COVID-19 ka vrarë po aq amerikanë sa gripi spanjoll

Popullsia amerikane, një shekull më parë ishte vetëm një e treta e asaj që është sot, që do të thotë se gripi ka prerë një pjesë shumë më të madhe, më vdekjeprurëse në vend.

Por, kriza e COVID-19 është në çdo masë një tragjedi kolosale më vete, veçanërisht duke pasur parasysh përparimet e jashtëzakonshme në njohuritë shkencore që atëherë dhe dështimin për të përfituar maksimalisht nga vaksinat e disponueshme këtë herë.

“Xhepat e mëdhenj të shoqërisë amerikane – dhe, më keq, udhëheqësit e tyre – e kanë hedhur poshtë këtë”, tha historiani mjekësor Dr. Howard Markel nga Universiteti i Miçiganit për mundësinë, për të vaksinuar të gjithë deri tani.

Ashtu si gripi spanjoll, koronavirusi nuk mund të zhduket kurrë plotësisht nga mesi ynë. Në vend të kësaj, shkencëtarët shpresojnë se do të bëhet një defekt i butë sezonal pasi imuniteti i njeriut forcohet përmes vaksinimit dhe infeksionit të përsëritur. Por, kjo mund të marrë kohë.

“Shpresojmë se do të jetë si të ftohesh, por nuk ka asnjë garanci”, tha biologu i Universitetit Emory Rustom Antia, i cili sugjeron një skenar optimist në të cilin kjo mund të ndodhë për disa vjet.

Tani për tani, pandemia ka ende Shtetet e Bashkuara dhe pjesët e tjera të botës në nofullat e saj.

Ndërsa rritja e infeksioneve të nxitur nga delta mund të ketë arritur kulmin, vdekjet në SHBA janë mesatarisht mbi 1 mijë e 900 në ditë, niveli më i lartë që nga fillimi i pandemisë dhe numri i përgjithshëm i vendit arriti në 675 mijë të hënën, sipas numërimit të mbajtur nga Universiteti Johns Hopkins, edhe pse numri real besohet të jetë më i lartë.

Dimri mund të sjellë një rritje të re, me modelin me ndikim të Universitetit të Uashingtonit që parashikon një shtesë prej 100 mijë ose më shumë amerikanë do të vdesin nga COVID-19 deri më 1 janar, gjë që do të sillte numrin e përgjithshëm të SHBA në 776 mijë.

Pandemia e gripit spanjoll të vitit 1918-19, vrau 50 milion viktima në nivel global, në një kohë kur bota kishte një të katërtën e popullsisë që ka tani. Vdekjet globale nga COVID-19 tani qëndrojnë në më shumë se 4.6 milion.

Numri i vdekjeve të gripit spanjoll në SHBA është një supozim i përafërt, duke pasur parasysh regjistrimet jo të plota të epokës dhe kuptimin e dobët shkencor të asaj që shkaktoi sëmundjen. Shifra 675 mijë, vjen nga Qendrat Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve.

Zbutja e COVID-19, mund të ndodhë nëse virusi dobësohet në mënyrë progresive dhe kur sistemet imunitare të njerëzve, mësojnë ta sulmojnë atë. Vaksinimi dhe infeksioni i mbijetuar janë mënyrat kryesore të përmirësimit të sistemit imunitar. Foshnjat që ushqehen me gji gjithashtu fitojnë njëfarë imuniteti nga nënat e tyre.

Nën atë skenar optimist, nxënësit e shkollës do të merrnin sëmundje të lehta që trajnojnë sistemin e tyre imunitar. Ndërsa rriten, fëmijët mbajnë kujtesën e përgjigjes imune, kështu që kur të jenë të vjetër dhe të prekshëm, koronavirusi nuk do të jetë më i rrezikshëm se viruset e ftohjes.

E njëjta gjë vlen edhe për adoleshentët e vaksinuar sot: sistemet e tyre imune do të forcoheshin përmes goditjeve dhe infeksioneve të lehta.

“Ne të gjithë do të infektohemi”, parashikoi Antia. “Ajo që është e rëndësishme është nëse infeksionet janë të rënda”.

Diçka e ngjashme ndodhi me virusin e gripit H1N1, fajtori në pandeminë e vitit 1918-1919. U ndesh me shumë njerëz që ishin imunë, dhe gjithashtu përfundimisht u dobësua përmes mutacionit. H1N1 qarkullon edhe sot, por imuniteti i fituar përmes infeksionit dhe vaksinimit ka triumfuar.

Marrja e një vaksine vjetore të gripit tani mbron kundër H1N1 dhe disa lloje të tjera të gripit. Për të qenë të sigurt, gripi vret mes 12 mijë dhe 61 mijë amerikanë çdo vit, por mesatarisht, është një problem sezonal dhe i menaxhueshëm.

Para COVID-19, gripi spanjoll konsiderohej universalisht sëmundja më e keqe pandemike në historinë e njerëzimit. Por, nëse plaga aktuale rezulton përfundimisht më vdekjeprurëse është e paqartë.

Në shumë mënyra, gripi i vitit 1918-19 i cili u quajt gabimisht grip spanjoll, sepse së pari mori mbulim të gjerë të lajmeve në Spanjë – ishte më i keq.

Përhapur nga lëvizshmëria e Luftës së Parë Botërore, vrau shumë njerëz. Asnjë vaksinë nuk ekzistonte për ta ngadalësuar atë dhe nuk kishte antibiotikë për të trajtuar infeksionet sekondare bakteriale. Dhe, natyrisht, bota ishte shumë më e vogël.

Megjithatë udhëtimet me avion dhe migrimet masive kërcënojnë të rrisin numrin e pandemisë aktuale. Pjesa më e madhe e botës është e pavaksinuar. Megjithatë edhe koronavirusi ka qenë plot surpriza.

Markel tha se ai është i mahnitur vazhdimisht nga madhësia e përçarjes që pandemia ka sjellë në planet.

“Unë u trondita nga madhësia e karantinave”, që ndërmori fillimisht qeveria kineze, tha Markel. Ritmi i vonuar i vaksinimeve amerikane është burimi i fundit i habisë së tij.

Pak më pak se 64 përqind e popullsisë amerikane ka marrë të paktën një dozë të vaksinës.

Në nivel global, rreth 43 përqind e popullsisë ka marrë të paktën një dozë, sipas “Our World in Data”, me disa vende afrikane që sapo kanë filluar të japin vaksinat e tyre të para.

“Ne e dimë që të gjitha pandemitë po marrin fund”, tha Dr Jeremy Brown, drejtor i kërkimit të kujdesit urgjent në Institutet Kombëtare të Shëndetit, i cili shkroi një libër mbi gripin.

COVID-19 mund të kishte qenë shumë më pak vdekjeprurëse në SHBA nëse më shumë njerëz do të vaksinoheshin më shpejt, “dhe ne ende kemi një mundësi për ta kthyer atë”, tha Brown.

“Ne shpesh humbim nga sytë se sa me fat jemi t’i marrim këto gjëra si të mirëqena”.

Vaksinat aktuale funksionojnë jashtëzakonisht mirë në parandalimin e sëmundjeve të rënda dhe vdekjeve nga variantet e virusit që janë shfaqur deri më tani.

Do të jetë vendimtare për shkencëtarët të sigurohen që virusi gjithnjë në mutacion nuk ka ndryshuar mjaftueshëm për të shmangur vaksinat ose për të shkaktuar sëmundje të rënda tek fëmijët e pavaksinuar, tha Antia.

Nëse virusi ndryshon në mënyrë të konsiderueshme, një vaksinë e re duke përdorur teknologjinë pas injeksioneve Pfizer dhe Moderna mund të prodhohet në 110 ditë, tha një ekzekutiv i Pfizer.

Kompania po studion nëse do të kërkohen injeksione vjetore me vaksinën aktuale për të mbajtur imunitetin të lartë.

Një plus: koronavirusi ndryshon me një ritëm më të ngadaltë sesa viruset e gripit, duke e bërë atë një objektiv më të qëndrueshëm për vaksinimin, tha Ann Marie Kimball, një profesoreshë e epidemiologjisë në Universitetin e Uashingtonit në pension.

Pra, a do ta kapë pandemia aktuale pandeminë e gripit 1918-1919 si më e keqja në historinë e njerëzimit?

“Ju dëshironi të thoni jo. Ne kemi shumë më tepër kontroll të infeksionit, shumë më tepër aftësi për të mbështetur njerëzit që janë të sëmurë. Ne kemi mjekësi moderne”, tha Kimball.

“Por ne kemi shumë më tepër njerëz dhe shumë më tepër lëvizshmëri. … Frika është se një lloj i ri kalon rreth një objektivi të veçantë vaksine”.

Për ata individë të pavaksinuar që janë duke llogaritur në infeksion dhe jo në vaksinim për mbrojtje imune, Kimball tha se: “problemi është, ju duhet të mbijetoni nga infeksioni për të fituar imunitetin”.

Historianët mendojnë se pandemia e gripit spanjoll, filloi në Kansas në fillim të vitit 1918, dhe deri në dimrin e vitit 1919 virusi kishte infektuar një të tretën e popullsisë globale dhe vrau të paktën 50 milionë njerëz, përfshirë 675 mijë amerikanë. Disa vlerësime thonë se numri i viktimave arrin deri në 100 milionë.

COVID-19, tani ka vrarë po aq amerikanë sa bëri pandemia e gripit spanjoll e vitit 1918-1919 – afërsisht 675 mijë njerëz.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.