Thomas Friedman: “Kurthi” i Hamasit dhe Iranit mbi Izraelin dhe çfarë duhet të bëjë Izraeli për ta shmangur atë

Nëse Izraeli kryen një masakër në Gaza, do të bëjë pikërisht atë që armiqtë e tij më të këqij: Hamasi dhe Irani presin dhe dëshirojnë.

Në mënyrë të pashmangshme do të jetë një masakër e fëmijëve, sepse në Rrip mbi gjysma e popullsisë është nën 18 vjeç, 40% është nën 14 vjeç.

Fëmijët janë shumë më shumë se një milion dhe goditja masive e Gazës sigurisht që do të thotë të godasësh civilët dhe masivisht fëmijët.

Nëse, siç duket tani e mundshme, Izraeli e bën këtë zgjedhje, do të jetë një autogol moral.

Por nëse çështja morale shkon lehtësisht në sfond kur lufton për mbijetesën e dikujt, është vetë-goli politik që duhet të shqetësojë Izraelin dhe ata që e duan vërtet atë. Autogoli politik është ai që kanë krijuar armiqtë e tij. Dhe Izraeli po bie në grackë.

Këto pasazhe janë shkruar nga Thomas Friedman, në prestigjiozen amerikane “The New York Times”.

Është një nga gjykimet më të shëndosha, jo vetëm gazetari i madh amerikan e njeh atë konflikt më mirë se kushdo, pasi e ka ndjekur gjatë gjithë jetës në terren, por edhe sepse është shembull sesi pasioni duhet ta gjallërojë gjithmonë këtë profesion.

Tom Friedman gjithashtu e ka Izraelin në biografinë e tij dhe – në mënyrë të pandashme – në zemrën e tij: ai e kaloi rininë e tij në një nga kibucët në Izrael, por nuk përzien faktet sipas dëshirës së tij dhe nuk improvizon si i di të gjitha.

Pika interesante dhe analizë e vlefshme për t’u lexuar.

• Krahasimi historik

“Unë e kam mbuluar këtë konflikt për gati 50 vjet dhe kam parë izraelitët dhe palestinezët t’i bëjnë shumë gjëra të tmerrshme njëri-tjetrit: kamikazët palestinezë duke hedhur në erë klubet e natës dhe autobusët izraelitë; Avionët luftarakë izraelitë që godisnin lagjet në Gaza që strehonin luftëtarët e Hamasit, por kështu duke shkaktuar viktima të mëdha në mes të civilëve. Por nuk kam parë kurrë diçka të ngjashme me atë që ndodhi fundjavën e kaluar: luftëtarë individualë të Hamasit që grumbullojnë burra, gra dhe fëmijë izraelitë, duke i parë në sy, duke i vrarë dhe, në një rast, duke detyruar një grua të zhveshur të ecte rreth Gazës duke bërtitur “Allahu Akbar”.

Friedman e krahason masakrën e kryer nga islamistët palestinezë më 7 tetor me atë që pësuan palestinezët laikë në 1982, në kampet e refugjatëve libanezë të Sabra dhe Chatila, kur rreth 3 mijë e 500 njerëz u masakruan nga milicitë kristiane-maronite, me ushtrinë izraelite që i lejoi ata të futeshin brenda dhe nga lart ndriçonte fushat për të lehtësuar punën e tyre.

Prandaj ai shkruan “Edhe pse nuk kam iluzione për angazhimin e gjatë të Hamasit në shkatërrimin e shtetit hebre, pyes veten sot: nga vjen ky impuls i ngjashëm me ISIS-in për vrasje masive si objektiv kryesor? Jo pushtimi i territorit, por thjesht vrasja? Ka diçka të re që është e rëndësishme të kuptohet”.

• Faktori saudit

Shpjegimi është afrimi i vazhdueshëm midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, i cili do të dekretonte – këtë herë realisht – fundin e çdo shprese për vetëvendosje për palestinezët.

“Megjithëse ky operacion ishte planifikuar me siguri nga udhëheqësit e Hamasit muaj më parë, besoj se origjina e tij emocionale mund të shpjegohet pjesërisht nga një fotografi që u shfaq në shtypin izraelit më 3 tetor. Disa ministra të qeverisë izraelite shkuan në Riad, Arabi Saudite, në vizitën e tyre të parë zyrtare ndonjëherë për të marrë pjesë në konferenca ndërkombëtare në fund të shtatorit dhe në fillim të tetorit, dhe u fol shumë për këtë në shtypin izraelit”.

Në foto shihet një delegat izraelit në konferencën e OKB-së që po zhvillohet në kryeqytetin saudit.

Ai është në një pauzë lutjeje, i veshur me shallin dhe kippah-un tradicional hebre dhe mban Torah-un e rrotulluar. Nga dritarja shfaqet horizonti i Riadit.

“Për hebrenjtë izraelitë, kjo foto është një ëndërr e bërë realitet, demonstrimi i fundit që ata më në fund janë pranuar në Lindjen e Mesme, më shumë se një shekull pas fillimit të lëvizjes sioniste për të ndërtuar një shtet modern demokratik në atdheun biblik të njerëzit hebrenj. Të jesh në gjendje të lutesh me një Torah në Arabinë Saudite, vendlindja e Islamit dhe shtëpia e dy qyteteve të tij më të shenjta, Mekës dhe Medinës, është një nivel pranimi që prek shpirtin e çdo hebreu izraelit”, shkruan Firedman.

Për palestinezët, veçanërisht ata të lidhur me lëvizjet islamiste, por jo vetëm për ta, ajo foto ka kuptimin e kundërt: fundin e kauzës së tyre, që edhe shteti arab më me ndikim – epiqendra e islamit sunit, vendi që ruan vendet e shenjta, aleati që Amerika u përpoq ta evitojë, por pa sukses – vendos të ndalojë së mbrojturi për të kultivuar interesin e vet ekskluziv gjeopolitik dhe ekonomik, atë të normalizimit të marrëdhënieve me armikun e përjetshëm sionist.

Prandaj, është edhe triumfi i Benjamin Netanyahut, realizimi i projektit të tij më të rëndësishëm “Duke demonstruar të gjithë kundërshtarëve të tij, ose më mirë duke u përplasur në fytyrë, se ai mund të bëjë paqe me të gjitha shtetet arabe, madje edhe me Arabinë Saudite, pa pasur nevojë t’u lërë palestinezëve asnjë centimetër tokë”.

Është, ose do të ishte, përfundimi i planit të sionizmit revizionist, rrymës së djathtë të lëvizjes kombëtare hebreje.

Faza e parë u krye nga paraardhësi politik i Netanyahut, Menachem Begin, i aftë për të bërë paqe me Egjiptin, kombin më të fuqishëm ushtarak dhe kërcënues arab, në fund të viteve 1970.

Paqe e ndarë, e arritur duke margjinalizuar palestinezët dhe ndërkohë duke vazhduar aneksimin zvarritës të territoreve të fundit të mbetura nën këmbët e tyre, përmes kolonizimit gjithnjë e më masiv.

Një plan që vazhdoi me vendin tjetër kyç, Jordaninë, i nxitur nga Marrëveshjet iluzore të Oslos, ato me të cilat palestinezët shpresonin të arrinin shtetin e tyre. Ka ardhur deri në ditët e sotme nën drejtimin e Donald Trump përmes “Marrëveshjes së Abrahamit” me Emiratet Arabe dhe Bahreinin.

Kështu që Netanyahu donte – do – të sublimojë këtë rrugë dhe “t’i demonstrojë të gjithëve se Izraeli mund të ketë tortën e tij – të pranuar nga të gjitha shtetet arabe përreth – dhe gjithashtu të hajë territorin e palestinezëve”.

Por nuk duhet harruar që ky do të ishte një vakt përfundimtar.

Deri në vitin 2002, sauditët i kishin propozuar Izraelit një paqe të vërtetë, e cila do të përfshinte edhe palestinezët: heqjen dorë nga një pjesë e konsiderueshme e territoreve të pushtuara në 1967 dhe lindjen e një Palestine të pavarur, në këmbim të njohjes së shtetit hebre nga të gjitha vendet arabe.

Paqe e vërtetë, paqe në këmbim të tokës, paqe përfundimtare, jo e rreme, pas shpinës së palestinezëve. E rreme sepse, siç ishte e dukshme para 7 tetorit, herët a vonë palestinezët do të rebelohen dhe e vetmja gjë që është e paparashikueshme është metoda që ata do të përdorin.

• Plani i Hamasit

Ja pra kështu arrin lëvizja tronditëse e lëvizjes islamiste, masakra që askush nuk e priste. Dhe në arsyetimin e tij së fundmi Friedman thotë “Unë besoj se një nga arsyet pse Hamasi jo vetëm e nisi këtë sulm tani, por edhe me sa duket e urdhëroi atë të ishte sa më vrasës të ishte e mundur, ishte se për shkaktimin e një reagimi të tepruar Izraelit, siç është pushtim i Rripit të Gazës, i cili do të çonte në viktima masive civile palestineze dhe kështu do ta detyronte Arabinë Saudite të tërhiqej nga marrëveshja e ndërmjetësuar nga SHBA-ja”.

Dhe rezultati nuk do të ishte vetëm sauditët. Kjo përgjijge ndaj masakrës do të rrezikonte edhe Marrëveshjet e Abrahamit.

Ky ishte, pra, “thelbi i mesazhit të Hamasit për Netanyahun dhe koalicionin e tij qeverisës të ekstremit të djathtë, të përbërë nga supremacistë hebrenj dhe ultra-ortodoksë: ju nuk do të jeni kurrë në shtëpinë tuaj, pavarësisht se sa tokë do ju shesin vëllezërit tanë arabë nga Gjiri. Ne do t’ju detyrojmë të humbni mendjen dhe të bëni gjëra të çmendura në Gaza që do t’i detyrojnë shtetet arabe t’ju shmangin”.

Pastaj është ana tjetër që kujton vërtet vrasësit në Bataclan.

Si ata, Hamasi ka goditur shpirtin përparimtar të Izraelit, atë që është shumë larg nga fundamentalistët, më tërheqës për palestinezët që do të donin një jetë normale, pa armiq që të provojnë nga toka dhe pa fanatikë që të privojnë lirinë.

Ata që pësuan sulmin terrorist ishin “shtëpitë e banorëve të Izraelit të para vitit 1967, të Izraelit demokratik, të Izraelit përparimtar, të cilët jetonin në kibuce paqësore ose shkonin në një festë disko, festa tipike e atyre që e duan jetën”, i tha gazetarit shkrimtari Ari Shavit.

Në këtë kuptim, për Hamasin “vetë ekzistenca e Izraelit është një provokim”.

• Pyetja që Izraeli duhet t’i bëjë vetes

Friedman qartë e shtron që pyetja që Izraeli duhet t’i bëjë vetes është vetëm një “Çfarë duan armiqtë e mi më të këqij që të bëj dhe si mund të bëj të kundërtën?”

Përgjigja që vetë Friedman jep është me rëndësi në këto momentë.

“Ajo që armiqtë më të këqij të Izraelit – Hamasi dhe Irani – duan është që Izraeli të hyjë në Gaza dhe të përfshihet në një pushtim strategjik që do të bënte të dukej përfshirjen e Amerikës në Falluxha (qyteti irakian që detyroi forcat amerikane në luftime shumë të rënda midis 2003 dhe 2004) një festë ditëlindjeje për fëmijë. Ne po flasim për luftime shtëpi më shtëpi që do të minonin çfarëdo simpatie që Izraeli ka arritur të ketë në skenën botërore, duke larguar vëmendjen e botës nga regjimi vrastar në Teheran dhe duke e detyruar Izraelin të zgjerojë forcat e tij për të pushtuar përgjithmonë Gazën dhe Bregun Perëndimor. Hamasi dhe Irani absolutisht nuk duan që Izraeli të përmbahet nga hyrja në Gaza thellë apo për një kohë të gjatë”.

• Faktori i Autoritetit Kombëtar Palestinez

Entiteti i diskredituar i lindur nga Marrëveshja e Oslos dhe i mbetur një krizalë e papërfunduar, një atdhe i reduktuar në një gjendje larve, një jo shtet: ky është objektivi tjetër i masakrës së të shtunës.

Hamasi e dinte se, në realizmin e tij të dëshpëruar, ANP ishte gati të pranonte paqen midis Izraelit dhe sauditëve, por në këmbim të lëshimeve të njëfarë rëndësie nga Izraeli, dhe të cilave e djathta ekstreme i kishte bllokuar rrugën Netanyahut.

Lojë klasike në të cilën ekstremistët kundërshtarë – fashistët teokratikë të dy partive – i japin dorë njëri-tjetrit.

Por Netanyahu, nuk është i pafajshëm as në këtë. Siç thotë Friedman “ai gjithmonë ka preferuar të merret me një Hamas armiqësor ndaj Izraelit në vend të rivalit të tij, Autoritetit Palestinez më të moderuar, të cilin ai bëri gjithçka për ta diskredituar, edhe pse ANP ka punuar ngushtë me shërbimet e inteligjencës dhe forcat izraelite të sigurisë për ta mbajtur Bregun Perëndimor të qetë dhe Netanyahu e di këtë”.

Analiza e Friedman është shumë e qartë në lidhje me këtë. “Netanyahu kurrë nuk donte që bota të besonte se ka ‘palestinezë të mirë’ të gatshëm të jetojnë në paqe përkrah Izraelit dhe kështu të përpiqej t’i kultivonte ata. Për vite me radhë ai gjithmonë donte t’u thoshte presidentëve të Shteteve të Bashkuara: Çfarë kërkoni nga unë? Nuk kam me kë të flas nga pala palestineze”.

Chuck Freilich, ish-zëvendës këshilltar izraelit për sigurinë kombëtare, gjithashtu e shkroi mirë në një ese të botuar të dielën në të përditshmen Haaretz “Për një dekadë e gjysmë kryeministri është përpjekur të institucionalizojë ndarjen midis Bregut Perëndimor dhe Gazës, për të minuar Autoritetin Palestinez dhe për të kryer de facto bashkëpunim me Hamasin, të gjitha për të demonstruar mungesën e një partneri palestinez dhe për të siguruar që nuk mund të ketë asnjë proces paqeje që mund të kërkojë kompromis territorial në Bregun Perëndimor”.

• Demokracia kundër teokracisë

Presidenti Biden duhet t’i thotë Netanyahu-t se Amerika “do të bëjë gjithçka që mundet për të ndihmuar Izraelin demokratik të mbrohet nga fashistët teokratikë të Hamasit dhe vëllezërit e tyre shpirtërorë të Hezbollahut në Liban, nëse ata hyjnë në luftë.

Por në këmbim Netanyahu duhet të rilidhet me Izraelin demokratik, liberal, në mënyrë që bota dhe rajoni ta shohin këtë jo si një luftë fetare, por si një luftë midis vijës së parë të demokracisë dhe vijës së parë të teokracisë.

Kjo do të thotë që Netanyahu duhet të ndryshojë kabinetin e tij, të dëbojë fanatikët fetarë dhe të krijojë një qeveri uniteti me Benny Gantz dhe Yair Lapid”.

Pikërisht sot, kryeministri ndoqi sugjerimin por vetëm pjesërisht duke futur Gantz si pjesë e Këshillit të Sigurimit bashkë me ministrin e Mbrojtjes Gallant, ai që do të bëjë zgjedhjet vendimtare për luftën, por jo Lapid, i cili kërkoi dëbimin total të ultra të djathtës.

Gjë që duket se vërteton atë që Friedman thotë kur shkruan se “për fat të keq Netanyahu vazhdon t’i japë përparësi koalicionit të tij të fanatikëve, i cilit i duhet për të mbrojtur veten nga gjyqi për korrupsion dhe për të përfunduar puçin e tij ndaj gjyqësorit, i cili do të eliminonte Gjykatën e Lartë të Izraelit”.

• Çfarë e shpërqendroi Izraelin

Sipas Friedman ajo që e shpërqendroi ishte pikërisht “puçi gjyqësor”, kundër të cilit u ngrit (në mënyrë demokratike) një pjesë e madhe e forcave të armatosura.

“Ju siguroj se nëse dhe kur do të ketë një hetim se si ushtria izraelite nuk mundi ta vinte re këtë fuqizim të Hamasit, hetuesit do të zbulojnë se udhëheqësve të ushtrisë izraelite u është dashur të shpenzojnë aq shumë kohë për të parandaluar pilotët dhe oficerët rezervistë të Forcave Ajrore që të bojkotonin shërbimin e tyre për të protestuar kundër puçit gjyqësor të Netanyahut, për të mos folur fare për kohën, vëmendjen dhe burimet që janë dashur të kushtohen për të ndaluar kolonët ekstremistë dhe fanatikë fetarë nga bërja e gjërave të çmendura në Jerusalem dhe Bregun Perëndimor, gjëra që hoqën syrin nga topi”, shkruan Friedman.

Tom Friedman përfundon artikullin e tij me një paralajmërim realist “Amerika nuk mund ta mbrojë Izraelin në afat të gjatë nga kërcënimet reale me të cilat përballet, nëse Izraeli nuk ka një qeveri që pasqyron më të mirën, jo më të keqen, e shoqërisë së tij, dhe nëse kjo qeveri nuk është e përgatitur të provojë për të krijuar kompromise me më të mirën, jo me më të keqen e shoqërisë palestineze”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com