Bashkëjetesa, zgjedhje apo zgjidhje?

“Në fillim isha skeptike, sot them se ishte gjëja më e duhur për t’u bërë”.

Kështu u shpreh për Albanian Post, 28-vjeçarja Ina Gjoci, ekonomiste me profesion, e cila për pesë vite bashkëjetoi me bashkëshortin e saj sot.

“Sot jemi të martuar, sepse ne e njohëm njëri-tjetrin për një kohë, që unë do ta quaja provën më të bukur, sepse kaluam shumë gjëra gjatë asaj kohe, për të kuptuar që realisht mund të kalonim jetën bashkë”, tha Ina.

E pyetur se pse fillimisht ishte skeptike, Ina tha se kishte patur presionin e familjes, por edhe frikën a do të funksiononin gjërat.

“Bashkëjetesa kërkon të njëjtin përkushtim si dhe martesa, i vetmi ndryshim është zyrtarizimi”, thotë Ina.

Por historia e Inës nuk përfaqëson çdo bashkëjetesë, pasi secila ka veçoritë dhe përfundimin e saj.

Ama, secila histori, takohen në një pikë të përbashkët: Është mënyra më e mirë për të mos gabuar, për të njohur veten dhe partnerin.

Psikologia Oriola Plaku e radhit këtë mes faktorëve që ndikojnë në zgjedhjen e sotme të alternativës së bashkëjetesës.

“Bashkëjetesa është një mënyrë bashkëkohore e të jetuarit në çift”, thotë ajo.

Rritja numrit të çifteve që bashkëjetojnë mund të vijë si pasojë e disa faktorëve individualë dhe shoqërorë.

Nëpërmjet bashkëjetesës, potencon ekspertja, partnerët “kanë mundësi të njohin njëri-tjetrin më mirë para se të bëjnë hapin e radhës”.

Një pikë e rëndësishme, sipas Plakut, është karriera respektive e të dy partnerëve. “Edhe femra ka marrë një rol të rëndësishëm jashtë familjes dhe nuk shikohet vetëm si një individ që duhet t’i përkushtohet familjes, bashkëshortit dhe fëmijëve”.

Psikologia e sheh bashkëjetesën dhe si mundësinë për të shmangur divorcin “në rast se marrëdhënia nuk funksionon apo ka frikë nga marrja e përgjegjësive”.

Më poshtë, do të gjeni shpjegime për një numër të këtyre ndryshimeve, duke përfshirë privilegjet dhe përgjegjësitë e secilës lloj marrëdhënieje, martese dhe bashkëjetesë sipas “Institutit të Studimit të Familjes” në Amerikë.

Bashkëjetesë apo martesë

Bashkëjetesa mund të lidhet në çdo kohë, nga çdokush në çdo moshë dhe çdo gjini, pa ndonjë kërkesë zyrtare.

Martesa duhet të përfundojë me një divorc zyrtar, legal ose proces anulimi, që mund të jetë i kushtueshëm, kohë, i komplikuar dhe emocionalisht rraskapitës.

Zakonisht mund të përfundohet thjesht dhe jozyrtarisht me marrëveshjen e palëve.

Sidoqoftë, shpesh, kostot emocionale janë të njëjta ose të ngjashme me ato të përjetuara në fund të një martese.

Bashkëshortët, të cilët janë në divorc, kanë detyrimin ta ndajnë pasurinë e tyre me metoda të përcaktuara ligjërisht.

Në fund të një marrëdhënieje bashkëjetese, palët zakonisht mund të ndajnë pasurinë ashtu si dëshirojnë.

Sidoqoftë, mungesa e udhëzimeve ligjore mund të krijojë edhe më shumë konflikt se kush merr çfarë.

Një bashkëshort me pagë më të lartë mund të ketë detyrimin të sigurojë mbështetje financiare për bashkëshortin tjetër pas ndarjes ose divorcit.

Çiftet, që jetojnë së bashku dhe më pas ndahen zakonisht, nuk mbajnë detyrimin të mbështesin njëri-tjetrin pas ndarjes, përveç nëse kanë lidhur një kontratë që parashikon ndryshe.

Ndërsa kjo mund të duket një përfitim për partnerin mbështetës, një partner, i cili është mësuar të mbështetet mund të përballet me vështirësi të papritura financiare pas ndarjes.

Nëse njëri bashkëshort bëhet i sëmurë ose i paaftë, bashkëshorti tjetër zakonisht ka të drejtë të marrë vendime në emër të bashkëshortit të sëmurë, për çështje përfshirë kujdesin shëndetësor dhe financat.

Pavarësisht nga sa i afërt është lidhja ose sa kohë ka ekzistuar marrëdhënia, një bashkëjetues mund të ketë nevojë të shtyhet tek anëtarët e familjes së ngushtë kur bëhet fjalë për marrjen e vendimeve për një partner të pamartuar të sëmurë, ose të paaftë, përveç nëse një prokurë e përgjithshme ose një prokurë e kujdesit shëndetësor jepni atë autoritet partnerit bashkëjetues.

Kur njëri bashkëshort vdes, bashkëshorti tjetër ka të drejtën ligjore të trashëgojë një pjesë të pasurisë së bashkëshortit të ndjerë.

Kur një bashkëjetues vdes, prona e tij ose e saj do t’i kalojë kujtdo që përmendet në testament ose, nëse nuk ka vullnet, anëtarëve të familjes sipas ligjeve të shtetit.

Partneri i mbijetuar nuk ka pretendime për pasurinë, nëse ai ose ajo nuk u emërua në testamentin e partnerit të vdekur.

Fëmijët e lindur gjatë martesës janë pasardhës të burrit dhe gruas.

Babai i një fëmije të lindur nga bashkëjetues të pamartuar nuk ka të drejtë për një prezumim ligjor të atësisë dhe mund të duhet të përcaktojë atësinë e tij përmes testeve të gjakut dhe një veprimi juridik.

Fëmijët e lindur nga çifte të martuar, duhet të mbështeten financiarisht gjatë martesës.

Si shihet bashkëjetesa në shoqërinë shqiptare?

“Mendoj se shoqëria jonë e ka pranuar pjesërisht opsionin e bashkëjetesës”, pohon psikologia Plaku.

Shumë familje pranojnë që fëmija e tyre të bashkëjetojë vetëm nëse janë prezantuar të dyja familjet.

Në këtë mënyrë partnerët sillen si bashkëshort para familjes dhe shoqërisë, por para ligjit nuk kanë dhe as ushtrojnë cilësinë ligjore të bashkëshortëve.

Në shoqërinë tonë është një opsion i vështirë për t’u pranuar, pasi jemi një shoqëri patriarkale. Kjo e bën të vështirë, por jo të pamundur që dhe në shoqërinë tonë të ketë çifte, të cilët bashkëjetojnë.

Në rastin e të rinjve, të cilët marrin vendimin që të bashkëjetojnë, është më i pranueshëm si koncept dhe si fakt.

Është një mundësi që i jepet për të njohur dhe të ndajë jetën me partnerin brenda mureve të një ndërtese, por pa detyrime ligjore.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.