Tranzicioni “i dhunës” te fëmijët në Shqipërinë post-komuniste

Pothuajse një në tre nxënës shqiptarë ka përjetuar abuzim fizik nga një prind ose një i rritur tjetër në familje.

Ky është rezultati më i fundit nga publikimi i revistës multidisiplinare “Kufijtë në Shëndetin Publik” (FPH), në bashkëpunim me studiues dhe institucione shqiptare. Ajo ka zhvilluar një studim në Shqipëri mbi abuzimin fizik të 15-vjeçarëve që nga rënia e komunizmit.

Studimi siguron dëshmi të reja në lidhje me madhësinë dhe lidhjet e përzgjedhura të pavarura të abuzimit fizik gjatë gjithë jetës tek nxënësit e shkollave në Shqipëri.

Sipas publikimit, Shqipëria mbetet një vend i përfshirë në një tranzicion i cili shoqërohet me ndryshime të jashtëzakonshme në strukturën e familjes, lidhjet e komunitetit dhe normat apo vlerat shoqërore.

Pirja e duhanit gjatë gjithë jetës, konsumimi i alkoolit, nervozizmi, një rezultat më i ulët ndaj kënaqësive të jetës dhe, veçanërisht, dhuna në familje e dëshmuar, ishin lidhje të forta dhe domethënëse të abuzimit fizik gjatë gjithë jetës tek nxënësit shqiptarë të moshës 15 vjeç.

Studimi

Bazuar në protokollin ndërkombëtar HBSC, FPH-ja grumbulloi të dhëna nga 1 mijë e 550 nxënës. Shtresëzimi u bazua si në prefekturat urbane të Shqipërisë, ashtu edhe në zonat urbane të vendit.

Pyetësori përfshinte informacione mbi abuzimin fizik gjatë gjithë jetës dhe një gamë të gjerë faktorësh socio-demografikë, faktorë të stilit të jetesës dhe karakteristikat e gjendjes shëndetësore.

Fëmijët u pyetën nëse një prind apo një i rritur tjetër në familje i kishte goditur, rrahur, shkelmuar ose ishte përpjekur t’i lëndonte ata fizikisht.

Prevalenca e përgjithshme e abuzimit fizik gjatë gjithë jetës në këtë studim të nxënësve shqiptarë ishte rreth 32%.

Nuk kishte dëshmi të dallimit gjinor (30% tek djemtë kundrejt 32% tek vajzat). Gjithashtu, nuk ka pasur marrëdhënie të rëndësishme me faktorët socio -ekonomikë.

Në të kundërt, prevalenca e abuzimit fizik gjatë jetës ishte shumë më e lartë tek fëmijët që konsumonin duhan në krahasim me ata që nuk kishin pirë duhan në jetën e tyre. Në mënyrë të ngjashme, prevalenca e abuzimit fizik gjatë jetës ishte shumë më e lartë tek fëmijët që raportuan konsumim të alkoolit në krahasim me ata që kurrë nuk kishin konsumuar alkool në jetën e tyre.

Për më tepër, prevalenca e abuzimit fizik gjatë jetës ishte më e lartë në mesin e fëmijëve që raportuan përdorimin e kanabisit gjatë gjithë jetës sesa tek ata që nuk kishin përdorur kurrë kanabis.

Nuk kishte asnjë lidhje me marrëdhëniet seksuale gjatë gjithë jetës, por një lidhje jashtëzakonisht të fortë midis abuzimit fizik gjatë jetës dhe dëshmimit të dhunës në familje gjatë jetës. 67% e fëmijëve që raportuan se ishin dëshmitarë të dhunës në familje kishin qenë gjithashtu subjekt i abuzimit fizik në krahasim me vetëm 30% të fëmijëve që nuk kanë qenë dëshmitarë të dhunës në familje gjatë jetës së tyre.

Sipas një meta-analize, përhapja e abuzimit fizik në rajonin evropian u vlerësua në rreth 23%. Në pamje të parë, përhapja e abuzimit fizik të fëmijëve në Shqipërinë në tranzicion është më e lartë se mesatarja evropiane dhe një nga më të lartat në rajonin e Evropës Lindore kur krahasohet me Rumaninë (rreth 23%), Malin e Zi (20%) dhe veçanërisht Maqedoninë e Veriut (vetëm 7%).

Raporti i OBSH-së

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH): “Keqtrajtimi i fëmijëve përcaktohet si abuzim dhe neglizhencë që ndodh tek fëmijët nën moshën 18 vjeç. Ajo përfshin të gjitha llojet e keqtrajtimeve fizike dhe emocionale, abuzimin seksual, neglizhencën dhe shfrytëzimin komercial ose të tjerë që rezultojnë në dëm aktual ose të mundshëm për shëndetin, mbijetesën, zhvillimin ose dinjitetin e fëmijës në kontekstin e një marrëdhënie përgjegjësie, besimi ose pushteti”.

Duke iu referuar një raporti historik të OBSH -së, prevalenca e vlerësuar e keqtrajtimit të fëmijëve varion nga 5% në 50%. Megjithatë, abuzimi fizik në veçanti, i cili është në fokusin e studimit të FPH-së, është raportuar deri në 65% në disa vende.

Përveç traumave të menjëhershme mjekësore dhe psikologjike, keqtrajtimi i fëmijëve ka efekte të shumta të dëmshme gjatë jetës.

Personat që janë keqtrajtuar gjatë fëmijërisë janë në rrezik të shtuar për vetëvrasje, keqtrajtim të përsëritur ose viktimizim nga të tjerët, sjellje të rrezikshme seksuale, abuzim me substancat, shëndeti fizik dhe mendor të varfër, përveç një rreziku më të lartë për kryerjen e dhunës dhe sjelljen kriminale.

Për më tepër, keqtrajtimi i fëmijëve ka një ndikim negativ ekonomik për shkak të shpenzimeve për kujdesin shëndetësor, arsimin dhe shërbimet sociale, dhe përmes humbjeve të produktivitetit gjatë jetës së viktimës.

Megjithatë, dëshmitë mbi shtrirjen dhe parashikuesit e pavarur të keqtrajtimit të fëmijëve në vendet evropiane janë të pakta, veçanërisht në vendet e Evropës Juglindore.

“Sjelljet shëndetësore në fëmijët e moshës shkollore” (HBSC) është një studim ndërkombëtar i Zyrës Rajonale të OBSH-së për Evropën, i cili ka filluar në 1983-84 në disa vende, por aktualisht përfshin 50 vende dhe rajone në të gjithë Evropën dhe Amerikën e Veriut.

Shqipëria u bë pjesë e rrjetit të vendeve pjesëmarrëse në studimin HBSC që nga viti 2007. Në vitin 2009, Shqipëria mori pjesë për herë të parë në studimin HBSC 2009-10.

Informacioni mbi përhapjen dhe përcaktuesit e abuzimit të fëmijëve në Shqipëri është i pakët. Shqipëria përshkruhet ende si një shoqëri patriarkale dhe dëshmitë në dispozicion tregojnë një përhapje të lartë të dhunës nga partneri intim. Abuzimi me fëmijët dhe format e tjera të dhunës në familje përbëjnë një temë të pa hulumtuar në vendet e mëparshme evropiane, veçanërisht në vendet e Ballkanit Perëndimor përfshirë Shqipërinë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.