Kur dëgjoi se trupat amerikane kishin rrëzuar Saddam Hussein-in, inxhinieri irakian Hazem Mohammed mendoi se më në fund do të ishte në gjendje të gjente vëllain e tij, i cili ishte qëlluar për vdekje dhe ishte hedhur në një varr masiv pas një kryengritjeje të dështuar kundër sundimit të Sadam-it në vitin 1991.
Nuk ishin vetëm shpresat e Mohammed-it që u ngritën pas pushtimit të udhëhequr nga SHBA-të në mars të vitit 2003.
Të afërmit e dhjetëra mijëra njerëzve që u vranë ose u zhdukën nën diktatorin besuan se së shpejti do të zbulonin fatin e të dashurve të humbur.
Njëzet vjet më vonë, Mohammed-i, i cili u godit nga dy plumba, por i mbijetoi vrasjes masive në të cilën vdiq vëllai i tij, dhe irakianë të tjerë të panumërt janë ende në pritje të përgjigjeve.
U gjetën dhjetëra varre masive, dëshmi e mizorive të kryera nën Partinë Baath të Sadam-it.
Por puna për të identifikuar viktimat e vrasjeve historike ka qenë e ngadaltë dhe e pjesshme në kaosin dhe konfliktin që ka përfshirë Irakun në dy dekadat e fundit.
“Kur pashë se si po hapeshin varret masive, rastësisht, vendosa ta mbaj sekret vendndodhjen e varrit derisa të krijohej një shtet më i fortë”, ka thënë Mohammed.
Teksa zhvarrosjet u zvarritën, më shumë mizori u kryen në konfliktin sektar dhe në mes të rritjes dhe rënies së grupeve të armatosura, si Al Kaeda dhe militantët e Shtetit Islamik, si dhe militantët myslimanë shiitë.
Iraku ka një nga numrat më të lartë të personave të zhdukur në botë, sipas Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq, i cili thotë se vlerësimet e numrit të përgjithshëm deri në qindra mijëra njerëz.
Kaluan edhe 10 vjet të tjera përpara se Mohammed-i të drejtonte një ekip ekspertësh në vendin ku ai, vëllai i tij dhe të tjerët u mblodhën ndërsa trupat e Sadam-it shtypën një kryengritje kryesisht shiite në fund të Luftës së Gjirit të vitit 1991.
Asokohe ata u detyruan të gjunjëzoheshin pranë llogoreve të hapura në periferi të qytetit jugor të Najaf-it dhe u qëlluan. Dhjetëra mijëra irakianë u vranë nga forcat e Sadam-it gjatë sundimit të tij.
Eshtrat e 46 njerëzve u zhvarrosën nga vendi, por vëllai i Mohammed-it nuk u gjet kurrë. Ai beson se më shumë trupa janë ende atje, të pagjetur.
“Një vend që nuk po merret me të kaluarën e tij nuk do të jetë në gjendje të merret me të tashmen apo të ardhmen e tij”, ka thënë ai.
Sipas Fondacionit Martirs – një organ qeveritar i përfshirë në identifikimin e viktimave – mbi 260 varre masive janë zbuluar deri më tani, me dhjetëra ende të mbyllura.
Por burimet janë të kufizuara për një detyrë kaq të madhe. Në një seksion të Ministrisë së Shëndetësisë në Bagdad, një ekip prej rreth 100 personash përpunon mbetjet nga varret masive.
Shefi i departamentit Yasmine Siddiq ka treguar se ata kanë identifikuar dhe krahasuar mostrat e ADN-së të rreth 2 mijë individëve, nga rreth 4 mijë e 500 trupa të zhvarrosur.
Përpjekjet mjeko-ligjore plotësohen nga arkivistët që studiojnë tufa dokumentesh nga Partia Baath e Sadam-it, e cila u shpërbë pas rrëzimit të tij, për emrat e personave të zhdukur ende për t’u identifikuar.
Mehdi Ibrahim, një zyrtar në Fondacionin e Dëshmorëve, ka thënë se çdo javë ekipi i tij identifikon rreth 200 viktima të reja. Emrat janë publikuar në rrjetet sociale. Deri më tani fondacioni ka përpunuar rreth gjysmën e 1 milioni dokumenteve që disponon, vetëm një pjesë e arkivit të shpërndarë të Irakut.
Shumica e dokumenteve të epokës së Partisë Baath mbahen nga qeveria, ndërsa të tjerat u shkatërruan pas pushtimit.
Disa mizori shqyrtohen më shpejt se të tjerat.
Sipas Siddiq, masakrat e kryera nga militantët e Shtetit Islamik, të cilët pushtuan pjesën më të madhe të Irakut verior në vitin 2014 dhe e mbajtën atë për tre vite të dhunshme, janë prioritare.
Marrë nga “Reuters”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
