Rihapet mauzoleumi dy mijë vjeçar i perandorit romak

Kur perandori romak Augustus vdiq në shekullin e 14-t pas Krishtit, në ditën e 19 të muajit të tetë, njerëzit kishin idenë se kishte ndodhur diçka e rëndësishme dhe momenti i vdekjes së tij duhej të përkujtohej. Kështu ata e quajtën muajin pas tij si Augustus.

Por perandori i parë i Romës, djali i adoptuar dhe trashëgimtar i Julius Cezarit, pushtues i Antonit dhe Kleopatrës, nuk arriti të ishte njeriu më i fuqishëm në botë nga rastësia. Në moshën 34-vjeçare, më shumë se dyzet vjet para se të vdiste, ai kishte bërë çdo gjë gati për të përjetësuar kujtimin e tij.

Ndër projektet e tij të para të ndërtimit ishte mauzoleumi, një varr i gjerë që u bë një nga mrekullitë e Romës. I inkuadruar nga selvi dhe në krye me një statujë heroike prej bronzi të perandorit që shkëlqente si një fener në diell, mauzoleumi ishte aq i njohur për brezat e Romakëve sa Koloseu, Panteoni dhe harqet triumfale të Forumit.

Por për ne është më pak e njohur. Rezulton se varri edhe i perandorëve më të mëdhenj mund të përulet. Kur Roma u rrëmbye nga Alaric në 410-n, Visigothët thyen qemerët dhe shpërndanë hirin e familjes perandorake. Ndërsa kryeqyteti antik u shkatërrua, mermeri i mauzoleumit u plaçkit dhe, nga fundi i shekullit të 10-të, ishte pak më shumë se një tumë prej dheu e mbipopulluar me pemë.

Në shekujt e mëvonshëm dukej se kishte po aq jetë sa macet endacake në rrënojat e Romës. Ai u bë një fortesë, një kopsht dhe një cirk. Në fillim të shekullit të 20-të, u bë një sallë e famshme koncertesh e njohur si Auditorium Augusteo derisa Musolini, i cili donte ta shihte veten si një Augustus të ditëve të mëvonshme, e shpalli atë një vend arkeologjik. Sidoqoftë, lufta ndaloi gërmimet dhe për dekada me radhë, varri i madh i Augustit, një nga monumentet më domethënëse të kryeqytetit antik, ishte një shkatërrim misterioz dhe i braktisur, i fshehur pas grumbujve, i pa dashur dhe i paparë.

Pas një rikonstruksioni prej 12 milionë €urosh, financuar kryesisht nga kompania italiane e telekomunikacionit, Gruppo TIM, mauzoleumi i madh është hapur për publikun për herë të parë në këtë javë në 14 vjet. Vizitat janë rezervuar plotësisht për disa muajt e ardhshëm. Perandori i parë i Romës është kthyer në qytetin e tij.

Puna e kujdesshme dhe “detajiste” e restaurimit ka vazhduar që nga viti 2016 për të pastruar vendin dhe për të konsoliduar strukturën. Peizazhi i përpunuar me rrugicat e kopshtit e lidh atë direkt me Ara Pacis. Struktura është rrethore, si Koloseu, si Panteoni. Në zemër të saj, që qëndron në një oborr qendror rrethor, është një strukturë cilindrike, një lloj kulle që padyshim dikur përmbante hirin e Augustit. Rreth kësaj është një seri korridorësh të harkuar me tytë.

Dikur këto hapësira duhet të kenë qenë të zbukuruara dhe të bukura, të pasura me zbukurime varresh, me statuja dhe reliev dhe mbishkrime në pllaka mermeri. Por gjithçka që ishte e çmuar është larguar shekuj më parë. Të zhveshur nga sipërfaqet e tyre prej mermeri dhe travertini, muret e mëdha pa karakteristika janë të rrepta dhe të zymta që krjiojnë atmosferën e një funerali.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.