata që gjykoi krimet naziste të Luftës së Dytë Botërore.

Në atë seli u konsiderua e nevojshme, në dritën e tmerreve që pësuan hebrenjtë dhe popujt e sulmuar nga nazistët, të gjykoheshin krerët e Rajhut të Tretë për krimet që pësuan civilët.

Pas një deklarate fillestare të OKB-së në vitin 1948, krijimi i një gjykate të përhershme u anulua për shkak të Luftës së Ftohtë.

Megjithatë, është e nevojshme të kalojmë në vitet ’90 që tema të kthehet sërish në vazhdën e dy luftërave jashtëzakonisht të përgjakshme dhe mizore që shpërthyen në atë dekadë: konflikti i ish-Jugosllavisë dhe ai i Ruandës.

Ata që ishin përgjegjës për ato masakra (përfshirë Slobodan Millosheviçin dhe Radovan Karaziçin) u dënuan nga gjykatat ad hoc dhe të përkohshme.

Ajo që mungonte ishte një kodifikim i krimeve dhe një procedurë që sqaronte se në cilat raste një lider politik mund të akuzohet për krime lufte, krime kundër njerëzimit apo kundër paqes.

Marrëveshja u arrit në korrik 1998 kur Statuti i Romës u nënshkrua në selinë e FAO-s në Romë me votën e favorshme të 120 nga 160 delegacionet, duke i dhënë jetë Gjykatës Ndërkombëtare Penale me seli në Hagë.

Kjo përcakton se Gjykata ka për detyrë të gjykojë individët (dhe jo shtetet) që janë fajtorë për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.

Gjykata nisi gjyqet kundër ish-presidentit sudanez Omar al Bashir dhe, para se të vritej, kundër kolonelit libian Gaddafi, ndër të tjera.

Ndër shtetet që nuk e kanë ratifikuar Traktatin e Romës, përveç Rusisë, janë edhe Izraeli, Kina dhe Shtetet e Bashkuara.

Në të vërtetë, nën administratën Trump, Uashingtoni e ka ndërprerë pothuajse plotësisht bashkëpunimin me gjyqtarët në Hagë, duke i ndaluar qytetarët e tij të japin këshilla për Gjykatën Ndërkombëtare.

Kjo vjen pas synimit të Gjykatës për të hetuar krimet e luftës të kryera në Afganistan.

Edhe Izraeli nuk e njeh rolin e Gjykatës: shteti hebre nuk iu përmbajt Traktatit të Romës, por çarja u zgjerua kur Haga e akuzoi atë për gjenocid kundër palestinezëve.

Edhe pse e lindur nën shtysën e OKB-së, Gjykata Penale nuk është një organ i Kombeve të Bashkuara.

Roli i saj nuk duhet të ngatërrohet me gjykatën ndërkombëtare e cila është gjithashtu e vendosur në kryeqytetin holandez dhe e cila është përgjegjëse për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve midis shteteve anëtare të OKB-së; as me atë të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) me seli në Strasburg e cila mbikëqyr respektimin e të drejtave dhe lirive të individit.

A ka gjasa që presidenti rus të dalë në gjyq për konfliktin në Ukrainë?

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.